Geschiedenis samenvatting H3 Memo Max Bovenbouw VWO

Geschiedenis samenvatting
Hoofdstuk 3: De vroege middeleeuwen

Kenmerkende aspecten
 De verspreiding van het christendom in geheel Europa
 Het ontstaan en de verspreiding van de islam
 De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door
een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
 Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Paragraaf 3.1: Hofstelsel en horigheid

Middeleeuwen
 Grote machtsverschillen
 Adel: kleine elite van grootgrondbezitters
(ook de heer)  Bestuurders, krijgsheren
en rechters
 Geestelijken: onderhielden relatie god
 Adel, geestelijkheid twee hoogste
standen in middeleeuwse samenleving

Boeren
 Derde stand samenleving, woonde en
werkte op landerijen van heren
 Afhankelijk van heren



3 soorten boeren
Vrije boeren (Vrij) Horigen (Halfvrij) Lijfeigenen (Onvrij)
Bewerkten eigen grond Bewerkten eigen grond Geen bezit
Vrije beschikking over Mochten land heer niet Volledig in macht van de
persoon en goederen verlaten, toestemming om heer, knechten
te trouwen
Militaire verplichting: in Geen militaire verplichting,
oorlogstijd heer volgen, zelf bescherming van heer
voor paard, wapens, harnas
zorgen

Vrije boeren  Horigen
 Konden niet aan zware verplichtingen doen, verlost van militaire dienst en
bescherming van heer

Domein = grondgebied van heer
 Belangrijkste sociaaleconomische eenheid uit middeleeuwen
 Baas: militaire leider, bisschop, klooster of koning

, Economische systeem uit deze periode = Hofstelsel / domeinstelsel
 Domein stond centraal in economie

Belangrijk kenmerk domein: driedeling van de grond
1. Vroonhof, voor heer zelf
 Aantal gebouwen: hoofdhoeve (woonplek heer), beschermd met muur houten palen
(voorloper kasteel)  Gevaar of oorlog: bescherming in hoofdhoeve
 Andere gebouwen als werkplaats (brouwerij, molen, weverij) en opslag werktuigen
en voorraden, soms kerk
 Op deel van heer: akkers

2. Akkers (boerderijen) van (vrije en horige) boeren
 Horigen: grond voor zichzelf, op vroonhoof ook herendiensten

3. Woeste grond
 Ongerepte natuur: schaapherders en varkenhoeders lieten vee grazen
 Bos: boeren kapten hout en verzamelden kruiden, bessen, geneeskrachtige bladeren

Ontwikkeling hofstelsel
 Noordwesten van voormalige West-Romeinse rijk

Domein
 Geen aaneengesloten geheel  losse lappen grond verspreid over gebied
 Voordeel: verschillende producten (graan uit binnenland en wol/zout uit kustgebied)

Eerder dan vroege middeleeuwen (Agrarisch-urbane samenleving)
 Tijdens Romeinse Rijk = Agrarisch-urbane samenleving
 Mensen leefden niet alleen van landbouw, ook van handel + nijverheid
 Mensen leefden in de stad

Vroege middeleeuwen (Agrarische samenleving)
 Iedereen leefden op domein
 Steden voormalige West-Romeinse rijk verdwenen of erg klein geworden 
Agrarische samenleving
 Mensen leefden op platteland
 Na 5e eeuw = bijna geen gespecialiseerde economie meer
 Handel geheel verdwenen  bewoners domein zichzelf voorzien, maakten alles zelf
 Boeren waren in vroegmiddeleeuwse hofstelsel zelfvoorzienend/autarkisch
 Autarkie (zelfvoorzienend) = niet volledig, binnen domein specialisatie, enige
ruilhandel met andere gebieden

Agrarische samenleving Agrarische-urbane samenleving
Vooral landbouw Vooral landbouw
Weinig steden Meer steden
Weinig handel/specialisatie Juist handel/specialisatie
Zelfvoorzienend Niet alleen zelfvoorzienend