Sociaal emotionele ontwikkelingsmodel – Fase 2
Overzicht
Fase 2: 1ste socialisatiefase
0/ Kernbegrippen
1/ Basale emotionele behoeften en ontwikkelingstaken
Hechting en hechtingsproces
2 polen: terugvalbasis vs. uitvalbasis
Kwaliteit van hechting: 4 soorten
Cirkel van veiligheid
Gehechtheid onder druk
2/ Adaptief / maladaptief / pathologisch
Dynamiek verstoring hechting
3/ anders kijken naar
Testgedrag
Overschatting cliënt
Zagen
4/ De draad: de hechte draad
Cirkelen
Een lus leggen
5/ Van inzicht tot ondersteuning – VINO
Cirkelen
6/ Intermezzo: kunnen vs. aankunnen
2/ Eerste socialisatiefase
Kernbegrippen
o 1ste socialisatiefase
o Dreumes (tussen baby en peuter)
o 6 maanden tot 18 maanden (1,5j)
o Hechting
o Ben jij wel te vertrouwen?
1/ Basale emotionele behoeften en ontwikkelingstaken
Hechting
In deze fase staat hechting centraal
Hechting = de affectieve band die zich ontwikkelt tussen een kind en zijn verzorgingsfiguur
Er lopen hierin 2 parallelle bewegingen: zie verder bij 2-poligheid
Pagina 1 van 23
,Fundamenteel
Hechting is het fundament in ieders leven !
Als het hechtingsproces niet goed verloopt, mist een persoon grond voor een stabiele, zelfstandige en
flexibele volwassene.
Én om een gezonde relatie met zijn omgeving aan te gaan.
1. Basis in relatie met zichzelf
2. Basis in relatie met omgeving
Complex proces
Het verloop van het hechtingsproces is een parameter in het ontwikkelen van latere problemen van
zeer uiteenlopende aard.
Hechtingstheorie
Bowlby
Er wordt van gehechtheid gesproken wanneer een persoon sterk geneigd is om nabijheid tot, of contact
met specifieke personen te zoeken, in situaties van angst, vermoeidheid, spanning of ziekte.
Hechtingsproces
(Zie LLP)
We onderscheiden kort 4 periodes
1. Voorhechtingsfase : 2de à 3de maand : boorling : F1
2. Beginnende gehechtheid : 2de tot 6de à 8ste maand : baby : F1 & 2
3. Fase van de feitelijke gehechtheid : 8ste maand tot 3 jaar : peuter : F3
4. Doelgericht-partner-zijn-in-gehechtheid : vanaf ca. 3 jaar : kleuter : F4
1/ Voorhechtingsfase
o Als pasgeborene geen belangstelling voor omgeving
o Wel instinctieve gevoeligheden voor het menselijk stem en gelaat
o Wel instinctieve reactiepatronen (grijpreflex, huilen, …)
Deze kunnen worden gezien als een vroege aanloop naar hechting
2/ Beginnende gehechtheid
o Kind gaat geleidelijk aan anders reageren op bekenden dan op vreemden
o Krijgt een voorkeur voor 1 of enkele vertrouwde personen
Pagina 2 van 23
, 3/ Fase van de feitelijke gehechtheid
o Kind handhaaft nabijheid specifiek persoon a.d.h.v. beweging en signalen
o Kind / cliënt in staat om actief hechtingsgedrag te vertonen
Bv. actief nabijheid zoeken en volgen van de gehechtheidspersoon
o Kind/cliënt beschikt over objectpermanentie
= hij beseft dat persoon buiten zijn gezichtsveld niet stopt met bestaan
o Kind/cliënt beschikt over separatieangst
Ontstaan van angst om van de ouders gescheiden te worden
o Kind/cliënt beschikt over vreemdenangst
Ontstaan van angst voor vreemden, andere dan de vertrouwde hechtingsfiguren
4/ Doelgericht-partner-zijn-in-gehechtheid
o Kind/cliënt kan zich verplaatsen in de gehechtheidspersoon (ontwikkeling cognitief vermogen, T.o.M.)
o Hij kan begrijpen hoe de intenties van de ander zich verhouden t.o.v. zijn eigen wensen, verlengens,
behoeften en intenties
Bv. jonger kind huilt en wordt boos als aandacht wordt besteed aan een ander kind, terwijl kind
vanaf 3j zijn beurt kan afwachten en na afloop de aandacht vraagt
Hiërarchie
Gehechtheid is geen exclusief gebeuren, maar betreft meerdere personen. Er ontstaat een zekere
hiërarchie in de hechtingsrelaties en in de hechtingsfiguren.
De positie van een persoon in die hechtingshiërarchie wordt niet bepaald door de tijdsduur van de
aanwezigheid, maar door de sensitieve responsiviteit = de mate waarin hechtingsfiguur die signalen die
het kind uitstuurt perfect aanvoelt en er op een adequate manier weet op in te spelen.
Continuüm tussen 2 polen
Verschil in kwaliteit van gehechtheid is
o Niet via diagnose in een categorie te smijten (labels jij bent veilig gehecht, jij niet)
o Niet strak van elkaar te onderscheiden types
Het verschil bevindt zich aan de uitersten van 2 polen
o Nabijheid : bij stress, bij verveling, om een leuke ervaring te delen
o Exploratieruimte : wanneer de persoon zich gerust voelt
Nabije pool Exploratieve pool
Terugvalbasis Uitvalruimte
Veilige haven Exploratie van de buiten wereld
Samenzijn / nabijheid Apart zijn / separatie
Emotioneel delen Opwinding door het nieuwe
Tot rust komen en bekomen Uitgedaagd worden
Emotioneel engagement Differentiatie
Betrokkenheid Distantie
Het is geen statisch gegeven, geen levenslang vastliggend gegeven. Iedereen beweegt zich (dynamisch)
op het continuüm tussen die beide polen (op die lijn).
Pagina 3 van 23
Overzicht
Fase 2: 1ste socialisatiefase
0/ Kernbegrippen
1/ Basale emotionele behoeften en ontwikkelingstaken
Hechting en hechtingsproces
2 polen: terugvalbasis vs. uitvalbasis
Kwaliteit van hechting: 4 soorten
Cirkel van veiligheid
Gehechtheid onder druk
2/ Adaptief / maladaptief / pathologisch
Dynamiek verstoring hechting
3/ anders kijken naar
Testgedrag
Overschatting cliënt
Zagen
4/ De draad: de hechte draad
Cirkelen
Een lus leggen
5/ Van inzicht tot ondersteuning – VINO
Cirkelen
6/ Intermezzo: kunnen vs. aankunnen
2/ Eerste socialisatiefase
Kernbegrippen
o 1ste socialisatiefase
o Dreumes (tussen baby en peuter)
o 6 maanden tot 18 maanden (1,5j)
o Hechting
o Ben jij wel te vertrouwen?
1/ Basale emotionele behoeften en ontwikkelingstaken
Hechting
In deze fase staat hechting centraal
Hechting = de affectieve band die zich ontwikkelt tussen een kind en zijn verzorgingsfiguur
Er lopen hierin 2 parallelle bewegingen: zie verder bij 2-poligheid
Pagina 1 van 23
,Fundamenteel
Hechting is het fundament in ieders leven !
Als het hechtingsproces niet goed verloopt, mist een persoon grond voor een stabiele, zelfstandige en
flexibele volwassene.
Én om een gezonde relatie met zijn omgeving aan te gaan.
1. Basis in relatie met zichzelf
2. Basis in relatie met omgeving
Complex proces
Het verloop van het hechtingsproces is een parameter in het ontwikkelen van latere problemen van
zeer uiteenlopende aard.
Hechtingstheorie
Bowlby
Er wordt van gehechtheid gesproken wanneer een persoon sterk geneigd is om nabijheid tot, of contact
met specifieke personen te zoeken, in situaties van angst, vermoeidheid, spanning of ziekte.
Hechtingsproces
(Zie LLP)
We onderscheiden kort 4 periodes
1. Voorhechtingsfase : 2de à 3de maand : boorling : F1
2. Beginnende gehechtheid : 2de tot 6de à 8ste maand : baby : F1 & 2
3. Fase van de feitelijke gehechtheid : 8ste maand tot 3 jaar : peuter : F3
4. Doelgericht-partner-zijn-in-gehechtheid : vanaf ca. 3 jaar : kleuter : F4
1/ Voorhechtingsfase
o Als pasgeborene geen belangstelling voor omgeving
o Wel instinctieve gevoeligheden voor het menselijk stem en gelaat
o Wel instinctieve reactiepatronen (grijpreflex, huilen, …)
Deze kunnen worden gezien als een vroege aanloop naar hechting
2/ Beginnende gehechtheid
o Kind gaat geleidelijk aan anders reageren op bekenden dan op vreemden
o Krijgt een voorkeur voor 1 of enkele vertrouwde personen
Pagina 2 van 23
, 3/ Fase van de feitelijke gehechtheid
o Kind handhaaft nabijheid specifiek persoon a.d.h.v. beweging en signalen
o Kind / cliënt in staat om actief hechtingsgedrag te vertonen
Bv. actief nabijheid zoeken en volgen van de gehechtheidspersoon
o Kind/cliënt beschikt over objectpermanentie
= hij beseft dat persoon buiten zijn gezichtsveld niet stopt met bestaan
o Kind/cliënt beschikt over separatieangst
Ontstaan van angst om van de ouders gescheiden te worden
o Kind/cliënt beschikt over vreemdenangst
Ontstaan van angst voor vreemden, andere dan de vertrouwde hechtingsfiguren
4/ Doelgericht-partner-zijn-in-gehechtheid
o Kind/cliënt kan zich verplaatsen in de gehechtheidspersoon (ontwikkeling cognitief vermogen, T.o.M.)
o Hij kan begrijpen hoe de intenties van de ander zich verhouden t.o.v. zijn eigen wensen, verlengens,
behoeften en intenties
Bv. jonger kind huilt en wordt boos als aandacht wordt besteed aan een ander kind, terwijl kind
vanaf 3j zijn beurt kan afwachten en na afloop de aandacht vraagt
Hiërarchie
Gehechtheid is geen exclusief gebeuren, maar betreft meerdere personen. Er ontstaat een zekere
hiërarchie in de hechtingsrelaties en in de hechtingsfiguren.
De positie van een persoon in die hechtingshiërarchie wordt niet bepaald door de tijdsduur van de
aanwezigheid, maar door de sensitieve responsiviteit = de mate waarin hechtingsfiguur die signalen die
het kind uitstuurt perfect aanvoelt en er op een adequate manier weet op in te spelen.
Continuüm tussen 2 polen
Verschil in kwaliteit van gehechtheid is
o Niet via diagnose in een categorie te smijten (labels jij bent veilig gehecht, jij niet)
o Niet strak van elkaar te onderscheiden types
Het verschil bevindt zich aan de uitersten van 2 polen
o Nabijheid : bij stress, bij verveling, om een leuke ervaring te delen
o Exploratieruimte : wanneer de persoon zich gerust voelt
Nabije pool Exploratieve pool
Terugvalbasis Uitvalruimte
Veilige haven Exploratie van de buiten wereld
Samenzijn / nabijheid Apart zijn / separatie
Emotioneel delen Opwinding door het nieuwe
Tot rust komen en bekomen Uitgedaagd worden
Emotioneel engagement Differentiatie
Betrokkenheid Distantie
Het is geen statisch gegeven, geen levenslang vastliggend gegeven. Iedereen beweegt zich (dynamisch)
op het continuüm tussen die beide polen (op die lijn).
Pagina 3 van 23
