Jeugdrecht
Hoofdstuk 1 Inleiding rond het ontstaan van de jeugdbescherming in
België
• NU: rechten van Kinderen/Jongeren zijn gewaarborgd.
• Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912. Maar hier sprak men
nog steeds van KINDERbeschermingswet, pas vanaf 1965 sprak men van
JEUGDbeschermingswet
• Categoriaal beleid (scheiding tussen kind en volwassene met betrekking tot recht) is
recent
• Cultuur wordt overgedragen door twee processen
1) Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden en normen
die in de maatschappij aanwezig zijn
2) Proces van sociale controle zowel formeel (politie, rechtbank, strafwet) als
informeel (ouders, groepen mensen) : straffen en bestraffen indien de norm van
de maatschappij niet wordt nageleefd
• Processen zorgen voor evolutie, evolutie in bv nieuwe wetten zoals de Wet op de
Kinderbescherming in 1912
• Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals criminologie,
penologie, psychologie => boost gegeven aan het categoriaal beleid (kind niet meer
als mini-volwassene zien)
1) Ontstaan van een categoriaal beleid
1
,1.1 Evolutie van de socialisatie
Twee soorten om naar de geschiedenis te kijken
1) Chronocentrisme = vertrekt vanuit het nu en gaat steeds verder naar het verleden
2) Geschiedschrijving = van het verleden naar nu
Wij gebruiken geschiedschrijving, alle zaken meenemen en niks achterwege laten
o Kinderen worden eeuwen beschouwd als een ‘volwassene’ met hier en daar
uitzonderingen
o Recente sociale constructie
o Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid,
o Nog-niet positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet zelfstandig…
o Weten nog niet het verschil tussen goed en kwaad
o Het kind is de toekomst, vooruitgang, ratio staan centraal
o 2 mensbeelden in Verlichting:
o Volwassene: kent zijn lot, weten waar ze naartoe willen
o Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar
1.1.1 Geen kindbeeld
o Tot 7 jaar beschouwd als een last, ding; geen anticonceptiemiddelen dus
elk jaar een kind, belangrijkste was overleven en eten
o Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt aan
kinderen
o Afwezig kindbeeld in Oudheid: kleine volwassenen
o Achterlaten van kinderen (meisjes en kinderen met beperkingen
eerst)
o Meisjes bron van alle kwaad, want zij zorgden voor de kinderen,
jongens ingezet voor het arbeidsproces
o Offeren aan Godheid = God was de oorzaak van alles
o Als afval weggooien op de mesthoop
o Ook recentelijk (17de – 18de eeuw) geen kindbeeld
2
, Hogere klasse schakelde voedsters in dus weinig aandacht
en hoge kindersterfte of was dit omgekeerd?
Praktijken die nu heden ten dag in onze ogen barbaars
overkomen
o Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen, ziektes
leidden tot hoge kindersterfte en dus geen aandacht
o Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren doorheen
de geschiedenis
o Vanaf 7 jaar als volwassene beschouwd in alle aspecten van het sociale
leven
o Jongens vertoefden in leerscholen
o Meisjes bleven thuis om het huishouden te leren
1.1.1 Een aanzet tot een kindbeeld
o 16de eeuw licht onderscheid die zich vooral manifesteerde bij de jongens
uit de hogere klasse (eerst jongens van hoge klassen, daarna lage klasse en
daarna pas de meisjes)
o Vertoefden in scholen om kennis te vergaren
o Mensbeelden ontstonden
o Romantici = kind is inherent goed maar de invloed van buitenaf
beïnvloedt het kind negatief
o Moralisten = kind is slecht geboren en de opvoeding moet het kind
goed maken
o Verlichtingsperiode is cruciaal (kenmerken van kind werden hier pas
herkend!)
o Aanzet tot categoriaal beleid met 2 mensbeelden (zie supra)
o Sociogenese (op grond van maatschappelijke verschuivingen een
onderscheid maken tussen kind en volwassene) en psychogenese
(bepaalde psychische kenmerken die toegeschreven worden aan
kinderen omwille van die veranderingen
o Ontstaan van verschillende fases binnen het kind-zijn
o Ontstaan van eigen afdelingen binnen de wetenschappen zoals
pediatrie
o Ontstaan van kinderwetten
Verbod op kinderarbeid
3
, Wet op leerplicht
MAAR ouders waren hier niet mee gebaat aangezien er dan
minder inkomen was maar ook de fabrieken niet want zij
hadden minder werkkrachten
= soort inbreuk want de overheid zei wat en hoe zij het
moesten doen
1.1.1 Huidig kindbeeld
o Krachtig persoon met eigen mogelijkheden (en kijkt niet nr de
beperkingen)
o Kijken naar het ‘kunnen’
o Verschillende ontwikkelingsfases met eigen mogelijkheden en
beperkingen
o Fases van kinderen/jongeren verschillen kwalitatief van volwassenen
Vb K werken met fantasie, V werken abstract; K mogen nog veel fouten
maken, V niet; K werken nog niet, V wel
o Afsluiten van volwassenwereld
1.1 Evolutie van de sociale controle
o Gaat over bestraffing
o Geen onderscheid volwassene/kind
o Uitzonderlijk door pater familias en Godheid (willekeurig!)
o Verlichting brengt terug soelaas (troost)
1.1.1 Vroege tijden
o Oud-Romeins recht: wet der XII tafelen
o Uitzondering mbt onmondigen
o Onderscheid opzettelijke en onopzettelijke daden
= oordeel des onderscheids = verschil zien tss goed en
kwaad
o Klassieke tijdvak
o Geslachtsrijpheid (onmondigheid proberen te definiëren
hiermee)
o Oordeel des onderscheid cfr. huidig strafrecht (bv sluwheid
waarmee kinderen de feiten plegen)
o Val RR
o Elk volk/stam eigen gewoontes, pater familias bepaalde of er een
onderscheid was tss volwassene en kind
de
o 11 eeuw
4
Hoofdstuk 1 Inleiding rond het ontstaan van de jeugdbescherming in
België
• NU: rechten van Kinderen/Jongeren zijn gewaarborgd.
• Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912. Maar hier sprak men
nog steeds van KINDERbeschermingswet, pas vanaf 1965 sprak men van
JEUGDbeschermingswet
• Categoriaal beleid (scheiding tussen kind en volwassene met betrekking tot recht) is
recent
• Cultuur wordt overgedragen door twee processen
1) Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden en normen
die in de maatschappij aanwezig zijn
2) Proces van sociale controle zowel formeel (politie, rechtbank, strafwet) als
informeel (ouders, groepen mensen) : straffen en bestraffen indien de norm van
de maatschappij niet wordt nageleefd
• Processen zorgen voor evolutie, evolutie in bv nieuwe wetten zoals de Wet op de
Kinderbescherming in 1912
• Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals criminologie,
penologie, psychologie => boost gegeven aan het categoriaal beleid (kind niet meer
als mini-volwassene zien)
1) Ontstaan van een categoriaal beleid
1
,1.1 Evolutie van de socialisatie
Twee soorten om naar de geschiedenis te kijken
1) Chronocentrisme = vertrekt vanuit het nu en gaat steeds verder naar het verleden
2) Geschiedschrijving = van het verleden naar nu
Wij gebruiken geschiedschrijving, alle zaken meenemen en niks achterwege laten
o Kinderen worden eeuwen beschouwd als een ‘volwassene’ met hier en daar
uitzonderingen
o Recente sociale constructie
o Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid,
o Nog-niet positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet zelfstandig…
o Weten nog niet het verschil tussen goed en kwaad
o Het kind is de toekomst, vooruitgang, ratio staan centraal
o 2 mensbeelden in Verlichting:
o Volwassene: kent zijn lot, weten waar ze naartoe willen
o Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar
1.1.1 Geen kindbeeld
o Tot 7 jaar beschouwd als een last, ding; geen anticonceptiemiddelen dus
elk jaar een kind, belangrijkste was overleven en eten
o Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt aan
kinderen
o Afwezig kindbeeld in Oudheid: kleine volwassenen
o Achterlaten van kinderen (meisjes en kinderen met beperkingen
eerst)
o Meisjes bron van alle kwaad, want zij zorgden voor de kinderen,
jongens ingezet voor het arbeidsproces
o Offeren aan Godheid = God was de oorzaak van alles
o Als afval weggooien op de mesthoop
o Ook recentelijk (17de – 18de eeuw) geen kindbeeld
2
, Hogere klasse schakelde voedsters in dus weinig aandacht
en hoge kindersterfte of was dit omgekeerd?
Praktijken die nu heden ten dag in onze ogen barbaars
overkomen
o Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen, ziektes
leidden tot hoge kindersterfte en dus geen aandacht
o Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren doorheen
de geschiedenis
o Vanaf 7 jaar als volwassene beschouwd in alle aspecten van het sociale
leven
o Jongens vertoefden in leerscholen
o Meisjes bleven thuis om het huishouden te leren
1.1.1 Een aanzet tot een kindbeeld
o 16de eeuw licht onderscheid die zich vooral manifesteerde bij de jongens
uit de hogere klasse (eerst jongens van hoge klassen, daarna lage klasse en
daarna pas de meisjes)
o Vertoefden in scholen om kennis te vergaren
o Mensbeelden ontstonden
o Romantici = kind is inherent goed maar de invloed van buitenaf
beïnvloedt het kind negatief
o Moralisten = kind is slecht geboren en de opvoeding moet het kind
goed maken
o Verlichtingsperiode is cruciaal (kenmerken van kind werden hier pas
herkend!)
o Aanzet tot categoriaal beleid met 2 mensbeelden (zie supra)
o Sociogenese (op grond van maatschappelijke verschuivingen een
onderscheid maken tussen kind en volwassene) en psychogenese
(bepaalde psychische kenmerken die toegeschreven worden aan
kinderen omwille van die veranderingen
o Ontstaan van verschillende fases binnen het kind-zijn
o Ontstaan van eigen afdelingen binnen de wetenschappen zoals
pediatrie
o Ontstaan van kinderwetten
Verbod op kinderarbeid
3
, Wet op leerplicht
MAAR ouders waren hier niet mee gebaat aangezien er dan
minder inkomen was maar ook de fabrieken niet want zij
hadden minder werkkrachten
= soort inbreuk want de overheid zei wat en hoe zij het
moesten doen
1.1.1 Huidig kindbeeld
o Krachtig persoon met eigen mogelijkheden (en kijkt niet nr de
beperkingen)
o Kijken naar het ‘kunnen’
o Verschillende ontwikkelingsfases met eigen mogelijkheden en
beperkingen
o Fases van kinderen/jongeren verschillen kwalitatief van volwassenen
Vb K werken met fantasie, V werken abstract; K mogen nog veel fouten
maken, V niet; K werken nog niet, V wel
o Afsluiten van volwassenwereld
1.1 Evolutie van de sociale controle
o Gaat over bestraffing
o Geen onderscheid volwassene/kind
o Uitzonderlijk door pater familias en Godheid (willekeurig!)
o Verlichting brengt terug soelaas (troost)
1.1.1 Vroege tijden
o Oud-Romeins recht: wet der XII tafelen
o Uitzondering mbt onmondigen
o Onderscheid opzettelijke en onopzettelijke daden
= oordeel des onderscheids = verschil zien tss goed en
kwaad
o Klassieke tijdvak
o Geslachtsrijpheid (onmondigheid proberen te definiëren
hiermee)
o Oordeel des onderscheid cfr. huidig strafrecht (bv sluwheid
waarmee kinderen de feiten plegen)
o Val RR
o Elk volk/stam eigen gewoontes, pater familias bepaalde of er een
onderscheid was tss volwassene en kind
de
o 11 eeuw
4
