Samenvatting boek Sandel
Hoofdstuk 1: Wat is de juiste handelswijze?
Argumenten tegen prijsopdrijvingswetten:
1. Markten bevorderen het welzijn van de samenleving als geheel. Ze sporen
mensen aan hun best te doen om te voorzien in de goederen die andere mensen
willen hebben.
2. Markten respecteren de vrijheid van het individu. Ze laten mensen zelf kiezen
welke waarde ze willen toekennen aan de goederen en diensten die ze uitwisselen in
plaats van die waarde voor te schrijven.
Argumenten vóór prijsopdrijvingswetten:
1. Het welzijn van de samenleving als geheel heeft geen baat bij buitensporige
prijsstijgingen in moeilijke tijden. Te hoge prijzen zouden een arm iemand ertoe
kunnen brengen te blijven waar het gevaarlijk is.
2. De vrije markt is in bepaalde omstandigheden niet vrij. Als iemand onder druk
staat in een noodsituatie kiest hij er niet zelf voor iets te kopen.
3. Moreel argument: Mensen die te hoge prijzen vragen krijgen iets waar zij geen
recht op hebben. Hebzucht is een ondeugd. Tegenargument hiervoor is dat de
overheid niet mag bepalen wat deugd/ondeugd is d.m.v. prijsopdrijvingswetten.
Politiek filosofisch verschil:
1. In de oudheid werd beargumenteerd dat de wet wel mag aangeven wat deugd is
zodat de wet degenen die zich deugdelijk gedragen hen kan geven wat ze toekomt.
Aristoteles benoemt dit.
2. Moderne filosofen als Kant en Rawls beargumenteren dat de wet ons niet mag
voorschrijven wat deugdzaam is en wat niet. Een rechtvaardige samenleving
respecteert de vrijheid van ieder individu om zijn of haar eigen opvatting van het
juiste leven te kiezen.
Een rechtvaardige samenleving geeft elk individu wat hem toekomt. Het wordt lastig
als we afvragen wat ieder mens toekomt en waarom.
Er zijn drie uitgangspunten vanwaaruit we een verdeling van wat we belangrijk
vinden kunnen benaderen: welzijn, vrijheid en deugdzaamheid.
Hoofdstuk 2: Het utilitarisme
Jeremy Bentham vond natuurlijke rechten nonsens. Hij is de grondlegger van het
utilitarisme: het hoogste principe in de ethiek moet maximalisatie van geluk zijn.
Geluk is de toestand waarin genot over het geheel genomen een overwicht heeft
over pijn. Iemand moet kiezen voor maximaal nut, nut is alles wat tot genot of geluk
leidt en pijn of lijden voorkomt. Bezwaren tegen utilitarisme:
- Rechten van het individu. Deze zijn voor een utilitarist alleen belangrijk omdat ze bij
, elkaar op worden geteld voor het totale geluk van de mensen.
- gemeenschappelijke munteenheid voor waarden. Alles wat moreel van belang is
wordt ten onrechte teruggebracht tot 1 enkele maatstaf van pijn en genot.
Bentham maakt geen onderscheid in verschillende graden van genot of pijn. Genot =
genot, pijn = pijn.
John Stuart Mill leefde na Bentham, hij probeerde het utilitarisme te redden door de
bezwaren tegemoet te komen en het een meer menselijke, minder berekende leer te
maken. Volgens Mill hoefde iemand alleen meer verantwoording voor zijn handelen
af te leggen, als dit invloed had op anderen, verder was een persoon vrij. Het
grootste geluk moet op de lange termijn worden gemaximaliseerd, na verloop van tijd
zal dan blijken dat respect voor individuele vrijheid tot het grootste menselijke geluk
leidt.
Wie iets doet omdat het gewoonte is, maakt geen keuze en streeft daarmee niet naar
het beste. Mill onderscheid – anders dan Bentham – wel hogere genoegens van
lagere.
Hoofdstuk 3: Het Neoliberalisme
Het neoliberalisme wil een minimale inzet van de staat. bezwaren tegen verplichte
afgifte van rijken aan armen:
- prikkel om te werken wordt verlaagd en daarmee verlaagt de productiviteit.
- maakt inbreuk op vrijheid van rijken om bezit naar eigen goeddunken te besteden.
neoliberalen zijn voor vrije markten in naam van menselijke vrijheid. Belangrijkste
uitgangspunt is het fundamenteel recht op vrijheid. Volgens Nozick is er niks mis met
ongelijkheid, zolang men zijn rijkdom rechtmatig toekomt en je moet je geld verdiend
hebben op de vrije markt of geschonken hebben gekregen. Herverdeling is dwaas
volgens Nozick.
Hoofdstuk 4: Markt en moraal
Rousseau zegt dat wanneer mensen liever betalen dan zelf vechten voor hun land,
dat land op instorten staat. ‘in een land dat werkelijk vrij is handelen burgers alles
met eigen wapens af en niet door middel van geld. Burgers zouden zelf die plicht op
zich willen nemen om te vechten.
Elizabeth Anderson vindt commercieel draagmoederschap verkeerd om dat kinderen
en vrouwen hierbij omlaag worden gehaald. Kinderen worden volgens haar gebruikt
als handelswaar en vrouwen als een fabriek. Volgens haar kunnen alle goederen niet
op dezelfde manier worden gewaardeerd.
De 2 kritiekpunten op het op de vrije markt brengen van legers een leenmoeders:
1. Hoe vrij zijn de keuzes die we op de vrije markt maken?
2. Zijn er bepaalde deugden en hogere waarden die onvoldoende door de markt
gerespecteerd worden en die daarom niet voor geld te koop zijn?
Hoofdstuk 1: Wat is de juiste handelswijze?
Argumenten tegen prijsopdrijvingswetten:
1. Markten bevorderen het welzijn van de samenleving als geheel. Ze sporen
mensen aan hun best te doen om te voorzien in de goederen die andere mensen
willen hebben.
2. Markten respecteren de vrijheid van het individu. Ze laten mensen zelf kiezen
welke waarde ze willen toekennen aan de goederen en diensten die ze uitwisselen in
plaats van die waarde voor te schrijven.
Argumenten vóór prijsopdrijvingswetten:
1. Het welzijn van de samenleving als geheel heeft geen baat bij buitensporige
prijsstijgingen in moeilijke tijden. Te hoge prijzen zouden een arm iemand ertoe
kunnen brengen te blijven waar het gevaarlijk is.
2. De vrije markt is in bepaalde omstandigheden niet vrij. Als iemand onder druk
staat in een noodsituatie kiest hij er niet zelf voor iets te kopen.
3. Moreel argument: Mensen die te hoge prijzen vragen krijgen iets waar zij geen
recht op hebben. Hebzucht is een ondeugd. Tegenargument hiervoor is dat de
overheid niet mag bepalen wat deugd/ondeugd is d.m.v. prijsopdrijvingswetten.
Politiek filosofisch verschil:
1. In de oudheid werd beargumenteerd dat de wet wel mag aangeven wat deugd is
zodat de wet degenen die zich deugdelijk gedragen hen kan geven wat ze toekomt.
Aristoteles benoemt dit.
2. Moderne filosofen als Kant en Rawls beargumenteren dat de wet ons niet mag
voorschrijven wat deugdzaam is en wat niet. Een rechtvaardige samenleving
respecteert de vrijheid van ieder individu om zijn of haar eigen opvatting van het
juiste leven te kiezen.
Een rechtvaardige samenleving geeft elk individu wat hem toekomt. Het wordt lastig
als we afvragen wat ieder mens toekomt en waarom.
Er zijn drie uitgangspunten vanwaaruit we een verdeling van wat we belangrijk
vinden kunnen benaderen: welzijn, vrijheid en deugdzaamheid.
Hoofdstuk 2: Het utilitarisme
Jeremy Bentham vond natuurlijke rechten nonsens. Hij is de grondlegger van het
utilitarisme: het hoogste principe in de ethiek moet maximalisatie van geluk zijn.
Geluk is de toestand waarin genot over het geheel genomen een overwicht heeft
over pijn. Iemand moet kiezen voor maximaal nut, nut is alles wat tot genot of geluk
leidt en pijn of lijden voorkomt. Bezwaren tegen utilitarisme:
- Rechten van het individu. Deze zijn voor een utilitarist alleen belangrijk omdat ze bij
, elkaar op worden geteld voor het totale geluk van de mensen.
- gemeenschappelijke munteenheid voor waarden. Alles wat moreel van belang is
wordt ten onrechte teruggebracht tot 1 enkele maatstaf van pijn en genot.
Bentham maakt geen onderscheid in verschillende graden van genot of pijn. Genot =
genot, pijn = pijn.
John Stuart Mill leefde na Bentham, hij probeerde het utilitarisme te redden door de
bezwaren tegemoet te komen en het een meer menselijke, minder berekende leer te
maken. Volgens Mill hoefde iemand alleen meer verantwoording voor zijn handelen
af te leggen, als dit invloed had op anderen, verder was een persoon vrij. Het
grootste geluk moet op de lange termijn worden gemaximaliseerd, na verloop van tijd
zal dan blijken dat respect voor individuele vrijheid tot het grootste menselijke geluk
leidt.
Wie iets doet omdat het gewoonte is, maakt geen keuze en streeft daarmee niet naar
het beste. Mill onderscheid – anders dan Bentham – wel hogere genoegens van
lagere.
Hoofdstuk 3: Het Neoliberalisme
Het neoliberalisme wil een minimale inzet van de staat. bezwaren tegen verplichte
afgifte van rijken aan armen:
- prikkel om te werken wordt verlaagd en daarmee verlaagt de productiviteit.
- maakt inbreuk op vrijheid van rijken om bezit naar eigen goeddunken te besteden.
neoliberalen zijn voor vrije markten in naam van menselijke vrijheid. Belangrijkste
uitgangspunt is het fundamenteel recht op vrijheid. Volgens Nozick is er niks mis met
ongelijkheid, zolang men zijn rijkdom rechtmatig toekomt en je moet je geld verdiend
hebben op de vrije markt of geschonken hebben gekregen. Herverdeling is dwaas
volgens Nozick.
Hoofdstuk 4: Markt en moraal
Rousseau zegt dat wanneer mensen liever betalen dan zelf vechten voor hun land,
dat land op instorten staat. ‘in een land dat werkelijk vrij is handelen burgers alles
met eigen wapens af en niet door middel van geld. Burgers zouden zelf die plicht op
zich willen nemen om te vechten.
Elizabeth Anderson vindt commercieel draagmoederschap verkeerd om dat kinderen
en vrouwen hierbij omlaag worden gehaald. Kinderen worden volgens haar gebruikt
als handelswaar en vrouwen als een fabriek. Volgens haar kunnen alle goederen niet
op dezelfde manier worden gewaardeerd.
De 2 kritiekpunten op het op de vrije markt brengen van legers een leenmoeders:
1. Hoe vrij zijn de keuzes die we op de vrije markt maken?
2. Zijn er bepaalde deugden en hogere waarden die onvoldoende door de markt
gerespecteerd worden en die daarom niet voor geld te koop zijn?
