Samenvatting maatschappijwetenschappen hoofdstuk 1 havo 4

MAW hoofdstuk 1// Samenvatting
1.1 identiteit

Referentiekader
o Bij het geven van een voornaam speelt iemand referentiekader een belangrijke rol.
o Referentiekader Een referentiekader is het geheel van kennis, ideeën, ervaringen en
overtuigingen van waaruit iemand denkt en handelt.
o Een referentiekader wordt ook wel ‘sociale bril’ genoemd. Iedereen kijkt, ziet en beleeft de
wereld op zijn eigen manier door zijn eigen sociale bril.
o De associaties die je ergens bij hebt zeggen veel over je referentiekader.
o Iemand kijk op de wereld kan dus verschillen op basis van zijn of haar ervaringen.

Kernconcept identiteit
Het beeld dat iemand van zichzelf heeft, dat hij uitdraagt en anderen voorhoudt en dat hij als
kenmerkend en blijvend beschouwt voor zijn eigen persoon. Het is afgeleid van zijn perceptie over de
groep(en) waar hij wel of juist ook niet deel van uitmaakt.

Drie aspecten van identiteit
o De definitie van identiteit bestaat uit drie aspecten namelijk: persoon, sociaal en collectief.
o Persoonlijk identiteit  is het beeld dat iemand van zichzelf heeft, zijn zelfbeeld.
o Het beeld dat we van onszelf hebben, en hetgeen we als kenmerkend en blijvend voor onze
identiteit beschouwen, proberen we vaak ook uit te dragen naar anderen.
o Bij het opgroeien en ouder worden spelen ‘belangrijke anderen’, zoals ouders en vrienden
een belangrijke rol in de ontwikkeling van iemands zelfbeeld.
o Je bent je bewust van: je vraagt je regelmatig af hoe anderen jou zien. Zo vorm je ook een
zelfbeeld

o Sociale identiteit  is het beeld dat iemand heeft van zichzelf als lid van sociale groep(en)
en categorieën waar hij of zij deel van uitmaakt.
o De groepen samen maken een groot onderdeel uit van wie je bent.
o De sociale identiteit kan de persoonlijke identiteit versterken.
o Door te laten zien dat je onderdeel bent van een groep kunnen mensen hun sociale identiteit
uitdragen. (Shirt met logo van sportclub).

o Collectieve identiteit  gaat het om het beeld van de groep. Kunnen groepen zijn waar je
zelf deel van uitmaakt of niet.
o Externe collectieve identiteit  Een beeld van een groep dat als blijvend en kenmerkend
voor die groep wordt geschouwd.
o Mensen hebben verwachtingen over het gedrag van anderen met bepaalde identiteit.
o (Zo wordt er voor je gevoel misschien weleens negatief aangekeken tegen jouw ‘eigen’
groep).
o Maar kan ook positief zijn bijv. het beeld van fitgirls.

De vorming van identiteit
o Gelijk vanaf je geboorte start je met de verwerving van een identiteit. Je hebt daar dan zelf
nog weinig invloed op.
o Je identiteit wordt tijdens je opvoeding gevormd door de omgang met andere mensen.
o De eerste stap is al dat je een naam krijgt van je ouders. Op een later moment gaan ook
vrienden en media een belangrijke rol spelen.

, o Mensen ervaren een groep als ‘eigen’ en proberen de bijbehorende positie, het perspectief
en het gedrag hiervan over te nemen. Vrouwelijk/mannelijk of non-binair te gedragen leren.
Spanningen bij identiteit
o Beelden en verwachtingen van iemand identiteit kunnen ook tot spanningen leiden.
o (Wij verwachten dat artsen een gezonde levensstijl hebben, een arts die rookt zal dit
misschien stiekem doen ipv openlijk bij collega’s).  Er is dan spanning tussen de sociale
identiteit en de persoonlijke identiteit.
o Een voorbeeld van de spanning tussen persoonlijke identiteit en externe collectieve identiteit
is wanneer iemand bij een bepaalde groep hoort, maar die groep een slechte naam krijgt.
o Loyaliteitsconflict  Wil jij nog wel met die groep geassocieerd worden? Die slechte naam
en associatie kunnen iemand lang achtervolgen, zelfs wanneer men geen lid meer is.

o Ook kan het dat groepen eisen dat mensen hun persoonlijke identiteit opgeven en dat alleen
de identiteit van de groep mag gelden.  De groep overheerst dan het individu.

o In ontvangende land worden vaak externe collectieve identiteiten aan de nieuwkomers
toegekend. Deze identiteiten kunnen negatief en stigmatiserend zijn. Er kan over de
nieuwkomers gezegd worden dat ze misbruik willen maken van uitkeringen of crimineel zijn.
o Er kunnen nieuwkomers zijn waarbij dat daadwerkelijk het geval is, maar deze externe
collectieve identiteit kan ook het effect zijn van sterke wij-zij-gevoelens.
o  Mensen zoeken dan een groep om zich tegen af te zetten om hun eigen identiteit te
versterken.

o Wanneer nieuwkomers in een land wordt verwacht dat zij zich volledig aanpassen, botsen
daar de collectieve, sociale en persoonlijke identiteit. De nieuwkomers moeten een deel van
hun persoonlijke en sociale identiteit achterlaten, zoals waarden en normen.
o Ander land (schaamtecultuur) in Nederland (schuldcultuur).

Verandering identiteit
o Soms verandert identiteit tijdens een mensenleven.  (Iemand is fan van muziekband en
neemt taalgebruik en kledingstijl over, paar jaar later neemt bekendheid af en verandert
identiteit weer)
o In moderne samenlevingen een verschuiving van het belang van sociale naar persoonlijke
identiteit.
o Ieder individu moet zijn eigen individuele wil, voorkeur en persoonlijkheid ontdekken en
ontwikkelen. Sociale identiteiten moeten zo persoonlijk en authentiek vorm krijgen.
o Identiteit is in beweging en volgt ook de trend en mode.
o Wie je bent wordt dus mede beïnvloed door wie je denkt dat je mag zijn volgens anderen. 
Dat heeft te maken met je referentiekader: als jouw kennis en ervaringen je vertellen dat je
vooral positieve beelden uit moet dragen, dan zal het moeilijk zijn iets te delen over je
slechte kanten en onder zekerheden.