Theorie HGW
Handelingsgericht werken gaat uit van zeven verschillende principes:
1. Het is belangrijk om de onderwijsbehoeften van de leerling centraal te stellen. Denk
hierbij aan de instructie, de leertijd en uitdaging.
2. De afstemming en wisselwerking tussen kind en zijn omgeving: de groep, leerkracht,
de school en de ouders. De omgeving moet goed afgestemd zijn op wat het kind
nodig heeft.
3. De leerkracht doet er ook echt toe, hij kan afstemmen op de verschillen tussen de
leerlingen en zo het onderwijs passen maken
4. Positieve aspecten zijn van groot belang. Dit gaat niet alleen om de positieve
aspecten van het kind, maar ook van de leerkracht, de groep, de school en de ouders.
Als een leerkracht een negatief beeld heeft van de leerling, dan zie je vaak alleen nog
maar de negatieve dingen. Belangrijk dat de leerkracht zoekt naar positief gedrag.
5. Constructieve samenwerking tussen school en ouders. De verantwoordelijkheid voor
initiatief ligt bij de school. Maar de school geeft wel de verwachtingen over de
verantwoordelijkheid van ouders duidelijk aan.
6. Doelgericht werken. Het team formuleert doelen met betrekking tot leren,
werkhouding en sociaal emotioneel functioneren. Het gaat hierbij zowel om korte als
lange termijndoelen. Die doelen worden geformuleerd volgens de HGW-cyclus. Ze
worden SMART geformuleerd.
7. De werkwijze van de school is systematisch en transparant. Er zijn duidelijke
afspraken over wie wat doet en wanneer.
Kenmerken van HGW
HGW gaat niet uit van individueel onderwijs, waarbij klassikale werkvormen worden
afgewezen. Het is als leerkracht bijna onmogelijk te hanteren als elk kind een individueel
programma heeft. Bij klassikale activiteiten kan de leerkracht prima rekening houden met de
verschillende onderwijsbehoeften.
Bij HGW is de basishouding van de leerkracht heel belangrijk. De leerkracht is geduldig,
beslist en consequent. Hij vraagt om feedback en reflecteert op zijn handelen. De leerkracht
geeft een heldere en duidelijke instructie die stapsgewijs is opgebouwd. Deze is daarnaast
gevarieerd met interactie. Daarnaast is goed klassenmanagement erg belangrijk. Dit kan
namelijk problemen voorkomen en ervoor zorgen dat alles soepel loopt.
De HGW-cyclus
Deze cyclus is een hulpmiddel om de zorg op groepsniveau en individueel concreet te
maken. Op groepsniveau benoemt de leerkracht de onderwijsbehoeften van de leerlingen in
zijn groep in een groepsplan. De leerkracht doet dit ook op individueel niveau voor de
leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. Deze cyclus kent vier fasen:
1. Signaleren. Onder andere het signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig
hebben
2. Analyseren. Hieronder valt het benoemen van de onderwijsbehoeften van de
leerlingen
, 3. Plannen. De leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften clusteren en een
groepsplan opstellen.
4. Realiseren. Het groepsplan in de praktijk uitvoeren.
HGW pleit voor handelingsplannen die gemaakt zijn aan de hand van de zeven principes.
Want dan is de kans op succes het grootst.
Met deze principes heb je nog geen handelingsplan. Daarom zijn er nog vijf concrete
onderdelen opgesteld: beginsituatie, inhoud en organisatie, termijn, betrokkenen en
evaluatie.
Theorie Differentiëren
Differentiatie in de klas: wat werkt?
Een van de onderwerpen die besproken wordt is het samenstellen van groepen.
Groepsindeling is een relevant thema bij het bieden van optimale kansen aan alle leerlingen.
Zorg voor flexibele heterogene groepen, het is belangrijk om het niveauverschil binnen de
groepen te beperken.
Wat is differentiatie?
“Differentiatie is een onderwijsbenadering waarbij leraren proactief aanpassingen doen in de
inhoud van het onderwijs, de leermaterialen, de gevraagde leeractiviteiten en de producten
van leerlingen om tegemoet te komen aan verschillende leerbehoeften van individuele
leerlingen of kleine groepen leerlingen, om daarmee de leermogelijkheden van alle leerlingen
in de klas te vergroten.” Aldus de Amerikaanse onderwijsdeskundige Carol Ann Tomlinson.
En leerling die naar school gaat krijgt te maken met twee verschillende soorten
differentiatie. Interne differentiatie is differentiatie in het klein. Dit gebeurt voor de leerling
in de klas. Het gaat hierbij om de manier waarop leraren omgaan met verschillen tussen
leerlingen in dezelfde klas. Zoals het werken met niveaugroepen, het variëren in tijd die
leerlingen krijgen om een opdracht te maken of het organiseren van groepswerk.
De andere soort differentiatie waar leerlingen mee te maken krijgen heet externe
differentiatie. Deze vorm van differentiatie verwijst naar het onderbrengen van leerlingen in
verschillende scholen of groepen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vmbo-scholen of gymnasia.
Voor groepsplannen is interne differentiatie het belangrijkst. Binnen deze differentiatie zijn
er daarnaast twee vormen: convergente en divergente differentiatie. De leraar die probeert
alle leerlingen in de klas de gestelde minimumdoelen te laten behalen, doet aan
convergente differentiatie. De nadruk ligt dan op het verbeteren van de prestaties van
zwakke leerlingen, zodat ook deze leerlingen de minimumdoelen kunnen behalen.
De tegenhanger van deze vorm is divergente differentiatie. Bij divergente differentiatie
bieden leraren de leerlingen bijvoorbeeld verschillende leerinhoud aan of werken leerlingen
toe naar verschillende eindproducten. Kortom: de leerlingen zijn dan niet voor alle leerlingen
dezelfde.
Handelingsgericht werken gaat uit van zeven verschillende principes:
1. Het is belangrijk om de onderwijsbehoeften van de leerling centraal te stellen. Denk
hierbij aan de instructie, de leertijd en uitdaging.
2. De afstemming en wisselwerking tussen kind en zijn omgeving: de groep, leerkracht,
de school en de ouders. De omgeving moet goed afgestemd zijn op wat het kind
nodig heeft.
3. De leerkracht doet er ook echt toe, hij kan afstemmen op de verschillen tussen de
leerlingen en zo het onderwijs passen maken
4. Positieve aspecten zijn van groot belang. Dit gaat niet alleen om de positieve
aspecten van het kind, maar ook van de leerkracht, de groep, de school en de ouders.
Als een leerkracht een negatief beeld heeft van de leerling, dan zie je vaak alleen nog
maar de negatieve dingen. Belangrijk dat de leerkracht zoekt naar positief gedrag.
5. Constructieve samenwerking tussen school en ouders. De verantwoordelijkheid voor
initiatief ligt bij de school. Maar de school geeft wel de verwachtingen over de
verantwoordelijkheid van ouders duidelijk aan.
6. Doelgericht werken. Het team formuleert doelen met betrekking tot leren,
werkhouding en sociaal emotioneel functioneren. Het gaat hierbij zowel om korte als
lange termijndoelen. Die doelen worden geformuleerd volgens de HGW-cyclus. Ze
worden SMART geformuleerd.
7. De werkwijze van de school is systematisch en transparant. Er zijn duidelijke
afspraken over wie wat doet en wanneer.
Kenmerken van HGW
HGW gaat niet uit van individueel onderwijs, waarbij klassikale werkvormen worden
afgewezen. Het is als leerkracht bijna onmogelijk te hanteren als elk kind een individueel
programma heeft. Bij klassikale activiteiten kan de leerkracht prima rekening houden met de
verschillende onderwijsbehoeften.
Bij HGW is de basishouding van de leerkracht heel belangrijk. De leerkracht is geduldig,
beslist en consequent. Hij vraagt om feedback en reflecteert op zijn handelen. De leerkracht
geeft een heldere en duidelijke instructie die stapsgewijs is opgebouwd. Deze is daarnaast
gevarieerd met interactie. Daarnaast is goed klassenmanagement erg belangrijk. Dit kan
namelijk problemen voorkomen en ervoor zorgen dat alles soepel loopt.
De HGW-cyclus
Deze cyclus is een hulpmiddel om de zorg op groepsniveau en individueel concreet te
maken. Op groepsniveau benoemt de leerkracht de onderwijsbehoeften van de leerlingen in
zijn groep in een groepsplan. De leerkracht doet dit ook op individueel niveau voor de
leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. Deze cyclus kent vier fasen:
1. Signaleren. Onder andere het signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig
hebben
2. Analyseren. Hieronder valt het benoemen van de onderwijsbehoeften van de
leerlingen
, 3. Plannen. De leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften clusteren en een
groepsplan opstellen.
4. Realiseren. Het groepsplan in de praktijk uitvoeren.
HGW pleit voor handelingsplannen die gemaakt zijn aan de hand van de zeven principes.
Want dan is de kans op succes het grootst.
Met deze principes heb je nog geen handelingsplan. Daarom zijn er nog vijf concrete
onderdelen opgesteld: beginsituatie, inhoud en organisatie, termijn, betrokkenen en
evaluatie.
Theorie Differentiëren
Differentiatie in de klas: wat werkt?
Een van de onderwerpen die besproken wordt is het samenstellen van groepen.
Groepsindeling is een relevant thema bij het bieden van optimale kansen aan alle leerlingen.
Zorg voor flexibele heterogene groepen, het is belangrijk om het niveauverschil binnen de
groepen te beperken.
Wat is differentiatie?
“Differentiatie is een onderwijsbenadering waarbij leraren proactief aanpassingen doen in de
inhoud van het onderwijs, de leermaterialen, de gevraagde leeractiviteiten en de producten
van leerlingen om tegemoet te komen aan verschillende leerbehoeften van individuele
leerlingen of kleine groepen leerlingen, om daarmee de leermogelijkheden van alle leerlingen
in de klas te vergroten.” Aldus de Amerikaanse onderwijsdeskundige Carol Ann Tomlinson.
En leerling die naar school gaat krijgt te maken met twee verschillende soorten
differentiatie. Interne differentiatie is differentiatie in het klein. Dit gebeurt voor de leerling
in de klas. Het gaat hierbij om de manier waarop leraren omgaan met verschillen tussen
leerlingen in dezelfde klas. Zoals het werken met niveaugroepen, het variëren in tijd die
leerlingen krijgen om een opdracht te maken of het organiseren van groepswerk.
De andere soort differentiatie waar leerlingen mee te maken krijgen heet externe
differentiatie. Deze vorm van differentiatie verwijst naar het onderbrengen van leerlingen in
verschillende scholen of groepen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vmbo-scholen of gymnasia.
Voor groepsplannen is interne differentiatie het belangrijkst. Binnen deze differentiatie zijn
er daarnaast twee vormen: convergente en divergente differentiatie. De leraar die probeert
alle leerlingen in de klas de gestelde minimumdoelen te laten behalen, doet aan
convergente differentiatie. De nadruk ligt dan op het verbeteren van de prestaties van
zwakke leerlingen, zodat ook deze leerlingen de minimumdoelen kunnen behalen.
De tegenhanger van deze vorm is divergente differentiatie. Bij divergente differentiatie
bieden leraren de leerlingen bijvoorbeeld verschillende leerinhoud aan of werken leerlingen
toe naar verschillende eindproducten. Kortom: de leerlingen zijn dan niet voor alle leerlingen
dezelfde.
