INHOUD
Deel prof Vanassche (risico en preventie) ............................................................................................................. 4
Hoofdstuk 1: preventie van hart- en vaatziekten ................................................................................................... 4
Risico ................................................................................................................................................................... 4
Screening ......................................................................................................................................................... 4
Risicoberekening ............................................................................................................................................. 4
Preventie ............................................................................................................................................................. 5
Levensstijl ........................................................................................................................................................ 5
Medicatie ........................................................................................................................................................ 6
Deel prof Verhamme (stolling)............................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: niet-invasief onderzoek ..................................................................................................................... 7
Inleiding ............................................................................................................................................................... 7
Initiële technische onderzoeken ......................................................................................................................... 7
Niet-invasieve onderzoeken ................................................................................................................................ 7
Doppler onderzoeken ..................................................................................................................................... 7
Looptest .......................................................................................................................................................... 8
Teendrukken ................................................................................................................................................... 8
tcpO2 ............................................................................................................................................................... 8
Beeldvorming onderzoeken ................................................................................................................................ 8
Duplex ............................................................................................................................................................. 8
CT-angio .......................................................................................................................................................... 9
MR-angio ......................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2: trombose en hemostase .................................................................................................................. 10
Stollingsmechanisme ........................................................................................................................................ 10
Vasoconstrictie .............................................................................................................................................. 10
Primaire hemostase (aggregatie) .................................................................................................................. 10
Secundaire hemostase (coagulatie) .............................................................................................................. 10
Controlemechanismen ...................................................................................................................................... 11
Natuurlijke antistollingsmechanismen .......................................................................................................... 11
Fibrinolyse ..................................................................................................................................................... 11
Arteriële en veneuze trombose ........................................................................................................................ 12
Onderzoek van bloedstolling............................................................................................................................. 12
Oriënterende stollingstesten ........................................................................................................................ 12
Anti-trombotica ................................................................................................................................................. 12
Anti-aggregantia ............................................................................................................................................ 12
Anti-coagulantia ............................................................................................................................................ 13
Inhoud 1
, Fibrinolytica ................................................................................................................................................... 14
Complicaties .................................................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: erfelijke en verworven bloedingen .................................................................................................. 15
Verhoogde bloedingsneiging............................................................................................................................. 15
Oorzaken ....................................................................................................................................................... 15
Symptomen ................................................................................................................................................... 15
Anamnese ..................................................................................................................................................... 16
Diagnose ........................................................................................................................................................ 16
Aangeboren aandoeningen ............................................................................................................................... 16
Hemofilie ....................................................................................................................................................... 16
Ziekte van Von Willebrand ............................................................................................................................ 17
Verworven aandoeningen ................................................................................................................................. 17
Verminderde aanmaak stollingsfactoren ...................................................................................................... 17
Abnormale aanmaak stollingsfactoren ......................................................................................................... 18
Specifieke stollingsfactor inhibitor ................................................................................................................ 18
Verhoogd verbruik: diffuse intravasculaire coagulatie (DIC) ........................................................................ 18
Anti-fosfolipidensyndroom ........................................................................................................................... 19
Heparine-geïnduceerde trombocytopenie (HIT) ........................................................................................... 20
Hoofdstuk 4: veneuze trombo-embolie ................................................................................................................ 21
Risicofactoren.................................................................................................................................................... 21
Verworven risicofactoren .............................................................................................................................. 21
Erfelijke risicofactoren .................................................................................................................................. 21
Interactie tussen verworven en erfelijke risicofactoren ............................................................................... 22
Diepe veneuze trombose (DVT) ........................................................................................................................ 22
Antistolling .................................................................................................................................................... 23
Trombolyse ................................................................................................................................................... 23
Vena cava filter ............................................................................................................................................. 23
Longembolie (LE) ............................................................................................................................................... 24
Hoofdstuk 5: arteriële embolie en vasculaire acrosyndromen ............................................................................. 26
Infarct ................................................................................................................................................................ 26
Oorzaken ....................................................................................................................................................... 26
Behandeling .................................................................................................................................................. 26
Vasospastische aandoeningen – vasculaire acrosyndromen ............................................................................ 26
Acrocyanose .................................................................................................................................................. 27
Livedo reticularis ........................................................................................................................................... 27
Raynaud fenomeen ....................................................................................................................................... 27
Andere aandoeningen (DD)........................................................................................................................... 28
Inhoud 2
, Erythromelalgie (= erythermalgie) ................................................................................................................ 29
Deel prof Vermeersch .......................................................................................................................................... 30
Hoofdstuk 1: cardiovasculaire biomerkers ........................................................................................................... 30
Inleiding ............................................................................................................................................................. 30
Bepaling cholesterol voor cardiovasculair risico ............................................................................................... 30
Myoglobine ....................................................................................................................................................... 31
Creatine kinase (CK) .......................................................................................................................................... 31
High sensitivity troponine ................................................................................................................................. 31
Invloed van factoren ..................................................................................................................................... 32
B-type natriuretic peptide (BNP) ....................................................................................................................... 32
Productie BNP ............................................................................................................................................... 32
Dosage ........................................................................................................................................................... 33
Opvolging patiënten met chronisch hartfalen .............................................................................................. 33
Inhoud 3
,BLOEDSOMLOOP
DEEL PROF VANASSCHE (RISICO EN PREVENTIE)
HOOFDSTUK 1: PREVENTIE VAN HART- EN VAATZIEKTEN
RISICO
Cardiovasculaire aandoeningen zijn belangrijkste oorzaken van:
- Invaliditeit
- Vroegtijdig overlijden
- Verlies van levenskwaliteit
- Enorme kosten (direct en indirect)
SCREENING
- Belangrijke aandoening en te behandelen (80% CV-aandoeningen kunnen voorkomen)
- Betrouwbaar opsporen
- Betaalbaar
- Goed te voorspellen
RISICOBEREKENING
Absolute risico kennen van patiënt om het verwachte voordeel van een behandeling te kunnen inschatten
- Anamnese: VG, familiaal, roken, fysieke activiteit, voeding, sociale factoren
- Klinisch onderzoek: HF, bloeddruk, perifere pulsaties, lengte, gewicht, BMI, buikomtrek
- Labo: LDL, glucose, creatinine
Primaire preventie: nog geen CV-event gehad, maar daardoor geen lager risico (wordt bepaald door
risicofactoren → kan laag, mediair of hoog risico zijn)
Secundaire preventie: reeds CV-event gehad, maar ook wanneer atherosclerose duidelijk te zien is op
beeldvorming (geweten hoog risico)
- Zeer hoog risico
o Gekend hart- en vaatlijden
o Type 1 diabetes
o Type 2 diabetes met proteïnurie
o Type 2 diabetes met risicofactoren
o Chronische nierinsufficiëntie
- Hoog risico
> 1 sterk verhoogde RF
o Familiale hypercholesterolemie
o Uitgesproken hypertensie
o Diabetes zonder eind orgaanaantasting
o Matige chronische nierinsufficiëntie
- Matig risico
o Type 1 diabetes < 35
o Type 2 diabetes < 50 + < 10 jaar aanwezig
4
, - Bij meeste ‘gezonde’ mensen hangt het absolute risico af van combinatie van verschillende
risicofactoren
- Tools voor berekening: framingham, SCORE, Q-risk…
Atherosclerose (atherosclerotisch vaatlijden): gezamenlijke oorzaak van meerderheid van hart- en vaatziekten
en focus van risicobepaling en preventie
- Langbestaande, onderliggende (sluipende) ziekte → °acuut trombotisch event (onomkeerbare schade)
- Endotheel kan goed beschermen, maar eens schade, dan ontstaan plaatsen op endotheel die
kwetsbaarder zijn
- Systemisch: rekening houden dat dit ook kan voorkomen op andere plaatsen in het lichaam
Proces
1. Cholesterolpartikels opstapelen en vastzitten in endotheel
2. Compensatie door lichaam: WBC naartoe sturen om aan te vallen
3. Beschadiging endotheel → nog meer cholesterol binnenstromen (meer doorlaatbaar)
4. Vorming van plaques
5. Vernauwing bloedvat → °chronisch tekort zuurstoftoevoer (door vernauwing)
6. Plaque openbarsten → bovenop vernauwing ontstaat bloeding
7. Klontervorming door contact met wand
Risicofactoren (eenvoudig op te sporen + behandelen)
- Cummulatief risico!
- Zoveel mogelijk RF aanpakken voor preventie → effectief risico op CV-aandoeningen verbeteren
- Niet alle RF zijn te behandelen (maar meeste wel)
- Lipiden - Psychosociale factoren
- Roken - Ongezonde voeding
- Hypertensie - Alcoholgebruik
- Diabetes - Te weinig beweging
- Abdominale obesitas - (leeftijd, genetisch)
PREVENTIE
Preventie = levensstijlveranderingen + medicatie
LEVENSSTIJL
Patiënt heeft niets aan wat beter had moeten doen, maar wel het proces om iets te bereiken → arts moet
concrete veranderingen en stappen bespreken en bijsturen indien nodig
- Roken
o 5x hogere mortaliteit
o 8 miljoen sterfgevallen per jaar door roken, 1,5 miljoen per jaar door mee-roken → niets zo
dodelijk dat tegelijk zo hard wordt genegeerd
o Rookstop → meest effectieve manier om iemands gezondheid te verbeteren
▪ Hulpmiddelen: Zyban, Champix, nicotinevervangers
▪ Ask: vragen naar rookstatus en details
▪ Advice: geven van concrete tips om te helpen stoppen
▪ Act: hulp bieden en opvolgen
5
Deel prof Vanassche (risico en preventie) ............................................................................................................. 4
Hoofdstuk 1: preventie van hart- en vaatziekten ................................................................................................... 4
Risico ................................................................................................................................................................... 4
Screening ......................................................................................................................................................... 4
Risicoberekening ............................................................................................................................................. 4
Preventie ............................................................................................................................................................. 5
Levensstijl ........................................................................................................................................................ 5
Medicatie ........................................................................................................................................................ 6
Deel prof Verhamme (stolling)............................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: niet-invasief onderzoek ..................................................................................................................... 7
Inleiding ............................................................................................................................................................... 7
Initiële technische onderzoeken ......................................................................................................................... 7
Niet-invasieve onderzoeken ................................................................................................................................ 7
Doppler onderzoeken ..................................................................................................................................... 7
Looptest .......................................................................................................................................................... 8
Teendrukken ................................................................................................................................................... 8
tcpO2 ............................................................................................................................................................... 8
Beeldvorming onderzoeken ................................................................................................................................ 8
Duplex ............................................................................................................................................................. 8
CT-angio .......................................................................................................................................................... 9
MR-angio ......................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2: trombose en hemostase .................................................................................................................. 10
Stollingsmechanisme ........................................................................................................................................ 10
Vasoconstrictie .............................................................................................................................................. 10
Primaire hemostase (aggregatie) .................................................................................................................. 10
Secundaire hemostase (coagulatie) .............................................................................................................. 10
Controlemechanismen ...................................................................................................................................... 11
Natuurlijke antistollingsmechanismen .......................................................................................................... 11
Fibrinolyse ..................................................................................................................................................... 11
Arteriële en veneuze trombose ........................................................................................................................ 12
Onderzoek van bloedstolling............................................................................................................................. 12
Oriënterende stollingstesten ........................................................................................................................ 12
Anti-trombotica ................................................................................................................................................. 12
Anti-aggregantia ............................................................................................................................................ 12
Anti-coagulantia ............................................................................................................................................ 13
Inhoud 1
, Fibrinolytica ................................................................................................................................................... 14
Complicaties .................................................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: erfelijke en verworven bloedingen .................................................................................................. 15
Verhoogde bloedingsneiging............................................................................................................................. 15
Oorzaken ....................................................................................................................................................... 15
Symptomen ................................................................................................................................................... 15
Anamnese ..................................................................................................................................................... 16
Diagnose ........................................................................................................................................................ 16
Aangeboren aandoeningen ............................................................................................................................... 16
Hemofilie ....................................................................................................................................................... 16
Ziekte van Von Willebrand ............................................................................................................................ 17
Verworven aandoeningen ................................................................................................................................. 17
Verminderde aanmaak stollingsfactoren ...................................................................................................... 17
Abnormale aanmaak stollingsfactoren ......................................................................................................... 18
Specifieke stollingsfactor inhibitor ................................................................................................................ 18
Verhoogd verbruik: diffuse intravasculaire coagulatie (DIC) ........................................................................ 18
Anti-fosfolipidensyndroom ........................................................................................................................... 19
Heparine-geïnduceerde trombocytopenie (HIT) ........................................................................................... 20
Hoofdstuk 4: veneuze trombo-embolie ................................................................................................................ 21
Risicofactoren.................................................................................................................................................... 21
Verworven risicofactoren .............................................................................................................................. 21
Erfelijke risicofactoren .................................................................................................................................. 21
Interactie tussen verworven en erfelijke risicofactoren ............................................................................... 22
Diepe veneuze trombose (DVT) ........................................................................................................................ 22
Antistolling .................................................................................................................................................... 23
Trombolyse ................................................................................................................................................... 23
Vena cava filter ............................................................................................................................................. 23
Longembolie (LE) ............................................................................................................................................... 24
Hoofdstuk 5: arteriële embolie en vasculaire acrosyndromen ............................................................................. 26
Infarct ................................................................................................................................................................ 26
Oorzaken ....................................................................................................................................................... 26
Behandeling .................................................................................................................................................. 26
Vasospastische aandoeningen – vasculaire acrosyndromen ............................................................................ 26
Acrocyanose .................................................................................................................................................. 27
Livedo reticularis ........................................................................................................................................... 27
Raynaud fenomeen ....................................................................................................................................... 27
Andere aandoeningen (DD)........................................................................................................................... 28
Inhoud 2
, Erythromelalgie (= erythermalgie) ................................................................................................................ 29
Deel prof Vermeersch .......................................................................................................................................... 30
Hoofdstuk 1: cardiovasculaire biomerkers ........................................................................................................... 30
Inleiding ............................................................................................................................................................. 30
Bepaling cholesterol voor cardiovasculair risico ............................................................................................... 30
Myoglobine ....................................................................................................................................................... 31
Creatine kinase (CK) .......................................................................................................................................... 31
High sensitivity troponine ................................................................................................................................. 31
Invloed van factoren ..................................................................................................................................... 32
B-type natriuretic peptide (BNP) ....................................................................................................................... 32
Productie BNP ............................................................................................................................................... 32
Dosage ........................................................................................................................................................... 33
Opvolging patiënten met chronisch hartfalen .............................................................................................. 33
Inhoud 3
,BLOEDSOMLOOP
DEEL PROF VANASSCHE (RISICO EN PREVENTIE)
HOOFDSTUK 1: PREVENTIE VAN HART- EN VAATZIEKTEN
RISICO
Cardiovasculaire aandoeningen zijn belangrijkste oorzaken van:
- Invaliditeit
- Vroegtijdig overlijden
- Verlies van levenskwaliteit
- Enorme kosten (direct en indirect)
SCREENING
- Belangrijke aandoening en te behandelen (80% CV-aandoeningen kunnen voorkomen)
- Betrouwbaar opsporen
- Betaalbaar
- Goed te voorspellen
RISICOBEREKENING
Absolute risico kennen van patiënt om het verwachte voordeel van een behandeling te kunnen inschatten
- Anamnese: VG, familiaal, roken, fysieke activiteit, voeding, sociale factoren
- Klinisch onderzoek: HF, bloeddruk, perifere pulsaties, lengte, gewicht, BMI, buikomtrek
- Labo: LDL, glucose, creatinine
Primaire preventie: nog geen CV-event gehad, maar daardoor geen lager risico (wordt bepaald door
risicofactoren → kan laag, mediair of hoog risico zijn)
Secundaire preventie: reeds CV-event gehad, maar ook wanneer atherosclerose duidelijk te zien is op
beeldvorming (geweten hoog risico)
- Zeer hoog risico
o Gekend hart- en vaatlijden
o Type 1 diabetes
o Type 2 diabetes met proteïnurie
o Type 2 diabetes met risicofactoren
o Chronische nierinsufficiëntie
- Hoog risico
> 1 sterk verhoogde RF
o Familiale hypercholesterolemie
o Uitgesproken hypertensie
o Diabetes zonder eind orgaanaantasting
o Matige chronische nierinsufficiëntie
- Matig risico
o Type 1 diabetes < 35
o Type 2 diabetes < 50 + < 10 jaar aanwezig
4
, - Bij meeste ‘gezonde’ mensen hangt het absolute risico af van combinatie van verschillende
risicofactoren
- Tools voor berekening: framingham, SCORE, Q-risk…
Atherosclerose (atherosclerotisch vaatlijden): gezamenlijke oorzaak van meerderheid van hart- en vaatziekten
en focus van risicobepaling en preventie
- Langbestaande, onderliggende (sluipende) ziekte → °acuut trombotisch event (onomkeerbare schade)
- Endotheel kan goed beschermen, maar eens schade, dan ontstaan plaatsen op endotheel die
kwetsbaarder zijn
- Systemisch: rekening houden dat dit ook kan voorkomen op andere plaatsen in het lichaam
Proces
1. Cholesterolpartikels opstapelen en vastzitten in endotheel
2. Compensatie door lichaam: WBC naartoe sturen om aan te vallen
3. Beschadiging endotheel → nog meer cholesterol binnenstromen (meer doorlaatbaar)
4. Vorming van plaques
5. Vernauwing bloedvat → °chronisch tekort zuurstoftoevoer (door vernauwing)
6. Plaque openbarsten → bovenop vernauwing ontstaat bloeding
7. Klontervorming door contact met wand
Risicofactoren (eenvoudig op te sporen + behandelen)
- Cummulatief risico!
- Zoveel mogelijk RF aanpakken voor preventie → effectief risico op CV-aandoeningen verbeteren
- Niet alle RF zijn te behandelen (maar meeste wel)
- Lipiden - Psychosociale factoren
- Roken - Ongezonde voeding
- Hypertensie - Alcoholgebruik
- Diabetes - Te weinig beweging
- Abdominale obesitas - (leeftijd, genetisch)
PREVENTIE
Preventie = levensstijlveranderingen + medicatie
LEVENSSTIJL
Patiënt heeft niets aan wat beter had moeten doen, maar wel het proces om iets te bereiken → arts moet
concrete veranderingen en stappen bespreken en bijsturen indien nodig
- Roken
o 5x hogere mortaliteit
o 8 miljoen sterfgevallen per jaar door roken, 1,5 miljoen per jaar door mee-roken → niets zo
dodelijk dat tegelijk zo hard wordt genegeerd
o Rookstop → meest effectieve manier om iemands gezondheid te verbeteren
▪ Hulpmiddelen: Zyban, Champix, nicotinevervangers
▪ Ask: vragen naar rookstatus en details
▪ Advice: geven van concrete tips om te helpen stoppen
▪ Act: hulp bieden en opvolgen
5
