Recht en ethiek 1.2 Leerdoelen
Les 1 Zorgethiek
De student weet wat de oorsprong van de zorgethiek is.
Zorgethiek: Een stroming binnen de ethiek, die de zorg van mensen voor elkaar centraal stelt, en in meer praktische
zin, die zich op de zorg richt, bijvoorbeeld in ziekenhuizen.
Ontstaan door eerst over zorg na te denken en later verder uitwerken op empathisch vermogen, natuur en cultureel
gebied. De oorsprong van zorgethiek ligt in discussie over ontwikkeling van morele gevoelens en van een moreel
oordeelsvermogen (Moreel: Wat goed of fout is). Het is gericht op de relatie tussen mensen. Joan Tronto beschreef
dat de zorg cyclus (4 stappen) verlopend interactief proces is (als de zorg echt aankomt, zal de zorgontvanger daar
ook blijk van geven in zijn reacties).
1. Je zorgen maken.
2. Zorg op je nemen.
3. Zorg verlenen.
4. Nagaan of zorg is ontvangen.
Uitgangspunt:
Uitgangspunt is dat mensen gekenmerkt worden door onderlinge afhankelijkheid en kwetsbaarheid. Mensen hebben
elkaar nodig. In dit ethische perspectief staat niet het autonome individu centraal maar de relatie en de context. Het
moreel oordeel (een keuze over wat het goede is om te doen) komt tot stand door inleven in de situatie en is sterk
context afhankelijk.
Dit in onderscheid tot het op basis van rationale overwegingen toepassen van algemene regels in een specifieke
situatie. Bij zorgethiek ligt de focus op betrokkenheid en compassie voor de ander op basis van de gedeelde
afhankelijkheid en kwetsbaarheid. Voorbeeld op andere manier komen tot een morel oordeel: Heinzdilemma
Misvatting te denken dat zorgethiek strikt feministische ethiek is: betreft alle mensen. Zorgethiek beschrijft onze
condition humaine, onze menselijke zijnswijze.
Aantal kenmerken:
- Zorgethiek is geen ethiek alleen voor de zorg.
- Gaat over een ander mensbeeld.
- Oorsprong in theorie op morele ontwikkeling en politieke filosofie.
- Kritiek op centraal stellen van individuele rechten en plichten centraal waardoor mensen meer tegenover
elkaar kunnen komen te staan.
- Zorg als een fundamenteel ethisch concept.
o Zorgen is een ethisch proces dat binnen relaties vorm krijgt waarbinnen mensen vorm geven aan
hun verantwoordelijkheid voor elkaar, met een relationele en contextuele gevoeligheid.
De student weet wat bedoeld wordt met zorg als een ethisch begrip.
Het nadenken over de vraag of jouw handelen leidt tot goede zorg. Voorbeeld; Mag je afwijken van het protocol om
aan de wens van de cliënt te voldoen?
De student weet wat volgens Tronto de vier fasen het zorgproces zijn en welke deugden bij de fasen horen.
1. Je zorgen maken (aandacht hebben).
Wat voor zorg heeft iemand nodig? Als ik die ander zo zie, waar maak ik mij dan zorgen over? Wat vraagt
de aandacht?
Zonder dergelijke aandacht voor de ander en voor wat hij nodig heeft, komt zorgen niet van de grond.
Iemands zorgbehoeften moeten worden waargenomen om het zorgproces te laten beginnen.
,
Mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen (kinderen, verstandelijk beperkten, dementerenden,
bepaalde psychiatrische patiënten), zijn afhankelijk van de aandacht van anderen.
2. Zorg op je nemen (verantwoordelijkheid dragen).
Het moment waarop besloten wordt over de verantwoordelijkheid in de zorg is belangrijk, ook in morele
zin. Het geeft zorgen een persoonlijke dimensie; ik ben diegene die bereid is deze zorg voor jou te
aanvaarden.
Met het nemen van verantwoordelijkheid kan het ook misgaan.
3. Daadwerkelijk zorg verlenen.
Uitvoering geven gaat niet zonder slag of stoot. Iemand kan pas goed aan zijn verantwoordelijkheid
tegemoetkomen en daadwerkelijk zorg geven, als hij ook over de competenties en capaciteiten beschikt
om dat te doen. Wie de competenties niet heeft, moet wijken.
Zorgen voor moet worden ingeruild voor zorgen dat.
4. Nagaan of de zorg is aangekomen.
Responsief vermogen (erop letten dat de zorg ook echt aankomt, een echt antwoord op de vraag van een
ander).
Als dat gebeurt, dan is de zorgcyclus rond en kan er op basis van een andere zorgbehoefte een nieuwe
zorgcyclus starten.
De student weet wat de kernprincipes zijn van de zorgethiek.
1. Weldoen (gezondheid en welbevinden actief bevorderen).
2. Niet schaden (geen handelingen verrichten die schadelijk zijn).
3. Rechtvaardigheid (gelijk is gelijk en ongelijk is ongelijk).
4. Respect voor autonomie (respecteren van iemand zijn keuzes, levenswijzen en opvattingen).
Les 2 Wet zorg en dwang
De student weet welke wetten van belang zijn bij de onvrijwillige en verplichte zorg.
Wvgg (wet verplichte geestelijke gezondheidszorg): Psychiatrische patiënten.
- Onvrijwillige en verplichte zorg.
Wzd (wet zorg en dwang): Mensen met verstandelijke beperking en psychogeriatrie.
- Vrijwillige en onvrijwillige zorg.
Als er bij een patiënt sprake is van multi-problematiek, wordt bepaald door de problematiek of de stoornis die (op
dat moment) op de voorgrond staat, welke wet van toepassing is.
De student kent de doelen en uitgangspunten van de Wzd.
Uitgangspunten Wzd:
- Verbeteren rechtspositie van patiënt.
- Alleen dwang om ernstig nadeel te voorkomen (en anders zo kort mogelijk). Dwang als laatste redmiddel.
Verplichte zorg is het ultimum remedium.
o Proportionaliteit: De maatregel staat in redelijke verhouding tot het doel van de toepassing. Stel
iemand steelt je tv en je komt op dat moment door de deur gelopen, mag je die persoon wel een
klap verkopen, maar geen mes tussen de ribben steken.
o Doelmatigheid: Het middel moet het beoogde doel bereiken en niet langer duren dan noodzakelijk.
o Subsidiariteit: De minst ingrijpende maatregel wordt ingezet.
- Zorg moet zo veel mogelijk op vrijwillige basis worden verleend.
Les 1 Zorgethiek
De student weet wat de oorsprong van de zorgethiek is.
Zorgethiek: Een stroming binnen de ethiek, die de zorg van mensen voor elkaar centraal stelt, en in meer praktische
zin, die zich op de zorg richt, bijvoorbeeld in ziekenhuizen.
Ontstaan door eerst over zorg na te denken en later verder uitwerken op empathisch vermogen, natuur en cultureel
gebied. De oorsprong van zorgethiek ligt in discussie over ontwikkeling van morele gevoelens en van een moreel
oordeelsvermogen (Moreel: Wat goed of fout is). Het is gericht op de relatie tussen mensen. Joan Tronto beschreef
dat de zorg cyclus (4 stappen) verlopend interactief proces is (als de zorg echt aankomt, zal de zorgontvanger daar
ook blijk van geven in zijn reacties).
1. Je zorgen maken.
2. Zorg op je nemen.
3. Zorg verlenen.
4. Nagaan of zorg is ontvangen.
Uitgangspunt:
Uitgangspunt is dat mensen gekenmerkt worden door onderlinge afhankelijkheid en kwetsbaarheid. Mensen hebben
elkaar nodig. In dit ethische perspectief staat niet het autonome individu centraal maar de relatie en de context. Het
moreel oordeel (een keuze over wat het goede is om te doen) komt tot stand door inleven in de situatie en is sterk
context afhankelijk.
Dit in onderscheid tot het op basis van rationale overwegingen toepassen van algemene regels in een specifieke
situatie. Bij zorgethiek ligt de focus op betrokkenheid en compassie voor de ander op basis van de gedeelde
afhankelijkheid en kwetsbaarheid. Voorbeeld op andere manier komen tot een morel oordeel: Heinzdilemma
Misvatting te denken dat zorgethiek strikt feministische ethiek is: betreft alle mensen. Zorgethiek beschrijft onze
condition humaine, onze menselijke zijnswijze.
Aantal kenmerken:
- Zorgethiek is geen ethiek alleen voor de zorg.
- Gaat over een ander mensbeeld.
- Oorsprong in theorie op morele ontwikkeling en politieke filosofie.
- Kritiek op centraal stellen van individuele rechten en plichten centraal waardoor mensen meer tegenover
elkaar kunnen komen te staan.
- Zorg als een fundamenteel ethisch concept.
o Zorgen is een ethisch proces dat binnen relaties vorm krijgt waarbinnen mensen vorm geven aan
hun verantwoordelijkheid voor elkaar, met een relationele en contextuele gevoeligheid.
De student weet wat bedoeld wordt met zorg als een ethisch begrip.
Het nadenken over de vraag of jouw handelen leidt tot goede zorg. Voorbeeld; Mag je afwijken van het protocol om
aan de wens van de cliënt te voldoen?
De student weet wat volgens Tronto de vier fasen het zorgproces zijn en welke deugden bij de fasen horen.
1. Je zorgen maken (aandacht hebben).
Wat voor zorg heeft iemand nodig? Als ik die ander zo zie, waar maak ik mij dan zorgen over? Wat vraagt
de aandacht?
Zonder dergelijke aandacht voor de ander en voor wat hij nodig heeft, komt zorgen niet van de grond.
Iemands zorgbehoeften moeten worden waargenomen om het zorgproces te laten beginnen.
,
Mensen die niet voor zichzelf kunnen opkomen (kinderen, verstandelijk beperkten, dementerenden,
bepaalde psychiatrische patiënten), zijn afhankelijk van de aandacht van anderen.
2. Zorg op je nemen (verantwoordelijkheid dragen).
Het moment waarop besloten wordt over de verantwoordelijkheid in de zorg is belangrijk, ook in morele
zin. Het geeft zorgen een persoonlijke dimensie; ik ben diegene die bereid is deze zorg voor jou te
aanvaarden.
Met het nemen van verantwoordelijkheid kan het ook misgaan.
3. Daadwerkelijk zorg verlenen.
Uitvoering geven gaat niet zonder slag of stoot. Iemand kan pas goed aan zijn verantwoordelijkheid
tegemoetkomen en daadwerkelijk zorg geven, als hij ook over de competenties en capaciteiten beschikt
om dat te doen. Wie de competenties niet heeft, moet wijken.
Zorgen voor moet worden ingeruild voor zorgen dat.
4. Nagaan of de zorg is aangekomen.
Responsief vermogen (erop letten dat de zorg ook echt aankomt, een echt antwoord op de vraag van een
ander).
Als dat gebeurt, dan is de zorgcyclus rond en kan er op basis van een andere zorgbehoefte een nieuwe
zorgcyclus starten.
De student weet wat de kernprincipes zijn van de zorgethiek.
1. Weldoen (gezondheid en welbevinden actief bevorderen).
2. Niet schaden (geen handelingen verrichten die schadelijk zijn).
3. Rechtvaardigheid (gelijk is gelijk en ongelijk is ongelijk).
4. Respect voor autonomie (respecteren van iemand zijn keuzes, levenswijzen en opvattingen).
Les 2 Wet zorg en dwang
De student weet welke wetten van belang zijn bij de onvrijwillige en verplichte zorg.
Wvgg (wet verplichte geestelijke gezondheidszorg): Psychiatrische patiënten.
- Onvrijwillige en verplichte zorg.
Wzd (wet zorg en dwang): Mensen met verstandelijke beperking en psychogeriatrie.
- Vrijwillige en onvrijwillige zorg.
Als er bij een patiënt sprake is van multi-problematiek, wordt bepaald door de problematiek of de stoornis die (op
dat moment) op de voorgrond staat, welke wet van toepassing is.
De student kent de doelen en uitgangspunten van de Wzd.
Uitgangspunten Wzd:
- Verbeteren rechtspositie van patiënt.
- Alleen dwang om ernstig nadeel te voorkomen (en anders zo kort mogelijk). Dwang als laatste redmiddel.
Verplichte zorg is het ultimum remedium.
o Proportionaliteit: De maatregel staat in redelijke verhouding tot het doel van de toepassing. Stel
iemand steelt je tv en je komt op dat moment door de deur gelopen, mag je die persoon wel een
klap verkopen, maar geen mes tussen de ribben steken.
o Doelmatigheid: Het middel moet het beoogde doel bereiken en niet langer duren dan noodzakelijk.
o Subsidiariteit: De minst ingrijpende maatregel wordt ingezet.
- Zorg moet zo veel mogelijk op vrijwillige basis worden verleend.
