Hoofdstuk 5
5.1 Renaissance
In de periode 1300 tot 1600 voltrok zich in Europa een
mentaliteitsverandering. Beschouwde men in de periode daarvoor het
leven op aarde als een tussenfase, waarin je je moest voorbereiden op
het leven na de dood, nu vond men dat men moest genieten van het
leven hier op aarde. Voor de middeleeuwer was de relatie met God het
belangrijkste, maar dat begon te veranderen. De mens begon meer op
zichzelf te vertrouwen en zichzelf centraal te stellen. Door zijn talenten
kon de mens zich ontplooien. Het ideaalbeeld werd de uomo universalis,
de mens die zich volledig ontplooide.
Een voorbeeld als Leonardo da Vinci laat dat duidelijk zien. Hij hield zich
bezig met anatomie,natuur- en scheikunde, ontwierp gebouwen en
maakte schetsen en schilderijen.
In de Renaissance (wedergeboorte van de klassieke cultuur) vond men
inspiratie in de cultuur van de Grieken en Romeinen uit de oudheid. In de
boeken van schrijvers uit de oudheid zocht men kennis en wijsheid
waarmee het leven op aarde verbeterd zou kunnen worden. De geleerde
belangstelling voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis noemen
we humanisme.
Deze mentaliteitsverandering is op allerlei manieren waar te nemen, in
de literatuur, de kunst en de politiek. In de middeleeuwen was de
literatuur het domein van de geestelijkheid. Dit veranderde en de leken
namen de plaats over. Dat kwam tot uiting in het feit dat literatuur de
landstaal ging gebruiken en toepaste in niet-religieuze onderwerpen.
• Dante legde begin 14e eeuw de grondslag voor het moderne
Italiaans.
• Boccacio schreef over aardse zaken.
, In de beeldende kunst kreeg men veel meer aandacht voor de manier
waarop het onderwerp werd uitgebeeld. Ze moesten het echte leven
weerspiegelen. Daarom gingen ze werken met perspectief, licht en
schaduw, en natuurgetrouwe kleuren. Ook hadden ze veel meer aandacht
voor de anatomie van het lichaam en voor menselijke emoties. Italiaanse
kunstenaars als Botticelli, Rafaël en Michelangelo verwierven met hun
kunstwerken grote bekendheid.
In de renaissance vonden er ook veranderingen plaats op politiek gebied.
De vorst had van God het recht gekregen om te regeren over mensen, nu
vonden de humanisten dat de machthebbers moesten handelen in het
belang van de gemeenschap. Het was Machiavelli 1469-1527, die in zijn
boek De Vorst machthebbers adviseerde eerst te zorgen voor stabiliteit.
De staat kwam vóór het welbevinden van enkele individuen. Met andere
woorden het hogere doel ging voor. Later werd het machiavellisme
gezien als een aanbeveling voor pure machtspolitiek, het doel heiligt alle
middelen.
Toch is er geen scherpe breuk tussen middeleeuwen en renaissance, de
mentaliteitsverandering vond geleidelijk plaats, bij Boccacio en Petrarca,
enw erd later overgenomen door andere schilders, schrijvers en
geleerden. Vanuit Italië verspreidde de renaissance zich naar Noord-
Europa. Het geloof in een God bleef echter wel degelijk bestaan, maar de
mens nam een meer centralere plaats in.
Er zijn een aantal oorzaken te noemen waarom die grote verandering
optrad in het denken over de mens en de wereld;
1. Sociaaleconomisch ging het veel inwoners van de stadstaten in
Italië voor de wind. Rijke elites, zoals in Florence, waren in staat
opdrachten te geven aan kunstenaars om gebouwen en schilderijen
te vervaardigen.
2. Rijke burgers in Italië voelden zich verwant met de oude Romeinse
stadscultuur en gaven daarvoor de voorkeur aan kunstenaars die
deze band met de oudheid gestalte gaven.
5.1 Renaissance
In de periode 1300 tot 1600 voltrok zich in Europa een
mentaliteitsverandering. Beschouwde men in de periode daarvoor het
leven op aarde als een tussenfase, waarin je je moest voorbereiden op
het leven na de dood, nu vond men dat men moest genieten van het
leven hier op aarde. Voor de middeleeuwer was de relatie met God het
belangrijkste, maar dat begon te veranderen. De mens begon meer op
zichzelf te vertrouwen en zichzelf centraal te stellen. Door zijn talenten
kon de mens zich ontplooien. Het ideaalbeeld werd de uomo universalis,
de mens die zich volledig ontplooide.
Een voorbeeld als Leonardo da Vinci laat dat duidelijk zien. Hij hield zich
bezig met anatomie,natuur- en scheikunde, ontwierp gebouwen en
maakte schetsen en schilderijen.
In de Renaissance (wedergeboorte van de klassieke cultuur) vond men
inspiratie in de cultuur van de Grieken en Romeinen uit de oudheid. In de
boeken van schrijvers uit de oudheid zocht men kennis en wijsheid
waarmee het leven op aarde verbeterd zou kunnen worden. De geleerde
belangstelling voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis noemen
we humanisme.
Deze mentaliteitsverandering is op allerlei manieren waar te nemen, in
de literatuur, de kunst en de politiek. In de middeleeuwen was de
literatuur het domein van de geestelijkheid. Dit veranderde en de leken
namen de plaats over. Dat kwam tot uiting in het feit dat literatuur de
landstaal ging gebruiken en toepaste in niet-religieuze onderwerpen.
• Dante legde begin 14e eeuw de grondslag voor het moderne
Italiaans.
• Boccacio schreef over aardse zaken.
, In de beeldende kunst kreeg men veel meer aandacht voor de manier
waarop het onderwerp werd uitgebeeld. Ze moesten het echte leven
weerspiegelen. Daarom gingen ze werken met perspectief, licht en
schaduw, en natuurgetrouwe kleuren. Ook hadden ze veel meer aandacht
voor de anatomie van het lichaam en voor menselijke emoties. Italiaanse
kunstenaars als Botticelli, Rafaël en Michelangelo verwierven met hun
kunstwerken grote bekendheid.
In de renaissance vonden er ook veranderingen plaats op politiek gebied.
De vorst had van God het recht gekregen om te regeren over mensen, nu
vonden de humanisten dat de machthebbers moesten handelen in het
belang van de gemeenschap. Het was Machiavelli 1469-1527, die in zijn
boek De Vorst machthebbers adviseerde eerst te zorgen voor stabiliteit.
De staat kwam vóór het welbevinden van enkele individuen. Met andere
woorden het hogere doel ging voor. Later werd het machiavellisme
gezien als een aanbeveling voor pure machtspolitiek, het doel heiligt alle
middelen.
Toch is er geen scherpe breuk tussen middeleeuwen en renaissance, de
mentaliteitsverandering vond geleidelijk plaats, bij Boccacio en Petrarca,
enw erd later overgenomen door andere schilders, schrijvers en
geleerden. Vanuit Italië verspreidde de renaissance zich naar Noord-
Europa. Het geloof in een God bleef echter wel degelijk bestaan, maar de
mens nam een meer centralere plaats in.
Er zijn een aantal oorzaken te noemen waarom die grote verandering
optrad in het denken over de mens en de wereld;
1. Sociaaleconomisch ging het veel inwoners van de stadstaten in
Italië voor de wind. Rijke elites, zoals in Florence, waren in staat
opdrachten te geven aan kunstenaars om gebouwen en schilderijen
te vervaardigen.
2. Rijke burgers in Italië voelden zich verwant met de oude Romeinse
stadscultuur en gaven daarvoor de voorkeur aan kunstenaars die
deze band met de oudheid gestalte gaven.
