MODULE 6: BOUWSTENEN VAN ONDERWIJZEN
1. Inleiding
Onderwijs is een complex, doelgericht fenomeen waarbinnen veel wordt onderwezen. Dit
hoofdstuk gaat in over het wat en hoe van het onderwijzen of met andere woorden over het
ontwerpen van onderwijs mogelijk te maken.
Onderwijzen kan omschreven worden als het geheel aan maatregelen en interventies die in
ene leeromgeving worden genomen om het leerproces van lerenden doelgericht te
ondersteunen. Onderwijzen beoogt voor zover nodig leeractiviteiten uit te lokken die de
lerende zullen helpen de leerresultaten te bereiken die worden nagestreefd en/of dergelijke
leeractiviteiten te ondersteunen, zodat ze vlot en kwaliteitsvol kunnen worden uitgevoerd.
Onderwijzen is niet meteen aan een persoon gebonden, maar eerder een functie die kan
worden opgenomen door verschillende personen. Dit is niet persé meteen leerkrachten, maar
ook ouders in thuisonderwijs.
Het doelgerichte of intentionele karakter staat ook centraal, leren gebeurt ook voortdurende
incidenteel, zonder de expliciete bedoeling iets te leren zoals leren spreken,
voedselvoorkeuren leren kennen, mensen leren kennen… Eisner noemt dit ook wel
‘unintended curriculum’.
Dus onderwijzen verwijst naar het geheel van maatregelen en interventies dat erop gericht is
doelgericht leren te ondersteunen ongeacht de context waarin dit gebeurt en wat er geleerd
wordt. Deze maatregelen bevinden zich op macroniveau (beleidsniveau), mesoniveau
(instellingsniveau) en microniveau (interactieniveau).
We gaan eerst in op de doelen en evaluatie van het onderwijs, het is van belang dat er
doelgerichtheid is. De evaluatie volgt dit op en kijkt in welke mate de doelen gerealiseerd
worden. Een tweede groep bouwstenen zijn de leertaken en leerinhouden die nauw aansluiten
bij de leeractiviteiten. De leertaken richten de activiteiten op de doelen en de leerinhouden
bepalen het voorwerp van de leertaak. De derde groep omvat de werkvormen alsook media en
technologie. De werkvormen zijn manieren om leertaken aan lerenden aan te bieden en de
media of technologie betreffen het middel waarmee dit gebeurt.
, 2. Doelen en evaluatie
2.1. Soorten doelen en soorten evaluaties
- Soorten doelen
Onderwijsdoelen VS leerdoelen: onderwijsdoelen zijn doelen waarop het onderwijs
zich richt. Ze preciseren wat het onderwijs nastreeft. Leerdoelen daarentegen zijn
doelen waarop het leren zich richt zoals een leerling beoogt voldoende Frans te
kunnen om met zijn vrienden uit het Brusselse te kunnen converseren.
Algemene VS operationele doelen: bovenstaande doelen kunnen algemeen zijn of
operationeel. Het onderwijs beoogt bv. een bijdrage te leveren tot de ontwikkeling van
een bredere interesse of het stimuleren van kritisch denken. Dat zijn algemene doelen
die veel ruimte laten voor de wijze waarop ze kunnen worden nagestreefd. Maar
doelen kunnen ook specifiek zijn: zoals bepaalde kenniselemeneten (leren van
Chinees) of welbepaalde vaardigheden (bv. een freesmachine bedienen)
Eindtermen zijn de door de overheid vastgestelde doelen die door het onderwijs
dienen te worden nagestreefd op populatieniveau. Ontwikkelingsdoelen zijn ook
vastgelegd door de overheid, maar zonder enige resultaatverbintenis. Deze eindtermen
en ontwikkelingsdoelen worden door onderwijskoepels verder vertaald in leerplannen:
en komen zo tot leerplandoelen. Zo leert men lesdoelen te bepalen wat er in de les
wordt nagestreefd.
Vakgebonden eindtermen zijn vaak specifiek bv. welke kennis en vaardigheden op
gebied van geschiedenis op het einde van de tweede graad van SO. De transversale
eindtermen gaan over een aantal vakken heen zoals verwerven van digitale
geletterdheid.
Formele doelen VS feitelijke doelen: hetgeen ze willen nastreven komt niet altijd
overeen met wat er werkelijk wordt nagestreefd. Dus feitelijke doelen zijn niet altijd
expliciet gemaakt, ze vormen dan het hidden curriculum.
In de praktijk wordt onderscheid gemaakt als volgt: cognitieve, psychomotorische en
affectieve doelen. Cognitieve doelen betreffen het weten en denken, psychomotorische doelen
betreffen het handelen en het laatste gaat om het gevoelsleven.
- Soorten evaluaties en evaluatie-instrumenten
Soorten evaluaties
1. Inleiding
Onderwijs is een complex, doelgericht fenomeen waarbinnen veel wordt onderwezen. Dit
hoofdstuk gaat in over het wat en hoe van het onderwijzen of met andere woorden over het
ontwerpen van onderwijs mogelijk te maken.
Onderwijzen kan omschreven worden als het geheel aan maatregelen en interventies die in
ene leeromgeving worden genomen om het leerproces van lerenden doelgericht te
ondersteunen. Onderwijzen beoogt voor zover nodig leeractiviteiten uit te lokken die de
lerende zullen helpen de leerresultaten te bereiken die worden nagestreefd en/of dergelijke
leeractiviteiten te ondersteunen, zodat ze vlot en kwaliteitsvol kunnen worden uitgevoerd.
Onderwijzen is niet meteen aan een persoon gebonden, maar eerder een functie die kan
worden opgenomen door verschillende personen. Dit is niet persé meteen leerkrachten, maar
ook ouders in thuisonderwijs.
Het doelgerichte of intentionele karakter staat ook centraal, leren gebeurt ook voortdurende
incidenteel, zonder de expliciete bedoeling iets te leren zoals leren spreken,
voedselvoorkeuren leren kennen, mensen leren kennen… Eisner noemt dit ook wel
‘unintended curriculum’.
Dus onderwijzen verwijst naar het geheel van maatregelen en interventies dat erop gericht is
doelgericht leren te ondersteunen ongeacht de context waarin dit gebeurt en wat er geleerd
wordt. Deze maatregelen bevinden zich op macroniveau (beleidsniveau), mesoniveau
(instellingsniveau) en microniveau (interactieniveau).
We gaan eerst in op de doelen en evaluatie van het onderwijs, het is van belang dat er
doelgerichtheid is. De evaluatie volgt dit op en kijkt in welke mate de doelen gerealiseerd
worden. Een tweede groep bouwstenen zijn de leertaken en leerinhouden die nauw aansluiten
bij de leeractiviteiten. De leertaken richten de activiteiten op de doelen en de leerinhouden
bepalen het voorwerp van de leertaak. De derde groep omvat de werkvormen alsook media en
technologie. De werkvormen zijn manieren om leertaken aan lerenden aan te bieden en de
media of technologie betreffen het middel waarmee dit gebeurt.
, 2. Doelen en evaluatie
2.1. Soorten doelen en soorten evaluaties
- Soorten doelen
Onderwijsdoelen VS leerdoelen: onderwijsdoelen zijn doelen waarop het onderwijs
zich richt. Ze preciseren wat het onderwijs nastreeft. Leerdoelen daarentegen zijn
doelen waarop het leren zich richt zoals een leerling beoogt voldoende Frans te
kunnen om met zijn vrienden uit het Brusselse te kunnen converseren.
Algemene VS operationele doelen: bovenstaande doelen kunnen algemeen zijn of
operationeel. Het onderwijs beoogt bv. een bijdrage te leveren tot de ontwikkeling van
een bredere interesse of het stimuleren van kritisch denken. Dat zijn algemene doelen
die veel ruimte laten voor de wijze waarop ze kunnen worden nagestreefd. Maar
doelen kunnen ook specifiek zijn: zoals bepaalde kenniselemeneten (leren van
Chinees) of welbepaalde vaardigheden (bv. een freesmachine bedienen)
Eindtermen zijn de door de overheid vastgestelde doelen die door het onderwijs
dienen te worden nagestreefd op populatieniveau. Ontwikkelingsdoelen zijn ook
vastgelegd door de overheid, maar zonder enige resultaatverbintenis. Deze eindtermen
en ontwikkelingsdoelen worden door onderwijskoepels verder vertaald in leerplannen:
en komen zo tot leerplandoelen. Zo leert men lesdoelen te bepalen wat er in de les
wordt nagestreefd.
Vakgebonden eindtermen zijn vaak specifiek bv. welke kennis en vaardigheden op
gebied van geschiedenis op het einde van de tweede graad van SO. De transversale
eindtermen gaan over een aantal vakken heen zoals verwerven van digitale
geletterdheid.
Formele doelen VS feitelijke doelen: hetgeen ze willen nastreven komt niet altijd
overeen met wat er werkelijk wordt nagestreefd. Dus feitelijke doelen zijn niet altijd
expliciet gemaakt, ze vormen dan het hidden curriculum.
In de praktijk wordt onderscheid gemaakt als volgt: cognitieve, psychomotorische en
affectieve doelen. Cognitieve doelen betreffen het weten en denken, psychomotorische doelen
betreffen het handelen en het laatste gaat om het gevoelsleven.
- Soorten evaluaties en evaluatie-instrumenten
Soorten evaluaties
