MODULE 5 – LEREN
Een overzicht van een aantal algemene onderzoeksprincipes van leren, via de cognitieve
psychologie. In dit is de kern van het leren: opname, opslag en verwerking van informatie.
Principe 1: leren is een actief en constructief proces
Leren is:
- Actief en constructief proces
- In relatie met de fysische en sociale omgeving
- Het is dus iets wat de lerende zelf doet (dus niet door iemand anders)
o Iemand kan hier wel in grote mate bij helpen
o Iemand die iets bijleert, krijgt de kennis niet ingelepeld, maar construeert de
kennis in wezen zelf
o We kneden als het ware de materie zelf tot eigen manier van doen
o Dit is ook zij bij de attitude – we vormen deze en geven er zelf een
persoonlijke invulling aan
De lerende kan in belangrijke mate beroep doen op informatie, modellen, materialen,
aanwijzingen, feedback etc die door de leraar werd aangereikt. Hier is er nooit een
rechtstreekse band tussen wat onderwijsgevende persoon of instantie aanreikt en wat er met
lerende gebeurt. De externe input wordt door de lerende zelf steeds geïnterpreteerd, bewerkt,
geassimileerd op basis van aanwezige kennis en vaardigheden, verwachtingen, motivatie,
interesse enz.
Wat de lerende precies opneemt van kennis heeft te maken met wat zij voelt, doet of denkt
tijdens het leerproces. Het heeft te maken met welke denk-en leeractiviteiten de lerende zelf
effectief stelt. Men dient dus zelf kennis te construeren door de informatie die ze van buitenaf
aangereikt krijgen te combineren met vooronderstellingen in hun eigen voorkennis.
De implicaties van deze visies:
De lerende staat centraal in het leerproces
o Hoe sterk de onderwijsgevende of presentatie ook is, zonder inzet van de
lerende lukt het niet
De kennis van de lerende is zelf actief geconstrueerd
, o Implicaties op vormgeving van onderwijs
o Ligt aan basis van kritiek tegenover traditioneel leerkrachtgestuurd onderwijs
Leerkrachtgestuurd onderwijs: de rol van lerende blijft beperkt tot het
ontvangen en opslaan van kennis
Actief constructief is niet enkel voor leerlinggestuurd onderwijs, maar ook voor
leerkrachtgestuurd
o De aangereikte info leren begrijpen, en trachten samen te vatten in schema’s en
vervolgens afvragen of hij of zij de correcte leerstrategieën heeft toegepast
Kennis van leerkrachten
o Ze moeten niet enkel beschikken over
Goede kennis van het vakgebied dat ze onderwijzen (content
knowledge)
Algemeen didactisch kennis over onderwijsvormen (pedagogical
knowledge)
o Maar ook over
Specifieke vakkennis (inzichten over hoe bepaalde kernbegrippen en
vaardigheden uit het vakgebied zich bij de lerende gaat gaan
ontwikkelen, de moeilijkheden die daar optreden, en hoe het kan
worden opgelost.
Principe 2: leren bouwt verder op voorkennis
Leren is ook een cumulatief proces waar de lerende zal gaan voortbouwen en gebruik maken
van zijn voorkennis door:
- Nieuwe info te koppelen aan voorkennis
- De voorkennis van het onderwerp beïnvloedt in mate hoe de lerende leert
Het belang van de rol van voorkennis wordt benadrukt door Ausubel Er is slechts sprake
van (zinvol) leren wanneer de cognitieve structuur van de lerende voldoende en geschikte
steunpunten of kapstok-/ankerbegrippen bevat waaraan de nieuwe info kan worden
opgehangen.
, - Bevestigd door grote hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek – voorkennis dat
iemand heeft op bepaald gebied, is een hele goede voorspeller van de leerprestaties
van datzelfde gebied.
- Wel of niet beschikken voorkennis goede of slechte leerresultaten
- De voorkennis over het vakgebied helpt de lerende om nieuwe kennis sneller en
gemakkelijker op te nemen, te verwerken en in het geheugen op te slaan
o Vb. cognaten – woorden die op elkaar gelijken in andere taal met dezelfde
betekenis zal het leerproces van een vreemde tal vergemakkelijken
MAAR voorkennis vergemakkelijkt het leren echter niet altijd, want er kunnen ook
misvattingen of verkeerde procedures deel uit maken van de voorkennis van de lerende. Maar
waar komt deze voorkennis vandaan? Komt tot stand waar die lerende eerder onderwezen
kreeg, maar ook dagdagelijkse leerervaringen spelen een grote rol (bv. digitalisering en
globalisering) Dit heeft gevolgen voor het onderwijs:
Belangrijk dat leerkrachten zich bewust zijn dat lerenden de leersituatie niet als
onbeschreven blad betreden. Voorkennis heeft grote invloed op het leerproces en
beseffen dat voorkennis van lerenden erg divers kan zijn en dus ook kan leiden tot
verschillende leerwegen. Het kan dus het leerproces verhinderen.
Leerkrachten dienen zich in te spannen om zicht te krijgen op de voorkennis van
leerlingen, want ze dienen hun leerwijze hierop aan te passen en af te stemmen per
leerling. Er is een vorm van klasdifferentiatie die meer uitdagend en veeleisend wordt
Leerkrachten dienen te beschikken over aantal specifieke onderwijstechnieken die in
spelen op de voorkennis van de lerenden
o Activeren van voorkennis (wat weet je al over X?)
o Werken met analogieën (analogie maken met voorkennis om nieuwe kennis
aan te rijken)
o Refutional tekst (lerenden confronteren met tekst waarin fout staat, en
vervolgens uitleggen waarom deze fout is en aanduiden wat juiste kennis is)
Een overzicht van een aantal algemene onderzoeksprincipes van leren, via de cognitieve
psychologie. In dit is de kern van het leren: opname, opslag en verwerking van informatie.
Principe 1: leren is een actief en constructief proces
Leren is:
- Actief en constructief proces
- In relatie met de fysische en sociale omgeving
- Het is dus iets wat de lerende zelf doet (dus niet door iemand anders)
o Iemand kan hier wel in grote mate bij helpen
o Iemand die iets bijleert, krijgt de kennis niet ingelepeld, maar construeert de
kennis in wezen zelf
o We kneden als het ware de materie zelf tot eigen manier van doen
o Dit is ook zij bij de attitude – we vormen deze en geven er zelf een
persoonlijke invulling aan
De lerende kan in belangrijke mate beroep doen op informatie, modellen, materialen,
aanwijzingen, feedback etc die door de leraar werd aangereikt. Hier is er nooit een
rechtstreekse band tussen wat onderwijsgevende persoon of instantie aanreikt en wat er met
lerende gebeurt. De externe input wordt door de lerende zelf steeds geïnterpreteerd, bewerkt,
geassimileerd op basis van aanwezige kennis en vaardigheden, verwachtingen, motivatie,
interesse enz.
Wat de lerende precies opneemt van kennis heeft te maken met wat zij voelt, doet of denkt
tijdens het leerproces. Het heeft te maken met welke denk-en leeractiviteiten de lerende zelf
effectief stelt. Men dient dus zelf kennis te construeren door de informatie die ze van buitenaf
aangereikt krijgen te combineren met vooronderstellingen in hun eigen voorkennis.
De implicaties van deze visies:
De lerende staat centraal in het leerproces
o Hoe sterk de onderwijsgevende of presentatie ook is, zonder inzet van de
lerende lukt het niet
De kennis van de lerende is zelf actief geconstrueerd
, o Implicaties op vormgeving van onderwijs
o Ligt aan basis van kritiek tegenover traditioneel leerkrachtgestuurd onderwijs
Leerkrachtgestuurd onderwijs: de rol van lerende blijft beperkt tot het
ontvangen en opslaan van kennis
Actief constructief is niet enkel voor leerlinggestuurd onderwijs, maar ook voor
leerkrachtgestuurd
o De aangereikte info leren begrijpen, en trachten samen te vatten in schema’s en
vervolgens afvragen of hij of zij de correcte leerstrategieën heeft toegepast
Kennis van leerkrachten
o Ze moeten niet enkel beschikken over
Goede kennis van het vakgebied dat ze onderwijzen (content
knowledge)
Algemeen didactisch kennis over onderwijsvormen (pedagogical
knowledge)
o Maar ook over
Specifieke vakkennis (inzichten over hoe bepaalde kernbegrippen en
vaardigheden uit het vakgebied zich bij de lerende gaat gaan
ontwikkelen, de moeilijkheden die daar optreden, en hoe het kan
worden opgelost.
Principe 2: leren bouwt verder op voorkennis
Leren is ook een cumulatief proces waar de lerende zal gaan voortbouwen en gebruik maken
van zijn voorkennis door:
- Nieuwe info te koppelen aan voorkennis
- De voorkennis van het onderwerp beïnvloedt in mate hoe de lerende leert
Het belang van de rol van voorkennis wordt benadrukt door Ausubel Er is slechts sprake
van (zinvol) leren wanneer de cognitieve structuur van de lerende voldoende en geschikte
steunpunten of kapstok-/ankerbegrippen bevat waaraan de nieuwe info kan worden
opgehangen.
, - Bevestigd door grote hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek – voorkennis dat
iemand heeft op bepaald gebied, is een hele goede voorspeller van de leerprestaties
van datzelfde gebied.
- Wel of niet beschikken voorkennis goede of slechte leerresultaten
- De voorkennis over het vakgebied helpt de lerende om nieuwe kennis sneller en
gemakkelijker op te nemen, te verwerken en in het geheugen op te slaan
o Vb. cognaten – woorden die op elkaar gelijken in andere taal met dezelfde
betekenis zal het leerproces van een vreemde tal vergemakkelijken
MAAR voorkennis vergemakkelijkt het leren echter niet altijd, want er kunnen ook
misvattingen of verkeerde procedures deel uit maken van de voorkennis van de lerende. Maar
waar komt deze voorkennis vandaan? Komt tot stand waar die lerende eerder onderwezen
kreeg, maar ook dagdagelijkse leerervaringen spelen een grote rol (bv. digitalisering en
globalisering) Dit heeft gevolgen voor het onderwijs:
Belangrijk dat leerkrachten zich bewust zijn dat lerenden de leersituatie niet als
onbeschreven blad betreden. Voorkennis heeft grote invloed op het leerproces en
beseffen dat voorkennis van lerenden erg divers kan zijn en dus ook kan leiden tot
verschillende leerwegen. Het kan dus het leerproces verhinderen.
Leerkrachten dienen zich in te spannen om zicht te krijgen op de voorkennis van
leerlingen, want ze dienen hun leerwijze hierop aan te passen en af te stemmen per
leerling. Er is een vorm van klasdifferentiatie die meer uitdagend en veeleisend wordt
Leerkrachten dienen te beschikken over aantal specifieke onderwijstechnieken die in
spelen op de voorkennis van de lerenden
o Activeren van voorkennis (wat weet je al over X?)
o Werken met analogieën (analogie maken met voorkennis om nieuwe kennis
aan te rijken)
o Refutional tekst (lerenden confronteren met tekst waarin fout staat, en
vervolgens uitleggen waarom deze fout is en aanduiden wat juiste kennis is)
