Barg51 - Architectuurtheorie – Roel De Ridder Sarah-Marie Aernoudts
INHOUD
H1: Parochiekerken
H2: Geschiedenis Tekst: de Sola-Morales Doel: Conceptuele Analyse
H3: Atonomie & PragmaKsme Tekst: Eisenman Doel: Discoursanalyse en paradigma’s
H4: Engagement & Wonen Tekst: Awan et al. Doel: Verdedigen/ontkrachten stellingen
H1: Parochiekerken
Ø Ongeveer ¾ van de kerken is neogoKsch
Ø Vlaanderen = landschap van kerken
Ø Meer dan 250 parochiekerken zijn onZrokken aan eredienst
Concordaat 1801 – Napoleon
Ø Franse revoluKe confisceerd kerken
Ø Systeem van de kerkfabrieken (beheren de parochiekerken, openbaar bestuur per parochie) +
steun vanuit lokale besturen veralgemeend
Ø Lokale besturen dragen bij aan de exploitaKe van deze parochiekerken
Ø Parochiekerken beheerd door kerkfabrieken zijn verplicht om de tekorten vd kerkfabrieken
aan te vullen (gevolg Napoleon Concordaat)
J.G. Davies (1968)
- Ander gebruik van kerkgebouwen is er alKjd geweest (asiel, veldhospitaal,…)
- Kerk desKjds vaak enige grote en stevige gebouw in het dorp
Middeleeuwen
Ø Geestelijkheid verantwoordelijk voor het koor
Ø Gemeenschap verantwoordelijk voor het schip
Ø Zonering: afscheiding profane en sacrale
Ø Het is pas later Kjdens de TranssubstanKaKe dat de persoon ‘priester’ een funcKe krijgt
(ContrareformaKe)
Ø Beeldenstorm: protestanten halen alles weg uit de kerk
Beeld Parochiekerken
Ø Spanning met Monumentenzorg
Ø Herbestemming vanaf 2011 echt een issue
Uitdagingen
Ø Priestertekort
Ø Minder prakKserende gelovigen
Ø SKjgende onderhoudskosten
Ø RelaKef beperkt verval
Monumentenwacht
Ø Steden, gemeenten en centrale kerkbesturen verplicht om aan een visie te werken
1
,Barg51 - Architectuurtheorie – Roel De Ridder Sarah-Marie Aernoudts
Minister Geert Bourgeois
Ø Is vanaf 2011 verantwoordelijk voor erediensten, openbare besturen en onroerend erfgoed
Ø Nota Bourgeois: Langetermijnvisie, neven- en herbestemmingsprojecten financieel
sKmuleren
Ø Meer slagkracht voor de gemeentebesturen in hun relaKe met de kerkraden
Huidig beleid
Ø ToekomsKge financiering is aiankelijk van visie bepaald door gemeente en kerkbesturen
Ø Onderzoek naar her-en nevenbestemming gesubsidieerd en dus gesKmuleerd
Ø Investeringen gesubsidieerd
ValorisaKe
= Betrekking op iniKaKeven die, met respect voor het normale gebruik, de betekenis van het
kerkgebouw in al zijn aspecten kan versterken en bevorderen in occasioneel gebruik
Bv. Concerten (gericht op grotere doelgroep en culturele touch)
Medegebruik
= Terbeschikkingstelling voor religieuze acKviteiten van andere katholieke of Christelijke
geloofsgemeenschappen
Nevenbestemming
= Wanneer een parochiekerk wel nog voor religieuze doeleinden wordt gebruik, maar te
groot is voor de plaatselijke geloofsgemeenschap. Onderscheid mulKfuncKoneel gebruik en
gedeeld gebruik
Herbestemming
= Wanneer een parochiekerk niet meer voor religieuze doeleinden in aanmerking komt, kan
zij aan haar eredienst onZrokken worden (DesaffectaKe) en een nieuwe funcKe krijgen. Enkel
de bisschop kan dit goedkeuren
Clichés volgens Geert Delbeke in Colla=ons
Ø Geen funcKe meer
Ø Draagvlak versmalt, secularisaKe als schuldige
Ø Te duur
Toekomst
Ø Lokale collecKeven, coöperaKes
Ø Voorzieningen, waar hebben we nood aan?
Ø DOGMA legt linkt tussen rituelen en ‘publiekheid’
- Het rituele en publieke worden apart gehouden van de rest via duidelijke muren
-
2
, Barg51 - Architectuurtheorie – Roel De Ridder Sarah-Marie Aernoudts
Nood aan
Ø Visie-ontwikkeling
Ø Puzzels leggen, rekening houdend met
H2: Geschiedenis
Ø Eerste kriKeken tav Modernisme hadden vaak met geschiedenis te maken
Ø Aandacht geschiedenis markeert het begin van het theorieKjdperk
Ø Bv: Team 10, NeoraKonalisten, Postmodernisme
Giedion - Space, Time and Architecture (1941)
Ø Modernisme als hoogtepunt van de geschiedenis
Ø Sterk idee van vooruitgang
Ø Geschiedenis = doelmaKgheid: het leidt vanzelf naar een hoogtepunt
Ø Belangrijk in de 19e eeuw = Teleologie = Leer van de doelen, Hegeliaanse opvanng
Ø Vorm van OperaKeve kriKek (wordt ‘afgerekend’ door anderen)
Ø Beschrijo via voorbeelden uit Italiaanse Barok als leidend naar het Modernisme
Ø ‘Barok bevaZe al onderdelen – ConsKtuent Facts – van het Modernisme
Ø In de zin van Curves in wanden, perspecKef (Aalto)
Ø Baseert zich op Hegeliaanse geschiedenis (vooruitgang en teleologie) en deels op opvanngen
van Nietzsches ideeën in verband met geschiedenis
Kri=ek op Giedion van Manfredo Tafuri
Ø Tegen de operaKeve kriKek
Ø Vindt het een vorm van commodificaKe (‘verdinglijking’)
Ø Vindt Giedion een kapitalist
Van Hegeliaanse geschiedkundige doelmaKgheid (teleologie) en ‘operaKeve’ kriKek bij Giedion, naar
geschiedenis van permanente contradicKes bij Tafuri
Hegel
Ø Duitse idealist
Ø 19e Eeuw
Ø Onderling tegenstrijdige wereldbeelden en culturen evolueren doorheen de geschiedenis
naar een bepaald eindpunt = Historicisme
Ø Tijdgeest (Zeitgeist): These, anKthese – synthese
Ø Hegeliaans denken legt de nadruk op de ontwikkeling van ideeën en concepten door middel
van tegenstellingen en conflicten
Marx en Engels
Ø DialecKsch materialisme
Ø Leidt naar een klasseloze maatschappij
3
INHOUD
H1: Parochiekerken
H2: Geschiedenis Tekst: de Sola-Morales Doel: Conceptuele Analyse
H3: Atonomie & PragmaKsme Tekst: Eisenman Doel: Discoursanalyse en paradigma’s
H4: Engagement & Wonen Tekst: Awan et al. Doel: Verdedigen/ontkrachten stellingen
H1: Parochiekerken
Ø Ongeveer ¾ van de kerken is neogoKsch
Ø Vlaanderen = landschap van kerken
Ø Meer dan 250 parochiekerken zijn onZrokken aan eredienst
Concordaat 1801 – Napoleon
Ø Franse revoluKe confisceerd kerken
Ø Systeem van de kerkfabrieken (beheren de parochiekerken, openbaar bestuur per parochie) +
steun vanuit lokale besturen veralgemeend
Ø Lokale besturen dragen bij aan de exploitaKe van deze parochiekerken
Ø Parochiekerken beheerd door kerkfabrieken zijn verplicht om de tekorten vd kerkfabrieken
aan te vullen (gevolg Napoleon Concordaat)
J.G. Davies (1968)
- Ander gebruik van kerkgebouwen is er alKjd geweest (asiel, veldhospitaal,…)
- Kerk desKjds vaak enige grote en stevige gebouw in het dorp
Middeleeuwen
Ø Geestelijkheid verantwoordelijk voor het koor
Ø Gemeenschap verantwoordelijk voor het schip
Ø Zonering: afscheiding profane en sacrale
Ø Het is pas later Kjdens de TranssubstanKaKe dat de persoon ‘priester’ een funcKe krijgt
(ContrareformaKe)
Ø Beeldenstorm: protestanten halen alles weg uit de kerk
Beeld Parochiekerken
Ø Spanning met Monumentenzorg
Ø Herbestemming vanaf 2011 echt een issue
Uitdagingen
Ø Priestertekort
Ø Minder prakKserende gelovigen
Ø SKjgende onderhoudskosten
Ø RelaKef beperkt verval
Monumentenwacht
Ø Steden, gemeenten en centrale kerkbesturen verplicht om aan een visie te werken
1
,Barg51 - Architectuurtheorie – Roel De Ridder Sarah-Marie Aernoudts
Minister Geert Bourgeois
Ø Is vanaf 2011 verantwoordelijk voor erediensten, openbare besturen en onroerend erfgoed
Ø Nota Bourgeois: Langetermijnvisie, neven- en herbestemmingsprojecten financieel
sKmuleren
Ø Meer slagkracht voor de gemeentebesturen in hun relaKe met de kerkraden
Huidig beleid
Ø ToekomsKge financiering is aiankelijk van visie bepaald door gemeente en kerkbesturen
Ø Onderzoek naar her-en nevenbestemming gesubsidieerd en dus gesKmuleerd
Ø Investeringen gesubsidieerd
ValorisaKe
= Betrekking op iniKaKeven die, met respect voor het normale gebruik, de betekenis van het
kerkgebouw in al zijn aspecten kan versterken en bevorderen in occasioneel gebruik
Bv. Concerten (gericht op grotere doelgroep en culturele touch)
Medegebruik
= Terbeschikkingstelling voor religieuze acKviteiten van andere katholieke of Christelijke
geloofsgemeenschappen
Nevenbestemming
= Wanneer een parochiekerk wel nog voor religieuze doeleinden wordt gebruik, maar te
groot is voor de plaatselijke geloofsgemeenschap. Onderscheid mulKfuncKoneel gebruik en
gedeeld gebruik
Herbestemming
= Wanneer een parochiekerk niet meer voor religieuze doeleinden in aanmerking komt, kan
zij aan haar eredienst onZrokken worden (DesaffectaKe) en een nieuwe funcKe krijgen. Enkel
de bisschop kan dit goedkeuren
Clichés volgens Geert Delbeke in Colla=ons
Ø Geen funcKe meer
Ø Draagvlak versmalt, secularisaKe als schuldige
Ø Te duur
Toekomst
Ø Lokale collecKeven, coöperaKes
Ø Voorzieningen, waar hebben we nood aan?
Ø DOGMA legt linkt tussen rituelen en ‘publiekheid’
- Het rituele en publieke worden apart gehouden van de rest via duidelijke muren
-
2
, Barg51 - Architectuurtheorie – Roel De Ridder Sarah-Marie Aernoudts
Nood aan
Ø Visie-ontwikkeling
Ø Puzzels leggen, rekening houdend met
H2: Geschiedenis
Ø Eerste kriKeken tav Modernisme hadden vaak met geschiedenis te maken
Ø Aandacht geschiedenis markeert het begin van het theorieKjdperk
Ø Bv: Team 10, NeoraKonalisten, Postmodernisme
Giedion - Space, Time and Architecture (1941)
Ø Modernisme als hoogtepunt van de geschiedenis
Ø Sterk idee van vooruitgang
Ø Geschiedenis = doelmaKgheid: het leidt vanzelf naar een hoogtepunt
Ø Belangrijk in de 19e eeuw = Teleologie = Leer van de doelen, Hegeliaanse opvanng
Ø Vorm van OperaKeve kriKek (wordt ‘afgerekend’ door anderen)
Ø Beschrijo via voorbeelden uit Italiaanse Barok als leidend naar het Modernisme
Ø ‘Barok bevaZe al onderdelen – ConsKtuent Facts – van het Modernisme
Ø In de zin van Curves in wanden, perspecKef (Aalto)
Ø Baseert zich op Hegeliaanse geschiedenis (vooruitgang en teleologie) en deels op opvanngen
van Nietzsches ideeën in verband met geschiedenis
Kri=ek op Giedion van Manfredo Tafuri
Ø Tegen de operaKeve kriKek
Ø Vindt het een vorm van commodificaKe (‘verdinglijking’)
Ø Vindt Giedion een kapitalist
Van Hegeliaanse geschiedkundige doelmaKgheid (teleologie) en ‘operaKeve’ kriKek bij Giedion, naar
geschiedenis van permanente contradicKes bij Tafuri
Hegel
Ø Duitse idealist
Ø 19e Eeuw
Ø Onderling tegenstrijdige wereldbeelden en culturen evolueren doorheen de geschiedenis
naar een bepaald eindpunt = Historicisme
Ø Tijdgeest (Zeitgeist): These, anKthese – synthese
Ø Hegeliaans denken legt de nadruk op de ontwikkeling van ideeën en concepten door middel
van tegenstellingen en conflicten
Marx en Engels
Ø DialecKsch materialisme
Ø Leidt naar een klasseloze maatschappij
3
