1
, HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
ALGEMEEN
Internationaal privaatrecht = de rechtstak die de verhouding tussen verschillende rechtssystemen regelt
- INTERNATIONAAL = het IPR regelt de internationale rechtsverhoudingen
o Er is één casus waarin verschillende rechtsordes (internationale dimensie) met elkaar in
dialoog gaan en het IPR moet hier dan een oplossing voor vinden
o Het internationaal privaatrecht neemt hierbij de rol op van bruggenbouwer tussen de
verschillende betrokken rechtssystemen.
o Voorbeeld: polygaam huwelijk kennen wij in BE niet, hoe moeten wij hiermee omgaan? IPR
zal hier regels voor bepalen.
- PRIVAAT = het IPR regelt private rechtsverhoudingen
o >< fiscaal recht, administratief recht, internationaal strafrecht
o Grens is wel zeer dun (vb. zaken rond klimaat)
PAS OP: het is geen internationaal recht!
- IPR regelt internationale rechtsrelaties, maar het is geen internationaal recht
o Nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
o Ook al is internationale harmonie wel ultieme doel à zie verdragen Haagse Conferentie voor
Internationaal Privaatrecht (vb. Haags adoptieverdrag)
- GEVOLG: toch nog veel terugvallen op nationaal recht naast verordeningen à BE: WIPR
ONDERDELEN VAN HET IPR
- (1) Internationale bevoegdheid = welke rechter is internationaal bevoegd om kennis te nemen?
- (2) Toepasselijk recht = welk recht moet deze rechter toepassen? (eigen recht of buitenlands recht?)
- (3) Erkenning en uitvoerbaarheid = gevolgen buitenlandse uitspraak of akte (erkennen of niet?)
- (4) Administratieve en gerechtelijke samenwerking = samenwerking tussen administratieve
autoriteiten over de grenzen heen of de samenwerking tussen rechters over grenzen heen.
2
, INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
= WELKE RECHTER IS INTERNATIONAAL BEVOEGD OM VAN EEN BEPAALDE VORDERING KENNIS TE NEMEN?
- Voorbeeld: klimaatzaak à waar gaan we procederen?
- Voorbeeld: welke ambtenaar van de burgerlijke stand is bevoegd om een bepaalde akte op te stellen?
- Op het niveau van de rechter + niveau van de administratie!
Voorbeeld: “Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder van een
andere wagen raakte zwaar gewond. Ook een voetganger werd aangereden. De voetganger is een Belgische bejaarde
vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van Frankrijk.”
à Voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaanse vrouw dagvaarden? De Belgische, Spaanse of Franse
rechter?
Voorbeeld: “De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd. (vennootschap naar
Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat Delaware, VS) en bvba Facebook Belgium
(vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft een vordering tot staking van een aantal activiteiten van Facebook
m.b.t. gegevensverwerking.”
à Welke rechter is internationaal bevoegd? Waar kan de privacycommissie de stakingsvordering inleiden?
TOEPASSELIJK RECHT
= WELK RECHT MOET DE BEVOEGDE RECHTER TOEPASSEN?
- Hangt zeer nauw samen met bevoegdheid
- Eigen recht (lex fori = recht van het forum) of buitenlands recht?
⚠ PAS OP: Het is niet omdat een Belgische rechter internationaal bevoegd is om een geschil te behandelen dat
deze rechter ook het Belgische recht zal toepassen. Het is mogelijk dat de regels van internationale
bevoegdheid bepalen dat een Belgische rechter een geschil mag horen, maar dat de regels van het
toepasselijk recht aan die rechter voorschrijven om het Deense recht toe te passen. Net zo kan een Belgische
ambtenaar in een situatie terechtkomen waarin zij een geboorteakte moet opmaken, maar toch buitenlands
recht moet toepassen op de zaken die zij in de akte moet opnemen (zoals de afstamming en de naam).
Voorbeeld: “Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.”
à Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Belgische en/of Syrische?
à Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid van het meisje een probleem vormt?
3
, Voorbeeld: Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind geboren. De
vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een vordering in bij de rechtbank.
(1) Is de Belgische rechter internationaal bevoegd?
(2) Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen?
ERKENNING EN UITVOERBAARHEID
= WELKE GEVOLGEN KENT MEN TOE AAN EEN BUITENLANDSE UITSPRAAK OF AKTE?
- Erkennen of niet erkennen?
- Uitvoeren of niet uitvoeren?
Erkenning houdt in dat de feiten of de rechtsverhoudingen die vastgesteld zijn in een buitenlands vonnis of
een buitenlandse akte ook in België kunnen gelden.
Voorbeeld: Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte van het kind
staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder. De man wenst met het kind naar België
te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische ambassade in India.
à Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden erkend door de Belgische autoriteiten?
Uitvoerbaarheid gaat een stapje verder: een buitenlandse rechterlijke beslissing krijgt dezelfde werking in
België als in het land van oorsprong. De beslissing kan dan ook in België uitgevoerd worden.
Voorbeeld: De ontginningsactiviteiten in Zambia van een Engels mijnbedrijf hebben ernstige milieuschade
veroorzaakt. Op grond van een uitspraak van een Engelse rechtbank moet het bedrijf een grote som aan
schadevergoeding betalen aan een groep van meer dan 2000 inwoners van de regio. De groep Zambianen wil beslag
leggen op een bankrekening die het Engelse bedrijf heeft in Brussel.
à Kan het Engelse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
⚠ Goed onderscheid maken tussen
1) Internationale bevoegdheid,
2) Toepasselijk recht en
3) Erkenning en uitvoerbaarheid
Anders onmogelijk om de juiste rechtsbron te vinden en toe te passen!
à vraag van bevoegdheid kan naar een andere bron leiden dan vraag naar toepasselijk recht!
4
, HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
ALGEMEEN
Internationaal privaatrecht = de rechtstak die de verhouding tussen verschillende rechtssystemen regelt
- INTERNATIONAAL = het IPR regelt de internationale rechtsverhoudingen
o Er is één casus waarin verschillende rechtsordes (internationale dimensie) met elkaar in
dialoog gaan en het IPR moet hier dan een oplossing voor vinden
o Het internationaal privaatrecht neemt hierbij de rol op van bruggenbouwer tussen de
verschillende betrokken rechtssystemen.
o Voorbeeld: polygaam huwelijk kennen wij in BE niet, hoe moeten wij hiermee omgaan? IPR
zal hier regels voor bepalen.
- PRIVAAT = het IPR regelt private rechtsverhoudingen
o >< fiscaal recht, administratief recht, internationaal strafrecht
o Grens is wel zeer dun (vb. zaken rond klimaat)
PAS OP: het is geen internationaal recht!
- IPR regelt internationale rechtsrelaties, maar het is geen internationaal recht
o Nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
o Ook al is internationale harmonie wel ultieme doel à zie verdragen Haagse Conferentie voor
Internationaal Privaatrecht (vb. Haags adoptieverdrag)
- GEVOLG: toch nog veel terugvallen op nationaal recht naast verordeningen à BE: WIPR
ONDERDELEN VAN HET IPR
- (1) Internationale bevoegdheid = welke rechter is internationaal bevoegd om kennis te nemen?
- (2) Toepasselijk recht = welk recht moet deze rechter toepassen? (eigen recht of buitenlands recht?)
- (3) Erkenning en uitvoerbaarheid = gevolgen buitenlandse uitspraak of akte (erkennen of niet?)
- (4) Administratieve en gerechtelijke samenwerking = samenwerking tussen administratieve
autoriteiten over de grenzen heen of de samenwerking tussen rechters over grenzen heen.
2
, INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
= WELKE RECHTER IS INTERNATIONAAL BEVOEGD OM VAN EEN BEPAALDE VORDERING KENNIS TE NEMEN?
- Voorbeeld: klimaatzaak à waar gaan we procederen?
- Voorbeeld: welke ambtenaar van de burgerlijke stand is bevoegd om een bepaalde akte op te stellen?
- Op het niveau van de rechter + niveau van de administratie!
Voorbeeld: “Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder van een
andere wagen raakte zwaar gewond. Ook een voetganger werd aangereden. De voetganger is een Belgische bejaarde
vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van Frankrijk.”
à Voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaanse vrouw dagvaarden? De Belgische, Spaanse of Franse
rechter?
Voorbeeld: “De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd. (vennootschap naar
Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat Delaware, VS) en bvba Facebook Belgium
(vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft een vordering tot staking van een aantal activiteiten van Facebook
m.b.t. gegevensverwerking.”
à Welke rechter is internationaal bevoegd? Waar kan de privacycommissie de stakingsvordering inleiden?
TOEPASSELIJK RECHT
= WELK RECHT MOET DE BEVOEGDE RECHTER TOEPASSEN?
- Hangt zeer nauw samen met bevoegdheid
- Eigen recht (lex fori = recht van het forum) of buitenlands recht?
⚠ PAS OP: Het is niet omdat een Belgische rechter internationaal bevoegd is om een geschil te behandelen dat
deze rechter ook het Belgische recht zal toepassen. Het is mogelijk dat de regels van internationale
bevoegdheid bepalen dat een Belgische rechter een geschil mag horen, maar dat de regels van het
toepasselijk recht aan die rechter voorschrijven om het Deense recht toe te passen. Net zo kan een Belgische
ambtenaar in een situatie terechtkomen waarin zij een geboorteakte moet opmaken, maar toch buitenlands
recht moet toepassen op de zaken die zij in de akte moet opnemen (zoals de afstamming en de naam).
Voorbeeld: “Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.”
à Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Belgische en/of Syrische?
à Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid van het meisje een probleem vormt?
3
, Voorbeeld: Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind geboren. De
vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een vordering in bij de rechtbank.
(1) Is de Belgische rechter internationaal bevoegd?
(2) Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen?
ERKENNING EN UITVOERBAARHEID
= WELKE GEVOLGEN KENT MEN TOE AAN EEN BUITENLANDSE UITSPRAAK OF AKTE?
- Erkennen of niet erkennen?
- Uitvoeren of niet uitvoeren?
Erkenning houdt in dat de feiten of de rechtsverhoudingen die vastgesteld zijn in een buitenlands vonnis of
een buitenlandse akte ook in België kunnen gelden.
Voorbeeld: Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte van het kind
staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder. De man wenst met het kind naar België
te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische ambassade in India.
à Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden erkend door de Belgische autoriteiten?
Uitvoerbaarheid gaat een stapje verder: een buitenlandse rechterlijke beslissing krijgt dezelfde werking in
België als in het land van oorsprong. De beslissing kan dan ook in België uitgevoerd worden.
Voorbeeld: De ontginningsactiviteiten in Zambia van een Engels mijnbedrijf hebben ernstige milieuschade
veroorzaakt. Op grond van een uitspraak van een Engelse rechtbank moet het bedrijf een grote som aan
schadevergoeding betalen aan een groep van meer dan 2000 inwoners van de regio. De groep Zambianen wil beslag
leggen op een bankrekening die het Engelse bedrijf heeft in Brussel.
à Kan het Engelse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
⚠ Goed onderscheid maken tussen
1) Internationale bevoegdheid,
2) Toepasselijk recht en
3) Erkenning en uitvoerbaarheid
Anders onmogelijk om de juiste rechtsbron te vinden en toe te passen!
à vraag van bevoegdheid kan naar een andere bron leiden dan vraag naar toepasselijk recht!
4
