Doen en blijven doen, Van der Burgt en Verhulst
Hoofdstuk 2: Voorlichting in het paramedisch handelen
De therapeut besteedt veel aandacht aan voorlichting, om de patiënt te motiveren en te begeleiden bij de
gedragsverandering.
Voorlichting gaat vaak over gedrag. Niet alleen over gedrag zolang de behandeling duurt, maar ook over
gedrag daarna en over (verandering van) gewoontes, met het oog op het voorkomen van
gezondheidsproblemen in de toekomst. Veranderen van gedrag gaat echter niet zomaar.
Gericht op gedrag
Bij voorlichting is altijd sprake van informatieoverdracht gericht op kennis en vaardigheden die de patiënt
nodig heeft om adequaat met zijn gezondheidsproblemen om te gaan of om gezond te blijven.
Of het nu gaat om tijdelijke of enkelvoudige aanpassing van gedrag zoals een handeling uitvoeren of een
oefening doen, of om langdurig zelfmanagement, in beide situaties gaat het om gedragsverandering.
Zelfmanagement als dagelijks proces
Zelfmanagement geeft de multidimensionaliteit aan van wat een patiënt doet om zijn leven met een of meer
gezondheidsproblemen of meer gezondheidsproblemen en zijn behandeling in goede banen te leiden.
Zelfmanagement omvat het dagelijkse proces van kleine en grote beslissingen nemen, om het nemen van
een eigen verantwoordelijkheid in de behandeling. Het gaat om gedragsveranderingen in het dagelijks leven.
Om een patiënt te begeleiden naar zelfmanagement is een samenwerkingsrelatie tussen patiënt en
therapeut op basis van gelijkwaardigheid nodig.
Onder (patiënten)voorlichting verstaan wij: alle activiteiten die kunnen ondernomen worden om te stimuleren
dat mensen zich op vrijwillige basis 'gezonder' willen en kunnen gedragen.
– Counseling: een gespreksmethodiek met een niet-directieve aanpak, die ook in voorlichting en
begeleiding kan worden gebruikt
– Health counseling: een bewuste en doelgerichte communicatie met als doel de patiënt te motiveren
gezondheidsadviezen correct op te volgen en zo nodig vol te houden.
– Motiverende gespreksvoering (Motivational Interviewing (MI)): een directieve, persoonsgerichte
gespreksstijl, bedoeld om verandering van gewoontegedrag te bevorderen. Aanpak is gebaseerd op
de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt en de vrijheid om eigen gedragskeuzes te maken.
Gedragsverandering als proces
Veranderen van gedrag is een proces van vallen en opstaan. In de literatuur zijn in de loop van de jaren
verschillende woorden gebruikt om blijven doen aan te duiden: therapietrouw, compliance, adherence en
concordance.
– Compliance (therapietrouw): enige tijd uitvoeren van het gedrag, bijvoorbeeld tijdens de
behandelperiode. Gedragsbehoud op korte termijn.
– Adherence: het langdurig uitvoeren van gedrag, ook na behandelperiode. Gedragsbehoud op lange
termijn.
– Concordance: tussen de patiënt en therapeut vindt er op basis van gelijkwaardigheid gezamenlijke
besluitvorming over de doelen of te kiezen koers plaats.
, Proces van gedragsverandering
Om als professional gedragsverandering gericht te kunnen ondersteunen, is kennis van dat proces en een
methodische aanpak nodig. Er zijn verschillende theoretische modellen ontwikkeld:
1. De stappenreeks, onderscheidt de volgende stappen:
– Openstaan;
– Begrijpen;
– Willen;
– Kunnen;
– Doen;
– Blijven doen. (Van der Burgt & Verhulst, 2003)
2. Het Health Counselingmodel, onderscheidt drie hoofdfasen. Binnen de fasen worden een of meer
stappen beschreven:
– Fase 1: voorbereiding van het advies
– Stap 1: bewustwording dat gedrag van invloed is op gezondheid(klacht);
– Stap 2: afweging van voor- en nadelen van het huidige gedrag en ander gedrag;
– Stap 3: besluitvorming over de verandering van gedrag.
– Fase 2: Uitvoering van het advies
– Stap 4: gedragsverandering
– Fase 3: Nazorg:
– Stap 5: gedragsbehoud;
– Stap 6: preventie van terugval. ( Brug, 2007)
3. Het stages of change-model, beschrijft vijf 'motivationele' fasen:
– Precontemplatie (ongemotiveerdheidsfase): fase waarin niet overwogen wordt om het gedrag te
veranderen.
– Contemplatie (overwegingsfase): fase waarin iemand overweegt om het gedrag te veranderen,
maar nog geen concrete plannen heeft.
– Preparatie (voorbereidingsfase): fase waarin iemand actief bezig is met plannen om op korte
termijn gedrag te veranderen.
– Actie (actiefase): fase waarin iemand het gewenste gedrag uitvoert.
– Behoud (volhoudfase): een fase van behoud van het gewenste gedrag en voorkomen van
terugval. ( Prochaska & DiClemente in Brug, 2007)
Een paramedicus hanteert een methodische wijze van werken in zijn patiëntencontracten. De therapeut
onderzoekt fysieke en psychologische factoren, waaronder coping (denken, voelen, gedrag ten aanzien van
de gezondheidssituatie). Ook worden er beïnvloedende factoren onderzocht.
Het proces van methodisch handelen:
1. Verzamelen van gegevens in anamnese en onderzoek:
Informatie over klacht en factoren die daarmee samenhangen. Hoe ervaart de patiënt de klacht?
→
2. Diagnose:
Wordt gesteld aan de hand van het ICF, en indicatiestelling voor behandeling.
→
3. Opstellen (behandel-)plan:
In samenspraak met de patiënt wordt er een doel gesteld dat ze met behandeling hopen te bereiken.
Doelen zijn belangrijk, je moet weten waar je naartoe werkt.
→
4. Uitvoeren (behandel-)plan:
Uitvoeren van die behandeling om het doel te bereiken.
→
5. Evalueren
Hoe is de situatie aan het eind van de gehele behandeling.
Hoofdstuk 2: Voorlichting in het paramedisch handelen
De therapeut besteedt veel aandacht aan voorlichting, om de patiënt te motiveren en te begeleiden bij de
gedragsverandering.
Voorlichting gaat vaak over gedrag. Niet alleen over gedrag zolang de behandeling duurt, maar ook over
gedrag daarna en over (verandering van) gewoontes, met het oog op het voorkomen van
gezondheidsproblemen in de toekomst. Veranderen van gedrag gaat echter niet zomaar.
Gericht op gedrag
Bij voorlichting is altijd sprake van informatieoverdracht gericht op kennis en vaardigheden die de patiënt
nodig heeft om adequaat met zijn gezondheidsproblemen om te gaan of om gezond te blijven.
Of het nu gaat om tijdelijke of enkelvoudige aanpassing van gedrag zoals een handeling uitvoeren of een
oefening doen, of om langdurig zelfmanagement, in beide situaties gaat het om gedragsverandering.
Zelfmanagement als dagelijks proces
Zelfmanagement geeft de multidimensionaliteit aan van wat een patiënt doet om zijn leven met een of meer
gezondheidsproblemen of meer gezondheidsproblemen en zijn behandeling in goede banen te leiden.
Zelfmanagement omvat het dagelijkse proces van kleine en grote beslissingen nemen, om het nemen van
een eigen verantwoordelijkheid in de behandeling. Het gaat om gedragsveranderingen in het dagelijks leven.
Om een patiënt te begeleiden naar zelfmanagement is een samenwerkingsrelatie tussen patiënt en
therapeut op basis van gelijkwaardigheid nodig.
Onder (patiënten)voorlichting verstaan wij: alle activiteiten die kunnen ondernomen worden om te stimuleren
dat mensen zich op vrijwillige basis 'gezonder' willen en kunnen gedragen.
– Counseling: een gespreksmethodiek met een niet-directieve aanpak, die ook in voorlichting en
begeleiding kan worden gebruikt
– Health counseling: een bewuste en doelgerichte communicatie met als doel de patiënt te motiveren
gezondheidsadviezen correct op te volgen en zo nodig vol te houden.
– Motiverende gespreksvoering (Motivational Interviewing (MI)): een directieve, persoonsgerichte
gespreksstijl, bedoeld om verandering van gewoontegedrag te bevorderen. Aanpak is gebaseerd op
de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt en de vrijheid om eigen gedragskeuzes te maken.
Gedragsverandering als proces
Veranderen van gedrag is een proces van vallen en opstaan. In de literatuur zijn in de loop van de jaren
verschillende woorden gebruikt om blijven doen aan te duiden: therapietrouw, compliance, adherence en
concordance.
– Compliance (therapietrouw): enige tijd uitvoeren van het gedrag, bijvoorbeeld tijdens de
behandelperiode. Gedragsbehoud op korte termijn.
– Adherence: het langdurig uitvoeren van gedrag, ook na behandelperiode. Gedragsbehoud op lange
termijn.
– Concordance: tussen de patiënt en therapeut vindt er op basis van gelijkwaardigheid gezamenlijke
besluitvorming over de doelen of te kiezen koers plaats.
, Proces van gedragsverandering
Om als professional gedragsverandering gericht te kunnen ondersteunen, is kennis van dat proces en een
methodische aanpak nodig. Er zijn verschillende theoretische modellen ontwikkeld:
1. De stappenreeks, onderscheidt de volgende stappen:
– Openstaan;
– Begrijpen;
– Willen;
– Kunnen;
– Doen;
– Blijven doen. (Van der Burgt & Verhulst, 2003)
2. Het Health Counselingmodel, onderscheidt drie hoofdfasen. Binnen de fasen worden een of meer
stappen beschreven:
– Fase 1: voorbereiding van het advies
– Stap 1: bewustwording dat gedrag van invloed is op gezondheid(klacht);
– Stap 2: afweging van voor- en nadelen van het huidige gedrag en ander gedrag;
– Stap 3: besluitvorming over de verandering van gedrag.
– Fase 2: Uitvoering van het advies
– Stap 4: gedragsverandering
– Fase 3: Nazorg:
– Stap 5: gedragsbehoud;
– Stap 6: preventie van terugval. ( Brug, 2007)
3. Het stages of change-model, beschrijft vijf 'motivationele' fasen:
– Precontemplatie (ongemotiveerdheidsfase): fase waarin niet overwogen wordt om het gedrag te
veranderen.
– Contemplatie (overwegingsfase): fase waarin iemand overweegt om het gedrag te veranderen,
maar nog geen concrete plannen heeft.
– Preparatie (voorbereidingsfase): fase waarin iemand actief bezig is met plannen om op korte
termijn gedrag te veranderen.
– Actie (actiefase): fase waarin iemand het gewenste gedrag uitvoert.
– Behoud (volhoudfase): een fase van behoud van het gewenste gedrag en voorkomen van
terugval. ( Prochaska & DiClemente in Brug, 2007)
Een paramedicus hanteert een methodische wijze van werken in zijn patiëntencontracten. De therapeut
onderzoekt fysieke en psychologische factoren, waaronder coping (denken, voelen, gedrag ten aanzien van
de gezondheidssituatie). Ook worden er beïnvloedende factoren onderzocht.
Het proces van methodisch handelen:
1. Verzamelen van gegevens in anamnese en onderzoek:
Informatie over klacht en factoren die daarmee samenhangen. Hoe ervaart de patiënt de klacht?
→
2. Diagnose:
Wordt gesteld aan de hand van het ICF, en indicatiestelling voor behandeling.
→
3. Opstellen (behandel-)plan:
In samenspraak met de patiënt wordt er een doel gesteld dat ze met behandeling hopen te bereiken.
Doelen zijn belangrijk, je moet weten waar je naartoe werkt.
→
4. Uitvoeren (behandel-)plan:
Uitvoeren van die behandeling om het doel te bereiken.
→
5. Evalueren
Hoe is de situatie aan het eind van de gehele behandeling.
