Hoorcolleges Inleiding Forensische Psychiatrie en Psychologie
Hoorcollege 1 – Psychische stoornis en ontoerekeningsvatbaarheid
Toerekeningsvatbaarheid veel discussie. Wat is de verantwoordelijkheid van de
psychiater en van de rechter? Wie moet waarover een oordeel geven? Rechter heeft laatste
woord in strafzaak.
Casus Bijenkorfmoeder verhouding ouder en kind, zelfmoord, de locatie met veel
getuigen. In dit geval achtervolgingswaan en moeder volledig ontoerekeningsvatbaar.
Hoe groot is de kans dat iemand opnieuw iets doet?
Jack de Prikker hij hoorde stemmen die hem iets opdroegen: auditieve imperatieve
hallucinatie. Hij krijgt TBS opgelegd gevaar voor de samenleving, recidive-risico.
Er moet een relatie zijn tussen stoornis en delict. Aanwezigheid van psychische stoornis
maakt iemand niet gelijk ontoerekeningsvatbaar.
Psychoses kunnen kort duren, bijv. drugspsychose culpa in causa, willens en wetens
Forensische psychiatrie: grensgebied tussen psychiatrie en (straf)recht
Ook crisismaatregelen
Art. 39 en 37a Sr psychiatrie
Wet Verplichte GGZ
Diagnostic and statistical manual of mental disorders DSM-5
Syndroom vs. Ziekte. Syndroom gaat over het beschrijven op niveau van gedrag en
subjectieve ervaringen, bij een ziekte stel je iets medisch vast.
Comorbiditeit mensen kunnen meerdere stoornissen bij elkaar hebben, klachten kunnen
onder meerdere stoornissen in de DSM-5 vallen. Beginnen bij het behandelen van de
stoornis waar iemand het meeste last van heeft. Vaak worden stoornissen apart behandeld,
terwijl de stoornissen door elkaar heen lopen klinisch probleem.
Psychiatrie is gevoelig voor de maatschappij gevoelig voor misbruik
,Hoorcollege 2 – Psychische stoornis in het strafrecht
Ook als je een stoornis hebt, kan je nog steeds eigen keuzes maken zelf bewust handelen
Strafuitsluitingsgrond voldoende aannemelijk
Relevantie psychische stoornis in het strafrecht
Essentie is iemand schade berokkenen zodat ze zich aan de regels gaan houden
De stoornis is in beginsel niet van belang, tenzij:
- Reden voor schoring vervolging (art. 16 Sv) fitness to stand trial. Waarom
onderzoek doen naar een reden voor schorsing? Recht op een eerlijk proces (art. 6
EVRM).
- Ontoerekeningsvatbaarheid (art. 39 Sr)
- Zorg/executie straf of maatregel (detentieongeschiktheid)
Beoordeling strafrechter (art. 350 Sv):
- Bewijsvraag opzet kan soms niet bewezen worden vrijspraak
- Kwalificatievraag
- Strafuitsluitingsgronden schulduitsluitingsgronden/rechtvaardigingsgronden
- Straf/maatregel
Wat doet forensisch gedragskundige niet?
- Meten van wilsvrijheid
- Gevaar taxaties in algemene zin
Vraagstelling PJ-rapportage:
- Is er sprake van een psychische stoornis?
- Was stoornis aanwezig tijdens het tenlastegelegde?
- Is er sprake van causaal verband?
- Advies omtrent (mate van) ontoerekeningsvatbaarheid
- Gevaar taxatie vanuit pathologie?
- Advies
, Hoorcollege 3 – Wat is een psychische stoornis?
Griekse oudheid Hippocrates lichaamssappen
Middeleeuwen exorcisme, heksenvervolgingen en trepanatie
Verandering in denken over psychische stoornissen evidence based medicine
Twee gangbare classificatiesystemen:
- DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)
- ICD-11 (International Classification of Diseases)
Definitie psychische stoornis DSM-5:
- Syndroom verzameling klachten
- Klinisch significante symptomen de behandelaar moet het kunnen zien
- Symptomen op gebied van cognitieve functies, emotieregulering of gedrag
- Disfunctie in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen
- Significante lijdensdruk (wat diegene zelf ervaart) en/of beperkingen in het
functioneren op sociaal/beroepsmatig/relatie gebied of bij andere belangrijke
bezigheden
Klinisch significante symptomen bij depressie iemand met een depressie kan zich heel
anders voordoen. Een goede clinicus ziet hier doorheen.
Casus 1:
Klinisch significante symptomen De behandelaar kan in dit geval niet zien dat ze stemmen
in haar hoofd heeft. Als ze bijv. niet meer naar voetbal zou gaan, geen plezier meer zou
hebben in huwelijk of met vrienden, zou dit maken dat ze niet meer goed functioneert. In dit
geval kan ze op gebied van gedrag wel gewoon naar voetbal, met familie omgaan etc.
Culturele achtergronden zijn heel belangrijk. In sommige culturen is er een grote
prestatiedruk. Je moet altijd de culturele achtergrond in de gaten houden.
Classificatie aan de hand van DSM-5:
- Toewijzen psychische stoornis aan categorie
- Voldoen aan gestandaardiseerde criteria
- Nodig voor verzekering
- Classificatie symptomen
Diagnose:
- Uniek levensloop van patiënt
- Beschrijvend over klachten, symptomen en functioneren
- Inclusief predisponerende (iemand heeft kwetsbaarheid om stoornis te krijgen),
uitlokkende (bijv. scheiding heeft stoornis uitgelokt) of onderhoudende factoren
(maken dat die klachten blijven bestaan, bijv. geen dagbesteding)
- Differentiaaldiagnosen
- Dynamisch het kan veranderen
Hoorcollege 1 – Psychische stoornis en ontoerekeningsvatbaarheid
Toerekeningsvatbaarheid veel discussie. Wat is de verantwoordelijkheid van de
psychiater en van de rechter? Wie moet waarover een oordeel geven? Rechter heeft laatste
woord in strafzaak.
Casus Bijenkorfmoeder verhouding ouder en kind, zelfmoord, de locatie met veel
getuigen. In dit geval achtervolgingswaan en moeder volledig ontoerekeningsvatbaar.
Hoe groot is de kans dat iemand opnieuw iets doet?
Jack de Prikker hij hoorde stemmen die hem iets opdroegen: auditieve imperatieve
hallucinatie. Hij krijgt TBS opgelegd gevaar voor de samenleving, recidive-risico.
Er moet een relatie zijn tussen stoornis en delict. Aanwezigheid van psychische stoornis
maakt iemand niet gelijk ontoerekeningsvatbaar.
Psychoses kunnen kort duren, bijv. drugspsychose culpa in causa, willens en wetens
Forensische psychiatrie: grensgebied tussen psychiatrie en (straf)recht
Ook crisismaatregelen
Art. 39 en 37a Sr psychiatrie
Wet Verplichte GGZ
Diagnostic and statistical manual of mental disorders DSM-5
Syndroom vs. Ziekte. Syndroom gaat over het beschrijven op niveau van gedrag en
subjectieve ervaringen, bij een ziekte stel je iets medisch vast.
Comorbiditeit mensen kunnen meerdere stoornissen bij elkaar hebben, klachten kunnen
onder meerdere stoornissen in de DSM-5 vallen. Beginnen bij het behandelen van de
stoornis waar iemand het meeste last van heeft. Vaak worden stoornissen apart behandeld,
terwijl de stoornissen door elkaar heen lopen klinisch probleem.
Psychiatrie is gevoelig voor de maatschappij gevoelig voor misbruik
,Hoorcollege 2 – Psychische stoornis in het strafrecht
Ook als je een stoornis hebt, kan je nog steeds eigen keuzes maken zelf bewust handelen
Strafuitsluitingsgrond voldoende aannemelijk
Relevantie psychische stoornis in het strafrecht
Essentie is iemand schade berokkenen zodat ze zich aan de regels gaan houden
De stoornis is in beginsel niet van belang, tenzij:
- Reden voor schoring vervolging (art. 16 Sv) fitness to stand trial. Waarom
onderzoek doen naar een reden voor schorsing? Recht op een eerlijk proces (art. 6
EVRM).
- Ontoerekeningsvatbaarheid (art. 39 Sr)
- Zorg/executie straf of maatregel (detentieongeschiktheid)
Beoordeling strafrechter (art. 350 Sv):
- Bewijsvraag opzet kan soms niet bewezen worden vrijspraak
- Kwalificatievraag
- Strafuitsluitingsgronden schulduitsluitingsgronden/rechtvaardigingsgronden
- Straf/maatregel
Wat doet forensisch gedragskundige niet?
- Meten van wilsvrijheid
- Gevaar taxaties in algemene zin
Vraagstelling PJ-rapportage:
- Is er sprake van een psychische stoornis?
- Was stoornis aanwezig tijdens het tenlastegelegde?
- Is er sprake van causaal verband?
- Advies omtrent (mate van) ontoerekeningsvatbaarheid
- Gevaar taxatie vanuit pathologie?
- Advies
, Hoorcollege 3 – Wat is een psychische stoornis?
Griekse oudheid Hippocrates lichaamssappen
Middeleeuwen exorcisme, heksenvervolgingen en trepanatie
Verandering in denken over psychische stoornissen evidence based medicine
Twee gangbare classificatiesystemen:
- DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)
- ICD-11 (International Classification of Diseases)
Definitie psychische stoornis DSM-5:
- Syndroom verzameling klachten
- Klinisch significante symptomen de behandelaar moet het kunnen zien
- Symptomen op gebied van cognitieve functies, emotieregulering of gedrag
- Disfunctie in de psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen
- Significante lijdensdruk (wat diegene zelf ervaart) en/of beperkingen in het
functioneren op sociaal/beroepsmatig/relatie gebied of bij andere belangrijke
bezigheden
Klinisch significante symptomen bij depressie iemand met een depressie kan zich heel
anders voordoen. Een goede clinicus ziet hier doorheen.
Casus 1:
Klinisch significante symptomen De behandelaar kan in dit geval niet zien dat ze stemmen
in haar hoofd heeft. Als ze bijv. niet meer naar voetbal zou gaan, geen plezier meer zou
hebben in huwelijk of met vrienden, zou dit maken dat ze niet meer goed functioneert. In dit
geval kan ze op gebied van gedrag wel gewoon naar voetbal, met familie omgaan etc.
Culturele achtergronden zijn heel belangrijk. In sommige culturen is er een grote
prestatiedruk. Je moet altijd de culturele achtergrond in de gaten houden.
Classificatie aan de hand van DSM-5:
- Toewijzen psychische stoornis aan categorie
- Voldoen aan gestandaardiseerde criteria
- Nodig voor verzekering
- Classificatie symptomen
Diagnose:
- Uniek levensloop van patiënt
- Beschrijvend over klachten, symptomen en functioneren
- Inclusief predisponerende (iemand heeft kwetsbaarheid om stoornis te krijgen),
uitlokkende (bijv. scheiding heeft stoornis uitgelokt) of onderhoudende factoren
(maken dat die klachten blijven bestaan, bijv. geen dagbesteding)
- Differentiaaldiagnosen
- Dynamisch het kan veranderen
