Latijn SE topweek 3
CICERO
Perioden uit het leven van Marcus Tullius Cicero:
1. Staatsman en redenaar: als consul tegen Catilina en zijn
ballingschap
2. Schrijver van filosofische werken
3. De mens, zoals uit zijn brieven uit de burgeroorlog
Hoogtepunt leven: consul, hoogste ambt in de Romeinse republiek
Dieptepunt leven: gedwongen in ballingschap, direct na consul zijnde
Vooral herinnert door zijn talent als redenaar en schrijver
Belangrijkste filosofische werken: Droom van Scipio, Re publica
1 staatsman en redenaar: de kwestie Catalina
Catalina was een in zijn ambitie gefrustreerde politicus, die inspeelde op
reële noden en problemen in de Romeinse maatschappij (beeld van Cicero)
Catalina was tegenstander van Cicero en Sallustius
Catilina was popularis: hij had het volk achter zich
CICERO BEDWINGT DE SAMENZWERING VAN CATALINA
63 v.Chr: Catilina leed opnieuw een nederlaag bij de verkiezingen voor het
consulaat
Catilina riep aanhangers bij elkaar -> beloofde schulddelging en
akkerhervorming en wilde gezag omverwerpen
In Etrurië een leger op de been met de bedoeling een slavenopstand te
ontketenen, de stad in brand te steken en Cicero te vermoorden
Cicero kreeg de plannen door, en besloot op te treden:
Catalina in een senaatsvergadering ter verantwoording te roepen en te
overbluffen
8 november 63 v.Chr werd in de senaatsvergadering Catalina
aangesproken, terwijl hij volledig geïsoleerd was > dit was wat Cicero
zei:
o Dezelfde nacht vertrok Catilina heimelijk uit Rome en voegde
zich bij zijn troepen in Etrurië
Tekst 1 Mijn geduld is uitgeput! Vertrek!
Mijn geduld is uitgeput
1. ‘Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?
Vertaling: Hoe lang eigenlijk nog zul jij, Catilina, ons geduld misbruiken?
-> retorische vraag
2. Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?
Vertaling: Hoelang nog zal ook die waanzin van jou een spel spelen met ons?
3. Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia?
Vertaling: Tot welke grens zal jouw teugelloze overmoed zich doen gelden?
4. Nihilne te nocturnum praesidium Palatii,
Vertaling: Hebben helemaal niet de nachtelijke bezetting van de Palatijn,
5. nihil urbis vigiliae, nihil timor populi,
Vertaling: helemaal niet de patrouilles in de stad, helemaal niet de angst van
het volk,
, 6. nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus
Vertaling: helemaal niet het samenstromen van alle ‘goede’ mensen, helemaal
niet deze zwaar versterkte plaats om een Senaatsvergadering te houden
7. nihil horum ora vultusque moverunt? Patere tua consilia non sentis,
Vertaling: helemaal niet de gezichten en gelaatsuitdrukkingen van dezen die
indruk op jou hebben gemaakt? Merk je niet dat jouw plannen duidelijk zijn,
-> anafoor
8. constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides?
Vertaling: zie je niet dat jouw samenzwering al belemmerd is door de kennis
van al dezen?
9. Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris,
Vertaling: wat je afgelopen nacht, wat je de voorlaatste hebt gedaan, waar je
geweest bent,
10. quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris?
Vertaling: wie je bijeengeroepen hebt, welk besluit je hebt genomen, wie van
ons denk je dat dat niet weet?
11. O tempora, o mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit.
Vivit?
Vertaling: O tijden, o zeden/gewoonten! De senaat begrijpt dit, de consul ziet
het; toch leeft deze. Leeft hij?
-> exclamatio
12. Immo vero etiam in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et
designat oculis ad caedem unumquemque nostrum.
Vertaling: Sterker nog, hij komt zelfs in de senaat, neemt deel aan een officieel
debat, maakt aantekeningen en wijst met zijn ogen ieder van ons aan om
vermoord te worden.
-> trikolon, climax
13. Nos autem, fortes viri, satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac
tela vitamus.
Vertaling: Wij echter, flinke kerels, schijnen aan onszelf genoeg te doen voor de
staat, als wij zijn waanzin en wapens ontwijken.
14. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri
pestem, quam tu in nos omnes iam diu machinaris.
Vertaling: Het behoorde dat jij, Catilina, al lang op bevel van de consul ter dood
gebracht werd, dat tegen jou het verderf gericht werd, dat jij al (zo) lang tegen
ons allen beraamt.
Je plannen zijn bekend
15. Recognosce mecum tandem noctem illam superiorem:
Vertaling: Ga samen met mij eindelijk eens die voorlaatste nacht na:
16. iam intelleges multo me vigilare acrius ad salutem quam te ad perniciem rei
publicae.
Vertaling: dan zul je begrijpen dat ik veel feller bedacht ben op het heil (van de
staat) dan jij op het verderf van de staat.
, -> ellips
17. Dico te priore nocte venisse inter falcarios (non agam obscure) in M. Laecae
domum;
Vertaling: Ik bedoel dat jij in de voorlaatste nacht gegaan bent in de straat van
de zeisenmakers (ik zal niet duister te werk gaan) in het huis van Marcus
Laeca;
18. convenisse eodem complures eiusdem amentiae scelerisque socios.
Vertaling: dat naar diezelfde plaats verscheidene deelgenoten met dezelfde
waanzin en misdadigheid zijn samengekomen.
19. Num negare audes? Quid taces? Convincam, si negas.
Vertaling: Dat durf je toch niet te ontkennen? Wat/waarom zwijg je? Ik zal het
bewijs leveren, als je ontkent.
20. Video enim esse hic in senatu quosdam, qui tecum una fuerunt. O di
immortales!
Vertaling: Ik zie immers dat hier in de senaat zekere (mensen) zijn, die met jou
samen zijn geweest. O onsterfelijke goden!
-> exclamatio
21. Ubinam gentium sumus? Quam rem publicam habemus? In qua urbe vivimus?
Vertaling: Waar toch ter wereld zijn wij? Welke/wat voor een staat hebben wij?
In welke/wat voor stad leven wij?
22. Hic, hic sunt in nostro numero, patres conscripti, in hoc orbis terrae sanctissimo
gravissimoque consilio
Vertaling: Hier, hier zijn in ons getal, ingeschreven senatoren, in dit meest
verheven en ernstige college van de kring van de aarde,
23. qui de nostro omnium interitu, qui de huius urbis atque adeo de orbis terrarum
exitio cogitent.
Vertaling: (diegenen) die over de ondergang van ons allen, die over het einde
van deze stad en zelfs van de kring der landen/de hele wereld nadenken.
24. Hos ego video consul
Vertaling: Ik zie deze als consul en ik vraag
25. et de re publica sententiam rogo,
Vertaling: en ik vraag de mening over de staat,
26. et, (quos ferro trucidari) oportebat,
Vertaling: en hen, welke behoorde met ijzer gedood te worden
-> ijzer is een metonymie voor een zwaard
27. eos nondum voce vulnero.
Vertaling: verwond ik nog niet (eens) met mijn stem.
28. Fuisti igitur apud Laecam illa nocte, Catilina;
Vertaling: Je bent dus bij Laeca die nacht geweest, Catilina;
29. distribuisti partes Italiae, statuisti,
Vertaling: je hebt de delen van Italië toegedeeld, je hebt besloten,
30. quo quemque proficisci placeret;
CICERO
Perioden uit het leven van Marcus Tullius Cicero:
1. Staatsman en redenaar: als consul tegen Catilina en zijn
ballingschap
2. Schrijver van filosofische werken
3. De mens, zoals uit zijn brieven uit de burgeroorlog
Hoogtepunt leven: consul, hoogste ambt in de Romeinse republiek
Dieptepunt leven: gedwongen in ballingschap, direct na consul zijnde
Vooral herinnert door zijn talent als redenaar en schrijver
Belangrijkste filosofische werken: Droom van Scipio, Re publica
1 staatsman en redenaar: de kwestie Catalina
Catalina was een in zijn ambitie gefrustreerde politicus, die inspeelde op
reële noden en problemen in de Romeinse maatschappij (beeld van Cicero)
Catalina was tegenstander van Cicero en Sallustius
Catilina was popularis: hij had het volk achter zich
CICERO BEDWINGT DE SAMENZWERING VAN CATALINA
63 v.Chr: Catilina leed opnieuw een nederlaag bij de verkiezingen voor het
consulaat
Catilina riep aanhangers bij elkaar -> beloofde schulddelging en
akkerhervorming en wilde gezag omverwerpen
In Etrurië een leger op de been met de bedoeling een slavenopstand te
ontketenen, de stad in brand te steken en Cicero te vermoorden
Cicero kreeg de plannen door, en besloot op te treden:
Catalina in een senaatsvergadering ter verantwoording te roepen en te
overbluffen
8 november 63 v.Chr werd in de senaatsvergadering Catalina
aangesproken, terwijl hij volledig geïsoleerd was > dit was wat Cicero
zei:
o Dezelfde nacht vertrok Catilina heimelijk uit Rome en voegde
zich bij zijn troepen in Etrurië
Tekst 1 Mijn geduld is uitgeput! Vertrek!
Mijn geduld is uitgeput
1. ‘Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?
Vertaling: Hoe lang eigenlijk nog zul jij, Catilina, ons geduld misbruiken?
-> retorische vraag
2. Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?
Vertaling: Hoelang nog zal ook die waanzin van jou een spel spelen met ons?
3. Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia?
Vertaling: Tot welke grens zal jouw teugelloze overmoed zich doen gelden?
4. Nihilne te nocturnum praesidium Palatii,
Vertaling: Hebben helemaal niet de nachtelijke bezetting van de Palatijn,
5. nihil urbis vigiliae, nihil timor populi,
Vertaling: helemaal niet de patrouilles in de stad, helemaal niet de angst van
het volk,
, 6. nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus
Vertaling: helemaal niet het samenstromen van alle ‘goede’ mensen, helemaal
niet deze zwaar versterkte plaats om een Senaatsvergadering te houden
7. nihil horum ora vultusque moverunt? Patere tua consilia non sentis,
Vertaling: helemaal niet de gezichten en gelaatsuitdrukkingen van dezen die
indruk op jou hebben gemaakt? Merk je niet dat jouw plannen duidelijk zijn,
-> anafoor
8. constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides?
Vertaling: zie je niet dat jouw samenzwering al belemmerd is door de kennis
van al dezen?
9. Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris,
Vertaling: wat je afgelopen nacht, wat je de voorlaatste hebt gedaan, waar je
geweest bent,
10. quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris?
Vertaling: wie je bijeengeroepen hebt, welk besluit je hebt genomen, wie van
ons denk je dat dat niet weet?
11. O tempora, o mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit.
Vivit?
Vertaling: O tijden, o zeden/gewoonten! De senaat begrijpt dit, de consul ziet
het; toch leeft deze. Leeft hij?
-> exclamatio
12. Immo vero etiam in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et
designat oculis ad caedem unumquemque nostrum.
Vertaling: Sterker nog, hij komt zelfs in de senaat, neemt deel aan een officieel
debat, maakt aantekeningen en wijst met zijn ogen ieder van ons aan om
vermoord te worden.
-> trikolon, climax
13. Nos autem, fortes viri, satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac
tela vitamus.
Vertaling: Wij echter, flinke kerels, schijnen aan onszelf genoeg te doen voor de
staat, als wij zijn waanzin en wapens ontwijken.
14. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri
pestem, quam tu in nos omnes iam diu machinaris.
Vertaling: Het behoorde dat jij, Catilina, al lang op bevel van de consul ter dood
gebracht werd, dat tegen jou het verderf gericht werd, dat jij al (zo) lang tegen
ons allen beraamt.
Je plannen zijn bekend
15. Recognosce mecum tandem noctem illam superiorem:
Vertaling: Ga samen met mij eindelijk eens die voorlaatste nacht na:
16. iam intelleges multo me vigilare acrius ad salutem quam te ad perniciem rei
publicae.
Vertaling: dan zul je begrijpen dat ik veel feller bedacht ben op het heil (van de
staat) dan jij op het verderf van de staat.
, -> ellips
17. Dico te priore nocte venisse inter falcarios (non agam obscure) in M. Laecae
domum;
Vertaling: Ik bedoel dat jij in de voorlaatste nacht gegaan bent in de straat van
de zeisenmakers (ik zal niet duister te werk gaan) in het huis van Marcus
Laeca;
18. convenisse eodem complures eiusdem amentiae scelerisque socios.
Vertaling: dat naar diezelfde plaats verscheidene deelgenoten met dezelfde
waanzin en misdadigheid zijn samengekomen.
19. Num negare audes? Quid taces? Convincam, si negas.
Vertaling: Dat durf je toch niet te ontkennen? Wat/waarom zwijg je? Ik zal het
bewijs leveren, als je ontkent.
20. Video enim esse hic in senatu quosdam, qui tecum una fuerunt. O di
immortales!
Vertaling: Ik zie immers dat hier in de senaat zekere (mensen) zijn, die met jou
samen zijn geweest. O onsterfelijke goden!
-> exclamatio
21. Ubinam gentium sumus? Quam rem publicam habemus? In qua urbe vivimus?
Vertaling: Waar toch ter wereld zijn wij? Welke/wat voor een staat hebben wij?
In welke/wat voor stad leven wij?
22. Hic, hic sunt in nostro numero, patres conscripti, in hoc orbis terrae sanctissimo
gravissimoque consilio
Vertaling: Hier, hier zijn in ons getal, ingeschreven senatoren, in dit meest
verheven en ernstige college van de kring van de aarde,
23. qui de nostro omnium interitu, qui de huius urbis atque adeo de orbis terrarum
exitio cogitent.
Vertaling: (diegenen) die over de ondergang van ons allen, die over het einde
van deze stad en zelfs van de kring der landen/de hele wereld nadenken.
24. Hos ego video consul
Vertaling: Ik zie deze als consul en ik vraag
25. et de re publica sententiam rogo,
Vertaling: en ik vraag de mening over de staat,
26. et, (quos ferro trucidari) oportebat,
Vertaling: en hen, welke behoorde met ijzer gedood te worden
-> ijzer is een metonymie voor een zwaard
27. eos nondum voce vulnero.
Vertaling: verwond ik nog niet (eens) met mijn stem.
28. Fuisti igitur apud Laecam illa nocte, Catilina;
Vertaling: Je bent dus bij Laeca die nacht geweest, Catilina;
29. distribuisti partes Italiae, statuisti,
Vertaling: je hebt de delen van Italië toegedeeld, je hebt besloten,
30. quo quemque proficisci placeret;
