Samenvatting - Bronnen en Beginselen van het recht 2e jaar KDG sociaal werk

BRONNEN EN BEGINSELEN VAN
HET RECHT
1. BRONNEN VAN HET RECHT

1.1 FORMELE BRONNEN VAN HET RECHT


1.1.1 SOORTEN
 Wetgeving
Elk algemeen verbindende regel uitgevaardigd door de bevoegde overheid
Geschreven, belangrijkste bron van het recht  bindend (niet discussieerbaar, rechter moet zich
hieraan houden)
Bv. grondwet, gewone wetten, decreten, verordeningen, K.B’s

 Rechtspraak
Het geheel van rechterlijke beslissingen (vonnissen en arresten) waarbij conflict tussen partijen
worden beslecht. Tweede belangrijkste bron van het recht.
Geschreven, is publiek (iedereen mag & kan dit lezen)  niet-bindend (rechters/advocaten kunnen dit
gebruiken ter inspiratie, maar moet je geen rekening mee houden)

 Rechtsleer (of doctrine)
De wetenschappelijke juridische werken waarin juristen uitleg geven over het recht.
Tijdschriftartikels, juridische handboeken, databanken = juridische literatuur  niet bindend
Bv. juridische handboeken, tijdschriftartikels, commentaar bij wet, noot onder rechtspraak

 Gewoonterecht (minder belangrijk)
Ongeschreven gevestigd gebruik die in de maatschappij is doorgedrongen + algemeen bindend (vooral
binnen handelsrecht) & ongeschreven
 Rechtsbeginsel (minder belangrijk)
Ongeschreven gedragsregels die rechtsregels zijn omdat zij op bep ogenblik wezenlijk w geacht vd
samenleving
Bv. wie iets beweert moet bewijzen, niemand mag rechter & partij zijn, ieder w geacht wet te kennen


1.1.2 KENMERKEN

1.1.2.1 GESCHREVEN EN NIET-GESCHREVEN BRONNEN VAN HET RECHT
 Geschreven
Wet, rechtspraak & rechtsleer  neergeschreven in B.S, vonnis of juridisch tijdschrift

 Ongeschreven
Algemene rechtsbeginselen & gewoonterecht  niet terug te vinden in op zichzelf staand instrument,
enkel in andere bronnen (bv. wet die naar gewoonterecht verwijst)

, 1.1.2.2 BINDENDE EN GEZAGHEBBENDE BRONNEN VAN HET RECHT
 Bindende rechtsbronnen
Wetgeving, gewoonterecht & algemene rechtsbeginselen
Deze rechtsregels moeten w nageleefd indien hun toepassingsvoorwaarden vervuld zijn

 Gezaghebbende bronnen (niet-bindend)
Rechtspraak en rechtsleer
Gelden als richtsnoer of hulpbron bij opsporen, begrijpen + interpreteren van bindende rechtsbronnen

2. OP ZOEK NAAR FORMELE BRONNEN VAN HET RECHT

2.1 WETGEVING OPZOEKEN


2.1.1 INLEIDING

2.1.1.1 BEVOEGDHEIDSVERDELING

1) Tussen het federale niveau en de deelstaten

BE = federale staat, daarnaast ook deelstaten: gemeenschappen (Vlaams, Frans & Duits), gewesten (Vlaams,
Frans & Brussel)  elk beleidsniveau heeft zijn eigen wetgevende (parlement) en uitvoerende (regering) macht

 Wetgevende normen van federaal parlement = wetten
 Wetgevende normen deelstaatparlementen = decreten
 Wetgevende normen Brusselse Hoofdstedelijke Raad = ordonnanties

Elke wetgevende overheid kan enkel wetgevende normen uitvaardigen die verbindend zijn voor hun
territorium en binnen de hun wettelijk toegekende bevoegdheden:

 Gemeenschappen:
Persoons(welzijn, gezondheid) & cultuur, onderwijs, gedeeltelijk justitie..
 Gewesten:
Ruimtelijke ordening, leefmilieu, natuurbehoud, huisvesting, landbouw, economie, werkgelegenheid,
energiebeleid, verkeer & infrastructuur..
 Federale overheid:
Defensie, justitie, sociale zekerheid, openbare veiligheid en orde handhaving, muntbeleid,
fiscaalbeleid, arbeidsrecht…

2) Tussen de wetgevende en uitvoerende macht

Wet heeft een tweevoudige betekenis

 Wet in de formele zin (wetten, decreten…)
= elke beslissing van de wetgevende macht

 Wet in de materiële zin (K.B’s, andere besluiten…)
= elke rechtsregel die door uitvoerende macht w uitgevaardigd
Zorgt voor concretisering van de formele wetten