KRITISCH EN ETHISCH WERKEN
INTRODUCTIE
Filosofie heeft geen definitie, wel een doel: verwondering scheppen, eeuwige kennis & zekerheden relativeren,
veronderstellingen in vraag stellen en het komen tot beter begrip van elkaar en wereld rond je. Dit doel
bekomen we door de verschillende disciplines binnen filosofie:
Wijsgerige Antropologie: reflectie over het mens zijn
Beschikt mens over vrije wil?
Wat is plaats v mens in universum?
Ethiek: zoektocht naar het goede en goed handelen als mens
Heiligt doel altijd de middelen?
Is het mogelijk om voor iedereen goed te doen?
Metafysica: wat is bestaan?
Als ik zou kunnen tijdreizen, zou ik het verleden dan veranderen?
Als ik alleen op de wereld zou zijn, zou ik dan ook nog betekenis hebben?
Epistemologie/kennisleer: wat bepaalt of kennis gerechtvaardigd is of niet?
Als ik zou kunnen tijdreizen, zou ik het verleden dan veranderen?
Als ik alleen op de wereld zou zijn, zou ik dan ook nog betekenis hebben?
Logica: formele regels van het denken (wiskunde)
Taalfilosofie, politieke, wetenschaps- & milieufilosofie
FILOSOFIE BINNEN SW
Opzoek gaan naar dieper inzicht, voorbij domein v ondoordachte meningen & niet onderzochte
vooronderstellingen. Helpen met zoeken naar tijdelijk antw door open communicatie (belang v dialoog).
Filosofie verwacht een rationele argumentatie, geen buikgevoel. Antw is nooit definitief, het biedt een
moment v rust in filo activiteit. Deze vaste grond heeft een SW nodig om van filosoferen tot handelen te
komen.
FILOSOFISCHE VRAAG
Een goede filosofische vraag voldoet aan volgende kenmerken:
De filosofische vraag is kritisch vertrekt vanuit een verontwaardiging, verwondering, onbehaaglijk
gevoel
De filosofische vraag is meerzijdig je kan de vraag altijd vanuit meer dan 1 standpunt benaderen
De filosofische vraag is fundamenteel ze verwijst naar de fundamenten van wie we zijn als mens,
als samenleving, het fundament van de wereld
De filosofische vraag is existentieel de vraag gaat over ons zijn als mens, door over de vraag na te
denken, kan het zijn dat je ‘iets’ anders in het leven staat/over het leven denkt
SOCRATES
Begin van Westerse filosofie
Geen geschreven bronnen, overlevering via leerlingen (oa Plato)
Beoefent de ‘kunst van het niet-weten’
Kennis zit in de mens, in jezelf.
Pas te ‘vroedvrouwtechniek’ toe: kennis moet ‘gebaard’ worden.
Gesprekspartners bevragen elkaar waardoor de kennis tevoorschijn komt belang v dialoog
, Socratische methode/dialoog = poging om via gesprek dat w gestructureerd volgend bep regels een gedragen
& doordacht antw te formuleren op een filosofische vraag. Voorwaarden hiervoor zijn:
Gelijkwaardigheid (niemand weet het beter of heeft een bepaalde autoriteit)
Vragen – geen stellingen en meningen
Open en eerlijk
Concreet en op feiten gebaseerd
Gespreksleider
WIJSGERINGE ANTROPOLOGIE: MENSBEELDEN
1. ESSENTIALISME
1.1 DE VERLICHTING
Algehele omwenteling van het maatschappelijk leven – grote evoluties, op alle maatsch vlakken (politiek,
onderwijs, religie…) met Franse rev als orgelpunt. Mens kan nu voor zichzelf denken, n meer onderwerpen.
Rationalisme = de reden, het denken (dus n de zintuigelijke ervaring) is enige bron v ware kennis.
Empirisme = zintuigelijke ervaring is de enige bron van ware kennis.
3 belangrijke principes
Ratio (ipv Religio): gebruik van het verstand en waarneming in plaats van vooringenomen geloof
Emancipatie: je kan en mag als mens enkel op je eigen rede vertrouwen, mens is in staat om te leren
& redeneren. Een groep evolueert naar meer vrijheid & verzelfstandiging
Vooruitgangsgeloof: als wij als mens onze rationaliteit kunnen gebruiken op verschillende vlakken
(onderwijs, wetenschap..) kunnen we enorm veel realiseren, ten goede van mens zelf.
GEVOLGEN VAN DE VERLICHTING
Politiek
Scheiding der machten, democratie; stemrecht vooor (bijna) iedereen & publieke ruimtes,
verenigingen voor debat, discussie..
Economie
Vrije markt economie & liberalisme (zo veel mog vrijheid v individu zolang hij vrijheid v
anderen niet beperkt)
Religie
Deïsme: God heeft wereld gemaakt, maar keek daarna toe & Atheïsme
Sociale verhoudingen
Tabula Rasa, kennis is belangrijker dan afkomst iedereen is gelijk (afschaffing
standenmaatsch) & emancipatie en burgerrechtenbewegingen
Ultieme uitloper van verlichtingsdenken = Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948)
1.2 HET ESSENTIALISITSCH MENSBEELD
INTRODUCTIE
Filosofie heeft geen definitie, wel een doel: verwondering scheppen, eeuwige kennis & zekerheden relativeren,
veronderstellingen in vraag stellen en het komen tot beter begrip van elkaar en wereld rond je. Dit doel
bekomen we door de verschillende disciplines binnen filosofie:
Wijsgerige Antropologie: reflectie over het mens zijn
Beschikt mens over vrije wil?
Wat is plaats v mens in universum?
Ethiek: zoektocht naar het goede en goed handelen als mens
Heiligt doel altijd de middelen?
Is het mogelijk om voor iedereen goed te doen?
Metafysica: wat is bestaan?
Als ik zou kunnen tijdreizen, zou ik het verleden dan veranderen?
Als ik alleen op de wereld zou zijn, zou ik dan ook nog betekenis hebben?
Epistemologie/kennisleer: wat bepaalt of kennis gerechtvaardigd is of niet?
Als ik zou kunnen tijdreizen, zou ik het verleden dan veranderen?
Als ik alleen op de wereld zou zijn, zou ik dan ook nog betekenis hebben?
Logica: formele regels van het denken (wiskunde)
Taalfilosofie, politieke, wetenschaps- & milieufilosofie
FILOSOFIE BINNEN SW
Opzoek gaan naar dieper inzicht, voorbij domein v ondoordachte meningen & niet onderzochte
vooronderstellingen. Helpen met zoeken naar tijdelijk antw door open communicatie (belang v dialoog).
Filosofie verwacht een rationele argumentatie, geen buikgevoel. Antw is nooit definitief, het biedt een
moment v rust in filo activiteit. Deze vaste grond heeft een SW nodig om van filosoferen tot handelen te
komen.
FILOSOFISCHE VRAAG
Een goede filosofische vraag voldoet aan volgende kenmerken:
De filosofische vraag is kritisch vertrekt vanuit een verontwaardiging, verwondering, onbehaaglijk
gevoel
De filosofische vraag is meerzijdig je kan de vraag altijd vanuit meer dan 1 standpunt benaderen
De filosofische vraag is fundamenteel ze verwijst naar de fundamenten van wie we zijn als mens,
als samenleving, het fundament van de wereld
De filosofische vraag is existentieel de vraag gaat over ons zijn als mens, door over de vraag na te
denken, kan het zijn dat je ‘iets’ anders in het leven staat/over het leven denkt
SOCRATES
Begin van Westerse filosofie
Geen geschreven bronnen, overlevering via leerlingen (oa Plato)
Beoefent de ‘kunst van het niet-weten’
Kennis zit in de mens, in jezelf.
Pas te ‘vroedvrouwtechniek’ toe: kennis moet ‘gebaard’ worden.
Gesprekspartners bevragen elkaar waardoor de kennis tevoorschijn komt belang v dialoog
, Socratische methode/dialoog = poging om via gesprek dat w gestructureerd volgend bep regels een gedragen
& doordacht antw te formuleren op een filosofische vraag. Voorwaarden hiervoor zijn:
Gelijkwaardigheid (niemand weet het beter of heeft een bepaalde autoriteit)
Vragen – geen stellingen en meningen
Open en eerlijk
Concreet en op feiten gebaseerd
Gespreksleider
WIJSGERINGE ANTROPOLOGIE: MENSBEELDEN
1. ESSENTIALISME
1.1 DE VERLICHTING
Algehele omwenteling van het maatschappelijk leven – grote evoluties, op alle maatsch vlakken (politiek,
onderwijs, religie…) met Franse rev als orgelpunt. Mens kan nu voor zichzelf denken, n meer onderwerpen.
Rationalisme = de reden, het denken (dus n de zintuigelijke ervaring) is enige bron v ware kennis.
Empirisme = zintuigelijke ervaring is de enige bron van ware kennis.
3 belangrijke principes
Ratio (ipv Religio): gebruik van het verstand en waarneming in plaats van vooringenomen geloof
Emancipatie: je kan en mag als mens enkel op je eigen rede vertrouwen, mens is in staat om te leren
& redeneren. Een groep evolueert naar meer vrijheid & verzelfstandiging
Vooruitgangsgeloof: als wij als mens onze rationaliteit kunnen gebruiken op verschillende vlakken
(onderwijs, wetenschap..) kunnen we enorm veel realiseren, ten goede van mens zelf.
GEVOLGEN VAN DE VERLICHTING
Politiek
Scheiding der machten, democratie; stemrecht vooor (bijna) iedereen & publieke ruimtes,
verenigingen voor debat, discussie..
Economie
Vrije markt economie & liberalisme (zo veel mog vrijheid v individu zolang hij vrijheid v
anderen niet beperkt)
Religie
Deïsme: God heeft wereld gemaakt, maar keek daarna toe & Atheïsme
Sociale verhoudingen
Tabula Rasa, kennis is belangrijker dan afkomst iedereen is gelijk (afschaffing
standenmaatsch) & emancipatie en burgerrechtenbewegingen
Ultieme uitloper van verlichtingsdenken = Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948)
1.2 HET ESSENTIALISITSCH MENSBEELD
