Samenvatting: De praktijk van auditing en assurance (7 e druk)
Hoofdstukken: 1, 2, 3, 4, 5, 7 (§7.2 en §7.3), 8 en 9
(Alle hoofdstukken van EAC2 ten behoeve van het tentamen Auditing Beginselen
2017 van
Nyenrode Business Universiteit)
Aantal pagina’s: 33
1
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Controleproces...................................................................................................................4
§1.1 Het controleproces in het algemeen...........................................................................................4
§1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten.........................................................................................4
§1.3 Controleaanpak en controleprogramma.....................................................................................4
§1.4 De uitvoering van de controle.....................................................................................................5
§1.5 Evaluatie en afronding................................................................................................................7
Hoofdstuk 2 Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten..................................................7
§2.1 Uitbrengen van een offerte.........................................................................................................7
§2.2 De cliënt en opdrachtaanvaarding..............................................................................................8
§2.3 Opdrachtbevestiging.................................................................................................................10
§2.4 Continuering van opdrachten...................................................................................................11
§2.5 Aanvaarding van een opdrachtwijziging....................................................................................11
Hoofdstuk 3 Risicoanalyse en materialiteit...........................................................................................11
§3.1 Doelstelling risicoanalyse..........................................................................................................11
§3.2 Risicoinschattingswerkzaamheden...........................................................................................12
§3.3 Kennisvergaring, verkrijgen van inzicht en risico-identificatie...................................................15
§3.4 Verkrijgen van inzicht in de interne beheersing........................................................................16
§3.5 Materialiteit in de controle.......................................................................................................19
Hoofdstuk 4 Opstellen controleprogramma.........................................................................................20
§4.1 Doelstelling controleprogramma en soorten werkzaamheden.................................................20
§4.2 Samenstelling van de controlemix en documentatie................................................................21
§4.3 Evaluatie en documentatie van de uitgevoerde controlewerkzaamheden...............................25
§4.4 Communicatie over tekortkomingen in de interne beheersing.................................................26
Hoofdstuk 5 Cijferanalyse.....................................................................................................................27
§5.1 Toepassing van cijferanalyse in de controle..............................................................................27
§5.2 Soorten cijferanalyses...............................................................................................................29
§5.3 Ratioanalyse..............................................................................................................................30
§5.4 Verbandscontrole......................................................................................................................31
§5.5 Normen/’ex ante’-informatie....................................................................................................31
Hoofdstuk 7 Afronding van de controle................................................................................................32
§7.2 Onderscheid naar perioden en aard van GNB...........................................................................32
§7.3 Taak en verantwoordelijkheid van de accountant voor GNB.....................................................33
Hoofdstuk 8 De controleverklaring.......................................................................................................34
2
, §8.1 Oordeel over de financiële overzichten....................................................................................34
§8.2 Vormen van rapportering..........................................................................................................34
§8.3 Elementen van de controleverklaring.......................................................................................35
§8.4 Het soort oordeel......................................................................................................................36
§8.5 De controleverklaring bij organisaties van openbaar belang....................................................37
§8.6 Specifieke bepalingen...............................................................................................................38
§8.7 Openbaarmaking......................................................................................................................39
Hoofdstuk 9 Accountantsverslag en management letter......................................................................39
§9.1 Samenhang accountantsverslag en management letter...........................................................39
§9.2 Accountantsverslag...................................................................................................................40
§9.3 Management letter...................................................................................................................40
§9.4 Verschillen in rapporteringsvorm..............................................................................................41
Bijlagen.................................................................................................................................................42
Bijlage 1.1 Voorbeelden van de omgevingsanalyse..........................................................................42
Bijlage 1.2 Voorbeelden van de aard van de entiteit........................................................................43
Bijlage 1.3 Voorbeelden van doelstellingen en strategieën i.v.m. bedrijfsrisico’s..............................44
Bijlage 1.4 Voorbeelden van informatie van financiële prestaties....................................................45
3
,Hoofdstuk 1 Controleproces
§1.1 Het controleproces in het algemeen
De controleaanpak omvat het vaststellen van de reikwijdte, de timing en de
richting van de controle als basis voor de ontwikkeling van het
controleprogramma. Het opstellen van het controleprogramma resulteert in een
beschrijving van:
de aard, timing en omvang van de geplande
risicoinschattingswerkzaamheden;
de geplande overige controlewerkzaamheden die moeten worden verricht
zodat de opdracht conform de controlestandaarden wordt uitgevoerd.
Bij de beheersing van het controleproces treden twee aspecten op de voorgrond,
namelijk de effectiviteit en efficiency van het controleproces:
Bij de effectiviteit van het controleproces gaat het erom of de juiste
controlewerkzaamheden zijn gekozen en uitgevoerd om voldoende en
geschikte controle-informatie te verzamelen om de accountant in staat te
stellen zijn oordeel over de verantwoording te onderbouwen. Hiervoor is
het nodig een controleprogramma te ontwikkelen om het
accountantscontrolerisico tot een aanvaardbaar laag niveau te reduceren.
Dit zou leiden tot prohibitief hoge kosten van de controle en daarmee
economisch onhaalbaar worden.
De efficiency van het controleproces kenmerkt zich door het streven
het doel met zo weinig mogelijk middelen te bereiken. Dit is meer in
overeenstemming met de realiteit, waarin sprake is van concurrentie
tussen verschillende accountantskantoren.
§1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten
In de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS) 300
‘Planning van een controle’ wordt gesproken over ‘voorbereidende
opdrachtactiviteiten’. Indien accountant en opdrachtgever het eens zijn over de
inhoud van de opdracht, de voorwaarden waaronder de opdracht wordt
uitgevoerd en de condities (prijs), dan wordt dit vastgelegd in de
opdrachtbevestiging (engagement letter).
§1.3 Controleaanpak en controleprogramma
Om de controleaanpak te bepalen moet de accountant een aantal
werkzaamheden verrichten:
1. Identificeren opdrachtkenmerken bepalend voor de reikwijdte;
2. Vaststellen doelstellingen met betrekking tot rapportages;
3. Beoordelen belangrijke factoren bepalend voor kernpunten controleplan;
4. Bepalen van aard, timing en omvang van de benodigde
controlewerkzaamheden.
Het controleprogramma omvat:
1. een beschrijving van de aard, tijfdsfasering en de omvang van de
geplande werkzaamheden met betrekking tot risico-inschatting die
toereikend zijn om de risico’s van afwijkingen van materieel belang te
kunnen inschatten;
2. een beschrijving van de aard, tijdsfasering en de omvang van de geplande
overige controlewerkzaamheden op beweringniveau voor alle van
4
, materieel belang zijnde transactiestromen, jaarrekeningposten en
onderdelen van de toelichtingen bij de jaarrekening; en
3. overige controlewerkzaamheden die moeten worden uitgevoerd.
§1.4 De uitvoering van de controle
De uitvoering van de controle kan in drie fasen worden onderverdeeld: ①
uitvoering van risicoanalyse ② tussentijdse controle ③ eindejaarscontrole.
De controle begint met de risicoanalyse. De risicoinschattingswerkzaamheden
zijn de basis voor het identificeren en inschatten van risico’s op een afwijking
van materieel belang op het niveau van de financiële overzichten en
beweringen.
De werkzaamheden van de risicoanalyse bestaan uit:
verzoeken om inlichtingen bij het management en bij anderen binnen de
entiteit die in de oordeelsvorming van de accountant over informatie
kunnen beschikken die waarschijnlijk ondersteunend is bij het
identificeren van risico’s op een afwijking van materieel belang die het
gevolg is van fraude en fouten;
cijferanalyses;
waarneming en inspectie.
De tussentijdse controle bestaat uit:
1. Systeemgerichte controles zijn bedoeld om de interne
beheersingsmaatregelen te toetsen. Bij de uitvoering van deze controles
wordt gebruikgemaakt van de waarborgen die onderdeel zijn van het
systeem van interne beheersing van de entiteit. In NV COS 315 wordt
verplicht gesteld dat de accountant de interne beheersingsmaatregelen
voor significatie risico’s toetst op opzet en bestaan. Hierbij kan gebruik
worden gemaakt van onder andere proceduretests die zich richten op de
maatregelen van interne beheersing die een spoor in de administratie
achterlaten.
2. Tussentijdse gegevensgerichte controles. Het is gebruikelijk om
verspreid over het boekjaar een aantal detailcontroles uit te voeren op de
in de administratie van de gecontroleerde entiteit verwerkte transacties.
Bij de gegevensgerichte tussentijdse controles gaat het erom vast te
stellen of en in welke mate er fouten in de mutatiestromen en de
bestanden voorkomen, dit is met name gericht op de winst- en
verliesrekening. Naast controle van de transactiestromen is het mogelijk
dat in het kader van de dynamisering van de controle bij de tussentijdse
controle al gegevensgerichte controles op balansposten worden
uitgevoerd, zoals tussentijdse inventarisaties.
3. Tussentijdse evaluatie materialiteit en risico. Mogelijk zijn naar
aanleiding van de systeemgerichte werkzaamheden nieuwe risico’s aan
het licht gekomen die extra aandacht verdienen bij de eindejaarscontrole.
Ook kunnen middels nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn om de eerder
bepaalde uitvoeringsmaterialiteit te heroverwegen.
4. Rapportering tussentijdse controle. Na afronding van de tussentijdse
controle worden de bevindingen, voorzien van aanbevelingen,
gerapporteerd naar het management van de entiteit in de vorm van een
management letter.
5
Hoofdstukken: 1, 2, 3, 4, 5, 7 (§7.2 en §7.3), 8 en 9
(Alle hoofdstukken van EAC2 ten behoeve van het tentamen Auditing Beginselen
2017 van
Nyenrode Business Universiteit)
Aantal pagina’s: 33
1
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Controleproces...................................................................................................................4
§1.1 Het controleproces in het algemeen...........................................................................................4
§1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten.........................................................................................4
§1.3 Controleaanpak en controleprogramma.....................................................................................4
§1.4 De uitvoering van de controle.....................................................................................................5
§1.5 Evaluatie en afronding................................................................................................................7
Hoofdstuk 2 Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten..................................................7
§2.1 Uitbrengen van een offerte.........................................................................................................7
§2.2 De cliënt en opdrachtaanvaarding..............................................................................................8
§2.3 Opdrachtbevestiging.................................................................................................................10
§2.4 Continuering van opdrachten...................................................................................................11
§2.5 Aanvaarding van een opdrachtwijziging....................................................................................11
Hoofdstuk 3 Risicoanalyse en materialiteit...........................................................................................11
§3.1 Doelstelling risicoanalyse..........................................................................................................11
§3.2 Risicoinschattingswerkzaamheden...........................................................................................12
§3.3 Kennisvergaring, verkrijgen van inzicht en risico-identificatie...................................................15
§3.4 Verkrijgen van inzicht in de interne beheersing........................................................................16
§3.5 Materialiteit in de controle.......................................................................................................19
Hoofdstuk 4 Opstellen controleprogramma.........................................................................................20
§4.1 Doelstelling controleprogramma en soorten werkzaamheden.................................................20
§4.2 Samenstelling van de controlemix en documentatie................................................................21
§4.3 Evaluatie en documentatie van de uitgevoerde controlewerkzaamheden...............................25
§4.4 Communicatie over tekortkomingen in de interne beheersing.................................................26
Hoofdstuk 5 Cijferanalyse.....................................................................................................................27
§5.1 Toepassing van cijferanalyse in de controle..............................................................................27
§5.2 Soorten cijferanalyses...............................................................................................................29
§5.3 Ratioanalyse..............................................................................................................................30
§5.4 Verbandscontrole......................................................................................................................31
§5.5 Normen/’ex ante’-informatie....................................................................................................31
Hoofdstuk 7 Afronding van de controle................................................................................................32
§7.2 Onderscheid naar perioden en aard van GNB...........................................................................32
§7.3 Taak en verantwoordelijkheid van de accountant voor GNB.....................................................33
Hoofdstuk 8 De controleverklaring.......................................................................................................34
2
, §8.1 Oordeel over de financiële overzichten....................................................................................34
§8.2 Vormen van rapportering..........................................................................................................34
§8.3 Elementen van de controleverklaring.......................................................................................35
§8.4 Het soort oordeel......................................................................................................................36
§8.5 De controleverklaring bij organisaties van openbaar belang....................................................37
§8.6 Specifieke bepalingen...............................................................................................................38
§8.7 Openbaarmaking......................................................................................................................39
Hoofdstuk 9 Accountantsverslag en management letter......................................................................39
§9.1 Samenhang accountantsverslag en management letter...........................................................39
§9.2 Accountantsverslag...................................................................................................................40
§9.3 Management letter...................................................................................................................40
§9.4 Verschillen in rapporteringsvorm..............................................................................................41
Bijlagen.................................................................................................................................................42
Bijlage 1.1 Voorbeelden van de omgevingsanalyse..........................................................................42
Bijlage 1.2 Voorbeelden van de aard van de entiteit........................................................................43
Bijlage 1.3 Voorbeelden van doelstellingen en strategieën i.v.m. bedrijfsrisico’s..............................44
Bijlage 1.4 Voorbeelden van informatie van financiële prestaties....................................................45
3
,Hoofdstuk 1 Controleproces
§1.1 Het controleproces in het algemeen
De controleaanpak omvat het vaststellen van de reikwijdte, de timing en de
richting van de controle als basis voor de ontwikkeling van het
controleprogramma. Het opstellen van het controleprogramma resulteert in een
beschrijving van:
de aard, timing en omvang van de geplande
risicoinschattingswerkzaamheden;
de geplande overige controlewerkzaamheden die moeten worden verricht
zodat de opdracht conform de controlestandaarden wordt uitgevoerd.
Bij de beheersing van het controleproces treden twee aspecten op de voorgrond,
namelijk de effectiviteit en efficiency van het controleproces:
Bij de effectiviteit van het controleproces gaat het erom of de juiste
controlewerkzaamheden zijn gekozen en uitgevoerd om voldoende en
geschikte controle-informatie te verzamelen om de accountant in staat te
stellen zijn oordeel over de verantwoording te onderbouwen. Hiervoor is
het nodig een controleprogramma te ontwikkelen om het
accountantscontrolerisico tot een aanvaardbaar laag niveau te reduceren.
Dit zou leiden tot prohibitief hoge kosten van de controle en daarmee
economisch onhaalbaar worden.
De efficiency van het controleproces kenmerkt zich door het streven
het doel met zo weinig mogelijk middelen te bereiken. Dit is meer in
overeenstemming met de realiteit, waarin sprake is van concurrentie
tussen verschillende accountantskantoren.
§1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten
In de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS) 300
‘Planning van een controle’ wordt gesproken over ‘voorbereidende
opdrachtactiviteiten’. Indien accountant en opdrachtgever het eens zijn over de
inhoud van de opdracht, de voorwaarden waaronder de opdracht wordt
uitgevoerd en de condities (prijs), dan wordt dit vastgelegd in de
opdrachtbevestiging (engagement letter).
§1.3 Controleaanpak en controleprogramma
Om de controleaanpak te bepalen moet de accountant een aantal
werkzaamheden verrichten:
1. Identificeren opdrachtkenmerken bepalend voor de reikwijdte;
2. Vaststellen doelstellingen met betrekking tot rapportages;
3. Beoordelen belangrijke factoren bepalend voor kernpunten controleplan;
4. Bepalen van aard, timing en omvang van de benodigde
controlewerkzaamheden.
Het controleprogramma omvat:
1. een beschrijving van de aard, tijfdsfasering en de omvang van de
geplande werkzaamheden met betrekking tot risico-inschatting die
toereikend zijn om de risico’s van afwijkingen van materieel belang te
kunnen inschatten;
2. een beschrijving van de aard, tijdsfasering en de omvang van de geplande
overige controlewerkzaamheden op beweringniveau voor alle van
4
, materieel belang zijnde transactiestromen, jaarrekeningposten en
onderdelen van de toelichtingen bij de jaarrekening; en
3. overige controlewerkzaamheden die moeten worden uitgevoerd.
§1.4 De uitvoering van de controle
De uitvoering van de controle kan in drie fasen worden onderverdeeld: ①
uitvoering van risicoanalyse ② tussentijdse controle ③ eindejaarscontrole.
De controle begint met de risicoanalyse. De risicoinschattingswerkzaamheden
zijn de basis voor het identificeren en inschatten van risico’s op een afwijking
van materieel belang op het niveau van de financiële overzichten en
beweringen.
De werkzaamheden van de risicoanalyse bestaan uit:
verzoeken om inlichtingen bij het management en bij anderen binnen de
entiteit die in de oordeelsvorming van de accountant over informatie
kunnen beschikken die waarschijnlijk ondersteunend is bij het
identificeren van risico’s op een afwijking van materieel belang die het
gevolg is van fraude en fouten;
cijferanalyses;
waarneming en inspectie.
De tussentijdse controle bestaat uit:
1. Systeemgerichte controles zijn bedoeld om de interne
beheersingsmaatregelen te toetsen. Bij de uitvoering van deze controles
wordt gebruikgemaakt van de waarborgen die onderdeel zijn van het
systeem van interne beheersing van de entiteit. In NV COS 315 wordt
verplicht gesteld dat de accountant de interne beheersingsmaatregelen
voor significatie risico’s toetst op opzet en bestaan. Hierbij kan gebruik
worden gemaakt van onder andere proceduretests die zich richten op de
maatregelen van interne beheersing die een spoor in de administratie
achterlaten.
2. Tussentijdse gegevensgerichte controles. Het is gebruikelijk om
verspreid over het boekjaar een aantal detailcontroles uit te voeren op de
in de administratie van de gecontroleerde entiteit verwerkte transacties.
Bij de gegevensgerichte tussentijdse controles gaat het erom vast te
stellen of en in welke mate er fouten in de mutatiestromen en de
bestanden voorkomen, dit is met name gericht op de winst- en
verliesrekening. Naast controle van de transactiestromen is het mogelijk
dat in het kader van de dynamisering van de controle bij de tussentijdse
controle al gegevensgerichte controles op balansposten worden
uitgevoerd, zoals tussentijdse inventarisaties.
3. Tussentijdse evaluatie materialiteit en risico. Mogelijk zijn naar
aanleiding van de systeemgerichte werkzaamheden nieuwe risico’s aan
het licht gekomen die extra aandacht verdienen bij de eindejaarscontrole.
Ook kunnen middels nieuwe ontwikkelingen aanleiding zijn om de eerder
bepaalde uitvoeringsmaterialiteit te heroverwegen.
4. Rapportering tussentijdse controle. Na afronding van de tussentijdse
controle worden de bevindingen, voorzien van aanbevelingen,
gerapporteerd naar het management van de entiteit in de vorm van een
management letter.
5
