GPR Samenvatting
Hoofdstuk 1
Conferentie voor veiligheid en samenwerking (CVSE)
Conferentie Helsinki 1975 Midden KO, voorwaarden voor Vreedzaam leven in
vreedzaam samenleven van 2 een verdeeld EU
vijandige blokken in EU:
- Westerse blok van vrije
democratie aan de ene kant
=> onder leiding van de VS
- Communistische Oostblok
aan de andere kant => onder
leiding van Sovjet-Unie
Conferentie Parijs 1990 Aansluiting zoeken bij westers model <-> Eenwording van
(4 pijlers vormde de voorwaarden Europa
voor vrede in Europa volgens
Charter: democratie, mensenrechten, ‘Europe be whole and
rechtstaat en vrijemarkteconomie) free’
Doel: strijdbijl KO begraven + nieuwe
constitutionele ordening
Resultaat = charter voor Nieuw
Europa (21 november, 1990)
Francis Fukuyama voorspelde dat facisme en communisme uiteindelijk niet zouden werken en dat het
logische eindpunt de liberale democratie zou zijn. Volgens hem is de geschiedenis een soort collectief
leerproces van het volk. Bij de uitkomst aan het logisch eindpunt is er geen mogelijkheid volgens hem om
stappen terug te zetten, het is een eenrichtingstraat.
Gorbatsjov (maart 1985), secretaris-generaal van communistische partij in SU
Plan Hervormingspolitiek om zo de landbouw en de industrie opnieuw te kunnen
doen herleven, betere relaties met het westen waren noodzakelijk hierbij.
Daarnaast wou hij ook het communisme versterken.
Beleid: perestrojka en glasnost
Perestrojka = economische herstructureringen waarbij de landbouw en industrie meer
vrijheid zou krijgen om op de vrije markt te fungeren
planeconomie vrijemarkteconomie
Glasnost = politieke liberalisering, waaronder bijvoorbeeld persvrijheid en hervormingen
om het meer democratisch te maken
Hij had gedeeltelijke vrije verkiezingen toegelaten voor het nieuw federaal
, parlement (Congres van Volksafgevaardigden) – er mochten ook andere
kandidaten dan de officiële kandidaat van de partij aanmelden
Viel allemaal tegen en liep uit de hand
Einde KO
Gorbatsjov focuste zich ook enorm op het hervormingsbeleid met betrekking op internationale
aangelegenheden, zo zocht hij meer benadering naar het Westen.
Nieuwe politieke denken met betrekking tot internationale aangelegenheden vormde zo dan ook
een 3 pijler naast Perestrojka en Glasnost
Fase 1 1985-1988 = betere van Bilaterale relatie met VS (Reagan)
Tekenen het ontwapeningsverdrag = INF-verdrag – zo werden alle
middellangeafstandsraketten uit Europa verwijderd
Fase 2 Vanaf 1988 = betere relatie met FR, GB, WD
Gemeenschappelijk Europees huis en charmeoffensief
Ontwapening CFE-verdrag op vooravond van de CVSE-top in Parijs in november 1990
—> mindering soldaten in Europa door SU (Eenzijdige conventionele
ontwapening in Europa)
Hierdoor verminderde de uitgaven dusdanig voor het staande leger
Eigen weg Breken met Brezjnev doctrine => het recht/ plicht van een andere
socialistische staat om een communistische partij die dreigt de macht
te verliezen desnoods gewapend bij te springen
Hierdoor verzwakte de positie van de Sovjet-Unie omdat landen zich
los begonnen te maken van de Unie. Gorbatsjov ging hier op voorhand
niet vanuit omdat hij volgens het Historisch determinisme van Marx
dacht – waarin aangegeven wordt dat een volk niet tegen de stroom
van de geschiedenis zou ingaan
Gemeenschappelijk Grondgedachten rond het gemeenschappelijk Europees Huis van
Europees huis Gorbatsjov:
- SU integraal deel van EU
- Zelfbeschikking van alle landen - vreedzame co-existentie van
verschillende systemen
- Opheffing van NAVO en WP —> nieuwe CVSE = OVSE
Externe zelfbeschikking Interne zelfbeschikking
Recht om een staat te vormen of deel uit te - Westerse visie: recht van elk volk om
maken met andere volkeren van een staat binnen de staat eigen regering te
kiezen, recht om te leven in een
=> elk volk – elke natie mag beschikken over democratie
zijn statelijk aanhorigheid - Communistische visie: het recht om
eigen regeringsvorm te kiezen (1x
, communist altijd communist)
Door deze onenigheid in visies van beide blokken komt er in de slotakte van Helsinki te staan:
“agreement to disagree” – Zo konden beiden blokken bepaalde fragmenten volgens hun visie
interpreteren.
Vraagstuk van de Duitse eenmaking:
1949 => zones Bondsrepubliek Duitsland (BRD – Westers) en Duitse Democratische Republiek (DDR –
Communistisch)
1954 => lid van NAVO en daarbij richtte Stalin Warschaupact (WP) op in 1955
Adenauer compromis = westerse bezetters (VS, VK en Frankrijk) en christendemocratische coalitie
=> Mogendheden mochten het recht behouden om finale beslissing te nemen over de toekomst van
Duitsland, de grenzen van het land en het statuut van Berlijn
Gorbatsjov wou eerst hervorming voor de eenmaking met zijn Europa als gemeenschappelijk huis voor
Duitse eenmaking
Duitse eenmaking:
Duitse eenmaking na val van de Berlijnse muur in gang gezet door West-Duitse kanselier, Helmut Kohl.
Hij begon met onderhandelingen te voeren om zo tot de eenmaking te komen. Echter waren de
Europese leiders niet meteen content, omdat iedereen nog een bepaalde schrik had van Duitsland.
Factoren die de snelle oplossing van het Duitse vraagstuk hebben geboden:
Alliantie Kohl en Bush VS zou snelle Duitse eenmaking binnen het jaar steunen onder
voorwaarden dat Duitsland binnen NAVO en EU-gemeenschap zou
blijven
Dit zou voordelig zijn omdat Duitsland als een van de sterkste landen
van Europa werd gezien. Voor Gorbatsjov zou het verlies van de DDR
ook zwaar doorwegen omdat dit naast Polen de sterkste deelnemer
was van het Warschaupact.
Bush had ook bepaalde voorwaarden voor het einde van de Koude
oorlog namelijk:
- Ontwapening over heel Europa
- Einde aan inmenging in regionale conflicten overal
- Accepteren dat Oost-Europese landen hun eigen weg gingen
(breken met Brezjnev-doctrine)
- Omarming van meer partijen democratie en respect voor
mensenrechten
Concreet: doorbreken van “agreement to disagree” zoals
vermeld in de slotakte van Helsinki
‘Europe be Whole and Free’ – omdat volgens Bush Europese landen
niet in staat waren om zelf voor stabiliteit/ vrede te zorgen op hun
eigen continent – Hij wou de tussenkomst van de VS in verdere
Hoofdstuk 1
Conferentie voor veiligheid en samenwerking (CVSE)
Conferentie Helsinki 1975 Midden KO, voorwaarden voor Vreedzaam leven in
vreedzaam samenleven van 2 een verdeeld EU
vijandige blokken in EU:
- Westerse blok van vrije
democratie aan de ene kant
=> onder leiding van de VS
- Communistische Oostblok
aan de andere kant => onder
leiding van Sovjet-Unie
Conferentie Parijs 1990 Aansluiting zoeken bij westers model <-> Eenwording van
(4 pijlers vormde de voorwaarden Europa
voor vrede in Europa volgens
Charter: democratie, mensenrechten, ‘Europe be whole and
rechtstaat en vrijemarkteconomie) free’
Doel: strijdbijl KO begraven + nieuwe
constitutionele ordening
Resultaat = charter voor Nieuw
Europa (21 november, 1990)
Francis Fukuyama voorspelde dat facisme en communisme uiteindelijk niet zouden werken en dat het
logische eindpunt de liberale democratie zou zijn. Volgens hem is de geschiedenis een soort collectief
leerproces van het volk. Bij de uitkomst aan het logisch eindpunt is er geen mogelijkheid volgens hem om
stappen terug te zetten, het is een eenrichtingstraat.
Gorbatsjov (maart 1985), secretaris-generaal van communistische partij in SU
Plan Hervormingspolitiek om zo de landbouw en de industrie opnieuw te kunnen
doen herleven, betere relaties met het westen waren noodzakelijk hierbij.
Daarnaast wou hij ook het communisme versterken.
Beleid: perestrojka en glasnost
Perestrojka = economische herstructureringen waarbij de landbouw en industrie meer
vrijheid zou krijgen om op de vrije markt te fungeren
planeconomie vrijemarkteconomie
Glasnost = politieke liberalisering, waaronder bijvoorbeeld persvrijheid en hervormingen
om het meer democratisch te maken
Hij had gedeeltelijke vrije verkiezingen toegelaten voor het nieuw federaal
, parlement (Congres van Volksafgevaardigden) – er mochten ook andere
kandidaten dan de officiële kandidaat van de partij aanmelden
Viel allemaal tegen en liep uit de hand
Einde KO
Gorbatsjov focuste zich ook enorm op het hervormingsbeleid met betrekking op internationale
aangelegenheden, zo zocht hij meer benadering naar het Westen.
Nieuwe politieke denken met betrekking tot internationale aangelegenheden vormde zo dan ook
een 3 pijler naast Perestrojka en Glasnost
Fase 1 1985-1988 = betere van Bilaterale relatie met VS (Reagan)
Tekenen het ontwapeningsverdrag = INF-verdrag – zo werden alle
middellangeafstandsraketten uit Europa verwijderd
Fase 2 Vanaf 1988 = betere relatie met FR, GB, WD
Gemeenschappelijk Europees huis en charmeoffensief
Ontwapening CFE-verdrag op vooravond van de CVSE-top in Parijs in november 1990
—> mindering soldaten in Europa door SU (Eenzijdige conventionele
ontwapening in Europa)
Hierdoor verminderde de uitgaven dusdanig voor het staande leger
Eigen weg Breken met Brezjnev doctrine => het recht/ plicht van een andere
socialistische staat om een communistische partij die dreigt de macht
te verliezen desnoods gewapend bij te springen
Hierdoor verzwakte de positie van de Sovjet-Unie omdat landen zich
los begonnen te maken van de Unie. Gorbatsjov ging hier op voorhand
niet vanuit omdat hij volgens het Historisch determinisme van Marx
dacht – waarin aangegeven wordt dat een volk niet tegen de stroom
van de geschiedenis zou ingaan
Gemeenschappelijk Grondgedachten rond het gemeenschappelijk Europees Huis van
Europees huis Gorbatsjov:
- SU integraal deel van EU
- Zelfbeschikking van alle landen - vreedzame co-existentie van
verschillende systemen
- Opheffing van NAVO en WP —> nieuwe CVSE = OVSE
Externe zelfbeschikking Interne zelfbeschikking
Recht om een staat te vormen of deel uit te - Westerse visie: recht van elk volk om
maken met andere volkeren van een staat binnen de staat eigen regering te
kiezen, recht om te leven in een
=> elk volk – elke natie mag beschikken over democratie
zijn statelijk aanhorigheid - Communistische visie: het recht om
eigen regeringsvorm te kiezen (1x
, communist altijd communist)
Door deze onenigheid in visies van beide blokken komt er in de slotakte van Helsinki te staan:
“agreement to disagree” – Zo konden beiden blokken bepaalde fragmenten volgens hun visie
interpreteren.
Vraagstuk van de Duitse eenmaking:
1949 => zones Bondsrepubliek Duitsland (BRD – Westers) en Duitse Democratische Republiek (DDR –
Communistisch)
1954 => lid van NAVO en daarbij richtte Stalin Warschaupact (WP) op in 1955
Adenauer compromis = westerse bezetters (VS, VK en Frankrijk) en christendemocratische coalitie
=> Mogendheden mochten het recht behouden om finale beslissing te nemen over de toekomst van
Duitsland, de grenzen van het land en het statuut van Berlijn
Gorbatsjov wou eerst hervorming voor de eenmaking met zijn Europa als gemeenschappelijk huis voor
Duitse eenmaking
Duitse eenmaking:
Duitse eenmaking na val van de Berlijnse muur in gang gezet door West-Duitse kanselier, Helmut Kohl.
Hij begon met onderhandelingen te voeren om zo tot de eenmaking te komen. Echter waren de
Europese leiders niet meteen content, omdat iedereen nog een bepaalde schrik had van Duitsland.
Factoren die de snelle oplossing van het Duitse vraagstuk hebben geboden:
Alliantie Kohl en Bush VS zou snelle Duitse eenmaking binnen het jaar steunen onder
voorwaarden dat Duitsland binnen NAVO en EU-gemeenschap zou
blijven
Dit zou voordelig zijn omdat Duitsland als een van de sterkste landen
van Europa werd gezien. Voor Gorbatsjov zou het verlies van de DDR
ook zwaar doorwegen omdat dit naast Polen de sterkste deelnemer
was van het Warschaupact.
Bush had ook bepaalde voorwaarden voor het einde van de Koude
oorlog namelijk:
- Ontwapening over heel Europa
- Einde aan inmenging in regionale conflicten overal
- Accepteren dat Oost-Europese landen hun eigen weg gingen
(breken met Brezjnev-doctrine)
- Omarming van meer partijen democratie en respect voor
mensenrechten
Concreet: doorbreken van “agreement to disagree” zoals
vermeld in de slotakte van Helsinki
‘Europe be Whole and Free’ – omdat volgens Bush Europese landen
niet in staat waren om zelf voor stabiliteit/ vrede te zorgen op hun
eigen continent – Hij wou de tussenkomst van de VS in verdere
