Taak 5 – blok 1
Probleemstelling: Hoe ontstaat stress? En wat zijn de gevolgen?
Brainstorm:
Via hormonen
Komt in deze tijd vaker voor
Werkstress/Schoolstress
Omgeving beïnvloed stress
Fysieke klachten
Concentratieproblemen
Angststoornissen
Slaapproblemen
Lichamelijke klachten
Prikkelbaar
Gedrag wordt beïnvloed
Prestatiedruk
Leeftijd/pubertijd
Achtergrond van stress Is stress altijd slecht? Voorlichting
Omgaan met stress Behandelingen Wanneer begint stress?
Cortisol
Dopamine
Endorfine
Serotonine
Adrenaline
Leerdoelen
1. Wat is de definitie van stress?
2. Wat is de HPA-as?
3. Wat is het diathesis stressmodel?
4. Wat zijn de oorzaken van stress?
5. Wat zijn de gevolgen van stress (uiting van stress op verschillende gebieden)?
6. Hoe ga je met stress om (coping)?
7. Probeer de relatie tussen de HPA-as en stress visueel weer te geven.
8. Waardoor raakt een basisschoolkind gestrest en waardoor de adolescent, en hoe
gaan deze twee groepen om met stress (coping)?
1. Wat is de definitie van stress?
Stress is (geestelijke) druk of spanning. Vaak als het om stress bij mensen gaat, spreken we
over ongezonde druk (te veel spanning), maar stress kan ook gezond zijn. Het is een
lichamelijke, natuurlijke reactie die juist kan helpen om goed te presteren. ‘’Stress is een
fysiologische toestand van het lichaam. In bedreigende situaties maakt het lichaam
adrenaline en noradrenaline aan waardoor men op opwinding raakt. Deze stress is
functioneel omdat men lichamelijk snel kan reageren. Vanuit de oerinstincten kent een
stresssituatie twee mogelijkheden: vluchten of vechten.’’ Er zijn verschillende soorten:
, Spannende stress. De spannende stress is een positieve vorm van stress. Het helpt je
goed te presteren en extra alert te zijn in bepaalde situaties. Dat kan variëren van een
sollicitatiegesprek tot een rondje racen op het circuit van Zandvoort.
Frustrerende stress. De frustrerende stress treedt op onder omstandigheden die
frustraties oproepen, zoals in de file staan of een collega die er met de pet naar
gooit.
Schadelijke stress. De schadelijke stress ten slotte is de ernstigste soort. Deze ontstaat
bijvoorbeeld als een werknemer meer werk moet doen dan mogelijk is, als iemand
regelmatig gepest wordt of na een traumatische ervaring, als bijvoorbeeld een
bankoverval. Die laatste twee soorten stress moeten niet te lang duren. Als die
spanning blijft aanhouden en het lichaam niet terugkeert naar een zogenaamd
rustniveau, spreken we van chronische stress.
Selye: het niet specifieke antwoord van het lichaam op elke vraag naar verandering (alles
voor iedereen hetzelfde, iedereen vertoont dezelfde reactie). Hij duidt hierop op fysieke en
fysiologische reacties in plaats van psychische reacties. Verschillende problemen veroorzaken
dezelfde ziektes. Het is volgens hem eendimensionaal.
Er zijn 3 fasen (general-adaptation-syndrome): alarmfase (fight-flight), weerstandsfase en
uitputtingsfase.
Lazarus: volgens hem is het niet eendimensionaal. Appraisal inschatting beïnvloed het
effect van stress (primair: is het een bedreiging of niet? Uitdaging of bedreiging?) (Secundair:
met welke coping strategie kan dit probleem worden aangepakt?)
2. Wat is de HPA-as? (Conceptmap)
Bij een stressreactie van ons lichaam zijn diverse fysiologische regelsystemen betrokken. Op
de lange termijn wordt de stressreactie vooral beïnvloedt door de HPA-as (de Hypothalamus-
Pituitary-Adrenal-as).
Stress begint in de hypothalamus, die bepaalde neuronen samenbrengt (paraventriculaire
kernen) waardoor het CRH (corticotropin-releasing-hormone) vrijkomt. Dit hormoon start als
het ware de stressreactie. Het hormoon stimuleert de hypofyse om impulsen af te geven aan
het bloed en zorgt voor aanmaak van ACTH door de hypofyse. Deze hormonen activeren dan
de bijnieren waardoor de bloeddruk toeneemt en er meer glucose in het bloed komt, dat
voor meer energie zorgt. Ook geven de bijnieren een van de belangrijkste stress hormonen
af, cortisol. Cortisol kan na 30 minuten in het bloed gemeten worden en verhoogt de suiker
in je bloed, waardoor het lichaam zich klaar maakt voor een ‘vecht-of-vlucht’ reactie waarbij
veel energie nodig is. De hypofyse is verbonden met de hypothalamus en bevindt zich aan de
basis van de hersenen.
De hypothalamus is het grote verbindingsstation tussen het nerveuze en humorale systeem.
Via het nerveuze systeem komen de prikkels van de buitenwereld via onze zintuigen naar de
hypothalamus. Vanuit dit verbindingsstation kunnen signalen worden verstuurd naar de
hypofyse. Dit orgaan stuurt zijn impulsen verder binnen het endocriene systeem (het
systeem waarbinnen klieren hormonen afscheiden). Hoe werkt dat nu heel concreet?
Vanuit de hypothalmus worden stoffen afgescheiden die zich langs de zenuwbanen
verplaatsen naar de hypofyse. Voor de HPA-as is dat de corticotrofine releasing factor
(CRF). Daar stimuleert de CRF het zogenaamde adrenocorticotrofe hormoon (ACTH). Het
ACTH verplaatst zich niet via de zenuwbanen, maar vindt zijn weg via de bloedbaan naar de
Probleemstelling: Hoe ontstaat stress? En wat zijn de gevolgen?
Brainstorm:
Via hormonen
Komt in deze tijd vaker voor
Werkstress/Schoolstress
Omgeving beïnvloed stress
Fysieke klachten
Concentratieproblemen
Angststoornissen
Slaapproblemen
Lichamelijke klachten
Prikkelbaar
Gedrag wordt beïnvloed
Prestatiedruk
Leeftijd/pubertijd
Achtergrond van stress Is stress altijd slecht? Voorlichting
Omgaan met stress Behandelingen Wanneer begint stress?
Cortisol
Dopamine
Endorfine
Serotonine
Adrenaline
Leerdoelen
1. Wat is de definitie van stress?
2. Wat is de HPA-as?
3. Wat is het diathesis stressmodel?
4. Wat zijn de oorzaken van stress?
5. Wat zijn de gevolgen van stress (uiting van stress op verschillende gebieden)?
6. Hoe ga je met stress om (coping)?
7. Probeer de relatie tussen de HPA-as en stress visueel weer te geven.
8. Waardoor raakt een basisschoolkind gestrest en waardoor de adolescent, en hoe
gaan deze twee groepen om met stress (coping)?
1. Wat is de definitie van stress?
Stress is (geestelijke) druk of spanning. Vaak als het om stress bij mensen gaat, spreken we
over ongezonde druk (te veel spanning), maar stress kan ook gezond zijn. Het is een
lichamelijke, natuurlijke reactie die juist kan helpen om goed te presteren. ‘’Stress is een
fysiologische toestand van het lichaam. In bedreigende situaties maakt het lichaam
adrenaline en noradrenaline aan waardoor men op opwinding raakt. Deze stress is
functioneel omdat men lichamelijk snel kan reageren. Vanuit de oerinstincten kent een
stresssituatie twee mogelijkheden: vluchten of vechten.’’ Er zijn verschillende soorten:
, Spannende stress. De spannende stress is een positieve vorm van stress. Het helpt je
goed te presteren en extra alert te zijn in bepaalde situaties. Dat kan variëren van een
sollicitatiegesprek tot een rondje racen op het circuit van Zandvoort.
Frustrerende stress. De frustrerende stress treedt op onder omstandigheden die
frustraties oproepen, zoals in de file staan of een collega die er met de pet naar
gooit.
Schadelijke stress. De schadelijke stress ten slotte is de ernstigste soort. Deze ontstaat
bijvoorbeeld als een werknemer meer werk moet doen dan mogelijk is, als iemand
regelmatig gepest wordt of na een traumatische ervaring, als bijvoorbeeld een
bankoverval. Die laatste twee soorten stress moeten niet te lang duren. Als die
spanning blijft aanhouden en het lichaam niet terugkeert naar een zogenaamd
rustniveau, spreken we van chronische stress.
Selye: het niet specifieke antwoord van het lichaam op elke vraag naar verandering (alles
voor iedereen hetzelfde, iedereen vertoont dezelfde reactie). Hij duidt hierop op fysieke en
fysiologische reacties in plaats van psychische reacties. Verschillende problemen veroorzaken
dezelfde ziektes. Het is volgens hem eendimensionaal.
Er zijn 3 fasen (general-adaptation-syndrome): alarmfase (fight-flight), weerstandsfase en
uitputtingsfase.
Lazarus: volgens hem is het niet eendimensionaal. Appraisal inschatting beïnvloed het
effect van stress (primair: is het een bedreiging of niet? Uitdaging of bedreiging?) (Secundair:
met welke coping strategie kan dit probleem worden aangepakt?)
2. Wat is de HPA-as? (Conceptmap)
Bij een stressreactie van ons lichaam zijn diverse fysiologische regelsystemen betrokken. Op
de lange termijn wordt de stressreactie vooral beïnvloedt door de HPA-as (de Hypothalamus-
Pituitary-Adrenal-as).
Stress begint in de hypothalamus, die bepaalde neuronen samenbrengt (paraventriculaire
kernen) waardoor het CRH (corticotropin-releasing-hormone) vrijkomt. Dit hormoon start als
het ware de stressreactie. Het hormoon stimuleert de hypofyse om impulsen af te geven aan
het bloed en zorgt voor aanmaak van ACTH door de hypofyse. Deze hormonen activeren dan
de bijnieren waardoor de bloeddruk toeneemt en er meer glucose in het bloed komt, dat
voor meer energie zorgt. Ook geven de bijnieren een van de belangrijkste stress hormonen
af, cortisol. Cortisol kan na 30 minuten in het bloed gemeten worden en verhoogt de suiker
in je bloed, waardoor het lichaam zich klaar maakt voor een ‘vecht-of-vlucht’ reactie waarbij
veel energie nodig is. De hypofyse is verbonden met de hypothalamus en bevindt zich aan de
basis van de hersenen.
De hypothalamus is het grote verbindingsstation tussen het nerveuze en humorale systeem.
Via het nerveuze systeem komen de prikkels van de buitenwereld via onze zintuigen naar de
hypothalamus. Vanuit dit verbindingsstation kunnen signalen worden verstuurd naar de
hypofyse. Dit orgaan stuurt zijn impulsen verder binnen het endocriene systeem (het
systeem waarbinnen klieren hormonen afscheiden). Hoe werkt dat nu heel concreet?
Vanuit de hypothalmus worden stoffen afgescheiden die zich langs de zenuwbanen
verplaatsen naar de hypofyse. Voor de HPA-as is dat de corticotrofine releasing factor
(CRF). Daar stimuleert de CRF het zogenaamde adrenocorticotrofe hormoon (ACTH). Het
ACTH verplaatst zich niet via de zenuwbanen, maar vindt zijn weg via de bloedbaan naar de
