Samenvatting Economie

Economie
Module 0: De economische invalshoek
Wat is economie?
Economie (‘economics’) versus de economie (‘the economy’)-> Wij doen economics

Studieonderwerp van economen:

 in enge zin: “Economics is the study of the economy”
 in brede zin: “Economics is what economists do”



Rationele keuze als basis van het gedragsmodel
De keuze van economische agenten, gebaseerd op voorkeuren en beperkingen(Bv student: budget,
goesting, tijd,…), staat centraal in economie als wetenschap

 Student: wat zal ik deze week eten in Brussel?
 Bedrijf: hoe zal ik mijn product maken?
 Overheid: hoeveel straatverlichting moet ik voorzien?
 model, voorspelling en data essentieel (descriptief / positief)

-> de realiteit bespreken

Economische agent (homo economicus) maakt rationele keuze-> beste keuze kiezen uit een reeks
aan keuzes door voorkeuren

 de beste keuze (volgens zijn/haar voorkeuren)
 uit de mogelijke keuzes (bepaald door beperkingen)

Rationaliteit gaat niet over de inhoud van de voorkeuren: ook altruisme, imperfecte informatie,
beslissingsfouten mogelijk

Normatieve evaluatie en bijsturing
Naast het bestuderen van keuze, ook evaluatie en eventuele bijsturing van de resulterende uitkomst
(evenwicht) essentieel:

 is deze uitkomst ‘goed’? Zo nee, hoe kunnen we ‘beter’ doen?
 voor evaluatie en bijsturing moeten we weten wat ‘goed’, ‘beter’ en ‘best’ is (prescriptief /
normatief)

Minimaal veronderstellen economen het Pareto principe:

 als we minstens één iemand beter af kunnen maken
 zonder anderen slechter af te maken
 dan is het een verbetering



Minimaal omdat Pareto geen uitspraken doet over verdeling; bijkomende ethische principes nodig



Hoe welvarend zijn we?

1

,Consumptie
Welvaart in een maatschappij hangt af van de behoefte-bevrediging (consumptie) van haar leden (als
consumenten)

Consumptie vaak in gezinsverband, echter consument ≠ gezin

Vaak wordt niet het volledige inkomen geconsumeerd:

 niet-geconsumeerd deel van het inkomen is sparen
 sparen = ‘uitgestelde’ consumptie

consumere betekent ‘verteren, vernietigen, verkwisten’, maar niet alle goederen worden vernietigd
op het moment zelf

 duurzame goederen zoals kleding, auto, meubelen, etc
 Een auto, bv., heeft zowel consumptie- als spaarcomponent



Productie
Producere betekent ‘voortbrengen, grootbrengen’

Productie omvat alle activiteiten waardoor

 goederen en diensten tot stand worden gebracht, en
 op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld



Het productieproces zet inputs om in output

Inputs worden onderverdeeld in

 lopende inputs (bv., grondstoffen en hulpstoffen)
 productiefactoren (bv., arbeid en kapitaal)



De broodjeszaak als voorbeeld

Inputs via productieproces omgezet naar output

Verschil in inputs

 Lopende inputs
 productiefactoren: vaak
maar niet altijd arbeid en
kapitaal



Kapitaal: niet geld, maar over
bepaalde
investeringen(gebouwen,machines)




2

,Kapitaalgoederen en investeringen
Kapitaalgoederen zijn duurzame productiemiddelen

 slechts een deel gaat verloren in het productieproces
 deel gaat verloren door depreciatie of afschrijving

Kapitaalgoederen zijn investeringsgoederen; de bruto-investeringen bestaan uit

 vervangingsinvesteringen (bv., om afgedankt kapitaal te vervangen-> kassa kapot->nieuwe
kassa kopen)
 netto-investeringen (bv., in geval van uitbreiding van de zaak-> kassa te klein-> grotere kassa
kopen)

Kapitaalgoederen kunnen fysiek zijn (zoals toonbank en oven), maar ook menselijk (zoals vakkennis)



Toegevoegde waarde
Het productieproces zorgt voor een ‘verbetering’:

 waarde broodje is groter dan de waarde van de lopende inputs
 verschil tussen beide noemen we de bruto-toegevoegde waarde, nl., de waarde die arbeid en
kapitaal aan lopende inputs toevoegen
 Indien we de depreciatie van bruto-toegevoegde waarde aftrekken, dan krijgen we de netto-
toegevoegde waarde

Netto-toegevoegde waarde is

 wat productiefactoren (arbeid en kapitaal) hebben toegevoegd en dus aan hen kan
uitgekeerd worden als vergoeding

Toegevoegde waarde in de broodjeszaak




1: bruto toegevoegde waarde

0,60: netto toegevoegde waarde




3

, Toegevoegde waarde en inkomen
Cruciale identiteit tussen inkomen en toegevoegde waarde

 indien uitbater = eigenaar kapitaal => 0.6 euro verdiend / broodje
 Indien uitbater ≠ eigenaar kapitaal, dan opsplitsing:
o loon als vergoeding voor uitbater (werknemers)
o huur, intrest of dividend (winstuitkering) voor eigenaar kapitaal



Voorbeeld broodjeszaak uitbreidbaar tot de gehele economie:

 productie door bedrijven én overheid
 intermediaire versus finale goederen (zaad-graan-meel-brood)



bbp = bruto binnenlands product (in regio & tijdens periode)

 som van alle toegevoegde waardes
 marktwaarde van alle finale goederen en diensten
 meet de grootte van een economie

bbp als maatstaf van welvaart
Welvaart wordt (onder meer) bepaald door het inkomen

bbp is, als som van toegevoegde waardes, een ruwe indicator van het totale inkomen in, bv., een
land of werelddeel

Echter, onze kijk op welvaart doorheen de tijd voor verschillende landen kent minstens twee
problemen:

 hoe vergelijk je bbp doorheen de tijd?
 hoe vergelijk je bbp tussen verschillende landen?
o In landen kan je voor hetzelfde bedrag meer/ minder kopen
o Belg met 1000 euro kan minder dan iemand in bosnie met 1000 euro

-> omrekenen naar ppp dan kan je pas landen en tijd vergelijken

Gebruik van koopkrachtpariteiten (ppp): eenheid = 1990-ppp-dollar = de koopkracht die je hebt met
1 US$ in het jaar 1990




4