lOMoARcPSD|3149795
Ruimtelijk beleid en planning
1 INLEIDING 4
LEREN KIJKEN 4
LEREN BEGRIJPEN 4
LEREN TOEPASSEN 4
2 RUIMTELIJK BELEID? 4
WAT IS RUIMTELIJKE ORDENING? 4
RUIMTELIJK BELEID: HOE? 5
BELANG KENNIS OVER RUIMTELIJK BELEID 5
3 STAD EN OMMELAND 6
WAT IS EEN STAD? 6
KENMERKEN STAD: JURIDISCH 6
KENMERKEN STAD: DEMOGRAFISCH 6
KENMERKEN STAD: FUNCTIONEEL 7
KENMERKEN STAD: MORFOLOGISCH 7
KENMERKEN STAD: SOCIAAL-MENTAAL 7
CONCLUSIE 7
BELGISCHE STEDEN 7
MIDDELEEUWEN: RELATIE STAD EN OMMELAND 8
4 NAAR EEN STEDENBOUWWET 8
GESCHIEDENIS 8
MIDDELEEUWEN 8
17E EEUW 9
19DE EEUW 9
20STE EEUW 9
5 WET OP DE STEDENBOUW: MIJLPAALWET 10
ALGEMEEN 10
DOELSTELLING 10
DE WET WERD TIJD 10
MIJLPAALWET 11
HET ONMOGELIJKE EVENWICHT IN STEDENBOUWWET 11
6 PLANNEN; GEWESTPLAN IN HET BIJZONDER 11
PLANNEN IN RUIMTELIJKE ORDENING: DEFINITIE 11
GEWESTPLAN 12
OMZENDBRIEF 1997 12
1
1
, lOMoARcPSD|3149795
GEWESTPLAN: HOOFDINDELING 12
WOONGEBIEDEN 13
WOONUITBREIDINGSGEBIEDEN 15
OVERDRUK DICHTHEID 17
INDUSTRIEGEBIEDEN 18
DIENSTVERLENINGSGEBIEDEN 20
LANDELIJK GEBIED 21
RECREATIEGEBIEDEN 25
GEBIEDEN BESTEMD VOOR ANDER GRONDGEBRUIK 26
7. DE WEG NAAR DE SUBURBANISATIE 27
HOE TE WONEN 27
WONINGNOOD NA WOII 27
WELVAARTSSTAAT 28
WONEN IN DE WELVAARTSTAAT 29
WOONBELEID IN EUROPA EN BELGIË 29
POLITIEK STUURT WOONBELEID 30
8. WET OP DE STEDENBOUW (1962) 35
HIERARCHISCHE OPBOUW VAN HET PLANNINGSSTELSEL 35
PLANNEN VAN AANLEG (MET IN HET BIJZONDER, HET BPA) 35
PLANNEN VAN AANLEG 35
9. EVOLUTIE WET RUIMTELIJKE ORDENING 38
3 MOMENTA 38
VLAAMSE CODEX RUIMTELIJKE ORDENING (VCRO) 38
STRUCTUUR 38
PLANNEN VAN AANLEG: MET IN HET BIJZONDER, HET BPA 39
WEIGERINGSGRONDEN VERGUNNING 39
GEVOLGEN BPA VOOR OMGEVINGSVERGUNNING 39
AFWIJKINGSMOGELIJKHEDEN OP BPA 39
HARMONIEREGEL: HOE TE BOUWEN? 39
OPBOUW VOORSCHRIFTEN 40
10. VLAANDEREN: VERLINT, VERROMMELD, VERSNIPPERD, VOLGEBOUWD 41
VERLINT 3 VERROMMELD 3 VERSNIPPERD 3 VOLGEBOUWD 41
OORZAKEN VAN VERKAVELD VLAANDEREN 41
DEMOCRATISERING VAN HET PRIVAAT VERVOER 41
PREMIEWONINGEN WET DE TAEYE 42
CHRISTELIJKE VISIE 42
SUCCES VAN VERKAVELINGSPLANNEN 42
BLAUWDRUKPLANNING 43
OPVULREGEL 43
RESULTAAT 44
RESULTAAT: VLAANDEREN IS & 44
2
2
, lOMoARcPSD|3149795
PROBLEEM? 44
GEVOLGEN = SAAI 44
GEVOLGEN VERSNIPPERING: KOSTEN 44
GEVOLGEN VERSNIPPERING: ECOLOGISCH NETWERK 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING: DUURZAAMHEID 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING: MOBILITEIT 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING 45
NAAR EEN TRENDBREUK: PLANNINGSDECREET VAN 1996 46
INTRODUCTIE VAN <STRUCTUURPLANNING= 46
PLANNING OP 3 NIVEAUS 46
UITGANGSPUNT: SUBSIDIARITEITSBEGINSEL 47
WAT IS EEN RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN? 47
VASTE OPBOUW VAN EEN STRUCTUURPLAN 48
LIJNINFRASTRUCTUUR 52
11., STEDELIJKE ARCHITECTUUR EN BOUWPRAKTIJK IN HET NEGENTIENDE-EEUWSE ANTWERPEN 53
KANTELENDE NEGENTIENDE EEUW 53
URBAN TRENDS IN EUROPA, 1800-2000 53
STEDELIJKE TYPOLOGIE 53
UNBALANCED GROWTH IN BELGIE¨ 53
STEDELIJK PUBLIEK OPDRACHTGEVERSCHAP 54
TRANSFORMATIE VAN DE STEDELIJKE RUIMTE: PARIJS 54
PROTAGONISTEN IN HET BOUWPROCES IN ANTWERPEN 55
BOUWBELEID EN -PRAKTIJK 56
12 OUD IS HET NIEUWE GOUD 56
HOE VERKOOPT JE BOUWKUNDIG ERFGOED 56
INLEIDING 56
ERFGOED IN DE ETALAGE 56
WAT IS BOUWKUNDIG ERFGOED? 56
ONROEREND ERFGOED 57
METHODOLOGIE: SELECTIE 57
WAARDEN EN CRITERIA VOOR BEPALING VAN DE ERFGOEDWAARDE 58
BOUWKUNDIG ERFGOED = 58
VOORBEELDEN BESCHEIDEN ARCHITECTUUR 58
VOORBEELDEN HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR: <MOOI?= 58
VASTSTELLING VAN DE INVENTARIS BOUWKUNDIG ERFGOED: 58
BESCHERMING =; VASTGESTELDE INVENTARIS 59
WAAR ZOEK JE HET ERFGOEDSTATUUT VAN EEN PAND OP? 59
HOE VERKOOP JE BOUWKUNDIG ERFGOED? 60
3
, lOMoARcPSD|3149795
1 Inleiding
Leren kijken
- Kritisch kijken
- Hoe ziet de omgeving er uit?
- Wat is een stad, dorp, platteland?
- Waarin verschilt een stad met een dorp?
- Wat maakt hen aantrekkelijk/onaantrekkelijk?
Leren begrijpen
- Inzicht in geschiedenis: Het nu als gevolg van vroeger
o Welke factoren bepalend voor verschijningsvorm, ruimtelijke
situering, organisatiestructuur, initiatieven?
o Morfologische groei
o Planning en visievorming
o Beleidskaders
Leren toepassen
- Project aftoetsen aan geldende regelgeving
- Project aftoetsen aan actuele beleidsvisie en goede ruimtelijke ordening
- Projecten vorm geven volgens geldende voorschriften, richtlijnen en visies
2 Ruimtelijk beleid?
Wat is ruimtelijke ordening?
Ordening in algemene zin = regelt de takenverdeling, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden in een organisatie.
- Belgische Grondwet is een ordeningswet regelt tussen burgers en de staat
- 2-voudig karakter:
o Wijze waarop grond- en ruimtegebruik wordt geregeld volgens de wet
o De beleidsinhoud van plannen, dorpsuitbreiding en inrichting van de
steden
“De ruimtelijke ordening is gericht op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling waarbij
de ruimte beheerd wordt ten behoeve van de huidige generatie, zonder dat de
behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang gebracht worden. Daarbij
worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten
gelijktijdig tegen elkaar afgewogen. Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke
draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en de culturele, economische, esthetische
en sociale gevolgen. Op deze manier wordt gestreefd naar ruimtelijke kwaliteit.”
Belang van inzicht in ruimtelijke ordening?
- Hoe is een transformatie tot stand gekomen van treinplaats naar park met
torens
o Geen toeval
o Jaren aan gewerkt voordat de eerste verandering op het terrein zichtbaar
werden
Ideeën gestart eind jaren 1990
2008: opening park
4
Ruimtelijk beleid en planning
1 INLEIDING 4
LEREN KIJKEN 4
LEREN BEGRIJPEN 4
LEREN TOEPASSEN 4
2 RUIMTELIJK BELEID? 4
WAT IS RUIMTELIJKE ORDENING? 4
RUIMTELIJK BELEID: HOE? 5
BELANG KENNIS OVER RUIMTELIJK BELEID 5
3 STAD EN OMMELAND 6
WAT IS EEN STAD? 6
KENMERKEN STAD: JURIDISCH 6
KENMERKEN STAD: DEMOGRAFISCH 6
KENMERKEN STAD: FUNCTIONEEL 7
KENMERKEN STAD: MORFOLOGISCH 7
KENMERKEN STAD: SOCIAAL-MENTAAL 7
CONCLUSIE 7
BELGISCHE STEDEN 7
MIDDELEEUWEN: RELATIE STAD EN OMMELAND 8
4 NAAR EEN STEDENBOUWWET 8
GESCHIEDENIS 8
MIDDELEEUWEN 8
17E EEUW 9
19DE EEUW 9
20STE EEUW 9
5 WET OP DE STEDENBOUW: MIJLPAALWET 10
ALGEMEEN 10
DOELSTELLING 10
DE WET WERD TIJD 10
MIJLPAALWET 11
HET ONMOGELIJKE EVENWICHT IN STEDENBOUWWET 11
6 PLANNEN; GEWESTPLAN IN HET BIJZONDER 11
PLANNEN IN RUIMTELIJKE ORDENING: DEFINITIE 11
GEWESTPLAN 12
OMZENDBRIEF 1997 12
1
1
, lOMoARcPSD|3149795
GEWESTPLAN: HOOFDINDELING 12
WOONGEBIEDEN 13
WOONUITBREIDINGSGEBIEDEN 15
OVERDRUK DICHTHEID 17
INDUSTRIEGEBIEDEN 18
DIENSTVERLENINGSGEBIEDEN 20
LANDELIJK GEBIED 21
RECREATIEGEBIEDEN 25
GEBIEDEN BESTEMD VOOR ANDER GRONDGEBRUIK 26
7. DE WEG NAAR DE SUBURBANISATIE 27
HOE TE WONEN 27
WONINGNOOD NA WOII 27
WELVAARTSSTAAT 28
WONEN IN DE WELVAARTSTAAT 29
WOONBELEID IN EUROPA EN BELGIË 29
POLITIEK STUURT WOONBELEID 30
8. WET OP DE STEDENBOUW (1962) 35
HIERARCHISCHE OPBOUW VAN HET PLANNINGSSTELSEL 35
PLANNEN VAN AANLEG (MET IN HET BIJZONDER, HET BPA) 35
PLANNEN VAN AANLEG 35
9. EVOLUTIE WET RUIMTELIJKE ORDENING 38
3 MOMENTA 38
VLAAMSE CODEX RUIMTELIJKE ORDENING (VCRO) 38
STRUCTUUR 38
PLANNEN VAN AANLEG: MET IN HET BIJZONDER, HET BPA 39
WEIGERINGSGRONDEN VERGUNNING 39
GEVOLGEN BPA VOOR OMGEVINGSVERGUNNING 39
AFWIJKINGSMOGELIJKHEDEN OP BPA 39
HARMONIEREGEL: HOE TE BOUWEN? 39
OPBOUW VOORSCHRIFTEN 40
10. VLAANDEREN: VERLINT, VERROMMELD, VERSNIPPERD, VOLGEBOUWD 41
VERLINT 3 VERROMMELD 3 VERSNIPPERD 3 VOLGEBOUWD 41
OORZAKEN VAN VERKAVELD VLAANDEREN 41
DEMOCRATISERING VAN HET PRIVAAT VERVOER 41
PREMIEWONINGEN WET DE TAEYE 42
CHRISTELIJKE VISIE 42
SUCCES VAN VERKAVELINGSPLANNEN 42
BLAUWDRUKPLANNING 43
OPVULREGEL 43
RESULTAAT 44
RESULTAAT: VLAANDEREN IS & 44
2
2
, lOMoARcPSD|3149795
PROBLEEM? 44
GEVOLGEN = SAAI 44
GEVOLGEN VERSNIPPERING: KOSTEN 44
GEVOLGEN VERSNIPPERING: ECOLOGISCH NETWERK 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING: DUURZAAMHEID 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING: MOBILITEIT 45
GEVOLGEN VERSNIPPERING 45
NAAR EEN TRENDBREUK: PLANNINGSDECREET VAN 1996 46
INTRODUCTIE VAN <STRUCTUURPLANNING= 46
PLANNING OP 3 NIVEAUS 46
UITGANGSPUNT: SUBSIDIARITEITSBEGINSEL 47
WAT IS EEN RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN? 47
VASTE OPBOUW VAN EEN STRUCTUURPLAN 48
LIJNINFRASTRUCTUUR 52
11., STEDELIJKE ARCHITECTUUR EN BOUWPRAKTIJK IN HET NEGENTIENDE-EEUWSE ANTWERPEN 53
KANTELENDE NEGENTIENDE EEUW 53
URBAN TRENDS IN EUROPA, 1800-2000 53
STEDELIJKE TYPOLOGIE 53
UNBALANCED GROWTH IN BELGIE¨ 53
STEDELIJK PUBLIEK OPDRACHTGEVERSCHAP 54
TRANSFORMATIE VAN DE STEDELIJKE RUIMTE: PARIJS 54
PROTAGONISTEN IN HET BOUWPROCES IN ANTWERPEN 55
BOUWBELEID EN -PRAKTIJK 56
12 OUD IS HET NIEUWE GOUD 56
HOE VERKOOPT JE BOUWKUNDIG ERFGOED 56
INLEIDING 56
ERFGOED IN DE ETALAGE 56
WAT IS BOUWKUNDIG ERFGOED? 56
ONROEREND ERFGOED 57
METHODOLOGIE: SELECTIE 57
WAARDEN EN CRITERIA VOOR BEPALING VAN DE ERFGOEDWAARDE 58
BOUWKUNDIG ERFGOED = 58
VOORBEELDEN BESCHEIDEN ARCHITECTUUR 58
VOORBEELDEN HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR: <MOOI?= 58
VASTSTELLING VAN DE INVENTARIS BOUWKUNDIG ERFGOED: 58
BESCHERMING =; VASTGESTELDE INVENTARIS 59
WAAR ZOEK JE HET ERFGOEDSTATUUT VAN EEN PAND OP? 59
HOE VERKOOP JE BOUWKUNDIG ERFGOED? 60
3
, lOMoARcPSD|3149795
1 Inleiding
Leren kijken
- Kritisch kijken
- Hoe ziet de omgeving er uit?
- Wat is een stad, dorp, platteland?
- Waarin verschilt een stad met een dorp?
- Wat maakt hen aantrekkelijk/onaantrekkelijk?
Leren begrijpen
- Inzicht in geschiedenis: Het nu als gevolg van vroeger
o Welke factoren bepalend voor verschijningsvorm, ruimtelijke
situering, organisatiestructuur, initiatieven?
o Morfologische groei
o Planning en visievorming
o Beleidskaders
Leren toepassen
- Project aftoetsen aan geldende regelgeving
- Project aftoetsen aan actuele beleidsvisie en goede ruimtelijke ordening
- Projecten vorm geven volgens geldende voorschriften, richtlijnen en visies
2 Ruimtelijk beleid?
Wat is ruimtelijke ordening?
Ordening in algemene zin = regelt de takenverdeling, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden in een organisatie.
- Belgische Grondwet is een ordeningswet regelt tussen burgers en de staat
- 2-voudig karakter:
o Wijze waarop grond- en ruimtegebruik wordt geregeld volgens de wet
o De beleidsinhoud van plannen, dorpsuitbreiding en inrichting van de
steden
“De ruimtelijke ordening is gericht op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling waarbij
de ruimte beheerd wordt ten behoeve van de huidige generatie, zonder dat de
behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang gebracht worden. Daarbij
worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten
gelijktijdig tegen elkaar afgewogen. Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke
draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en de culturele, economische, esthetische
en sociale gevolgen. Op deze manier wordt gestreefd naar ruimtelijke kwaliteit.”
Belang van inzicht in ruimtelijke ordening?
- Hoe is een transformatie tot stand gekomen van treinplaats naar park met
torens
o Geen toeval
o Jaren aan gewerkt voordat de eerste verandering op het terrein zichtbaar
werden
Ideeën gestart eind jaren 1990
2008: opening park
4
