RZL
1. Onze rol als mens in deze wereld en in het onderwijs vandaag
professionele, normatieve identiteit: iemand die bewust is van eigen morele opvattingen en
beseft dat deze een invloed uitoefenen op het dagelijks, professioneel handelen in de klas en
school.
→ zo beïnvloeden lkr het leven van lln & helpen ze om hun wereldbeelden en attitudes te
vormen.
→ is van groot belang in onze wereld
Lkr moet vaker kunnen inspelen op complexe situaties & diverse individuen waardoor hij te
maken krijgt met moeilijkere normatieve vraagstukken dan vroeger.
Lkr moet kunnen inspelen op de noden van de snel veranderende wereld.
1.1. Onze huidige wereld
1.1.1. Globale uitdagingen
door de moderniteit & technologische vooruitgang kan de mens comfortabeler leven
MAAR de grenzen vd groei zijn bereikt (gevolgen kapitalisme / postmodernisme):
- klimaatopwarming
- verlies biodiversiteit (overschrijden planetaire grenzen)
- vluchtende mensen
- sociale ongelijkheid & onrechtvaardigheid
- oorlogen
- burn-outs / psychisch lijden / individualisme
- extremisme
- digitalisering ⇒ reclame ⇒ versterkt je verlangens ⇒ je koopt dingen die je niet
nodig hebt, dus nog meer consumeren: Jason Hickel ⇒ overconsumptie ⇒
verlangens invullen ⇒ uitputting overstijgen grenzen
crises zijn verbonden met een zingevingscrisis - levensbeschouwing ligt ih hart vd
ecologische crisis
→ de manier waarop mensen omgaan met bezit, invulling van geluk, economie, de
natuur… is een groot deel vh probleem
→ volgens Jason Hickel ligt probleem vd ecologische crisis niet bij mens, maar bij
kapitalisme
- kapitalistisch systeem = groei
- groei ↗ door: toename grondstofwinning, massaproductie, afval toename,
wordt vastgelegd in bbp en consumptie toename
- hierdoor kloof in samenleving: volk moest werken voor kapitaalkrachtigen
1
, →postmodernisme: er kan vanalles en er kan steeds meer (heeft te maken met de
verlangens van de mensen, we willen ze voortdurend bevredigen / invullen), “waar
stopt het?”
→ groei-isme: de drang van onze eco om te blijven groeien, hierdoor kan de mens niet
helder nadenken over wie ze echt willen zijn / op wat ze willen focussen = het
streven naar groei heeft ons denken ingenomen. Volgens JH gaat het over een hoger
bewustzijn van wat we hier doen op aarde en waarom?
→ focus je op andere dingen (voedsel die eerlijk verdeeld wordt, bewust omgaan met
milieu…) en niet alleen op hopen en dingen kopen (volgens Jason Hickel)
huidige economie (vrije markteconomie, kapitalisme) maakt fouten op kapitalisme
‘we moeten blijven groeien, groener groeien, socialer maken’
↔
J.H. (nieuw narratief): dat gaat niet lukken ‘we gaan ons kapot groeien’ we moeten
stoppen met groeien, groei zal destructief zijn
(in lage inkomenslanden mag er nog gegroeid worden zodat zij nog welvaart hebben,
maar hoge inkomenslanden moeten stoppen met groeien) => planetaire grenzen
economische crisis brengt nieuwe levensbeschouwelijke crisis mee
→ kapitalisten: hoe de mens naar de de levende wereld kijkt veranderen. Ze hadden nieuw
verhaal tss mens en natuur nodig
→ ineenstorting communisme toont aan dat de markt nieuwe wereldreligie wordt
(=seculier)
- seculiere levensbeschouwing / religie dehumaniseert en reduceert de mens tot
consument en de natuur tot gebruiksvoorwerp
→ dualistische ideologie: JH bedoelt dat mens & natuur in het westers denken tegenover
elkaar kwamen te staan. De natuur was ter ontginning, de mens als werktuig waarmee geld
werd verdiend.
- hierdoor: van collectieve samenwerking naar individualisering
vandaag de dag
→ groei bevorderen door: werkweek te verlengen, milieuwetgeving te versoepelen,
snoeien in sociale bescherming
→ hierdoor / door agressief nastreven van eco groei ten koste van alles: verdeelde
maatschappij, creëert eco instatbiliteit, ondermijnt democratieen, buit deel
wereldbevolking uit
2
, oplossing: levensondersteunende samenleving
→ samenleving die onze behoeften kan bevredigen zonder toekomstige generaties in
gevaar te brengen, met sociale rechtvaardigheid voor iedereen, met respect en
ruimte voor alle levensvormen
= samenleving die opereert binnen de draagkracht van haar ondersteunend systeem
→ decentralisatie: ik stel mezelf niet langer centraal (wereldbeeld)
1.1.2. Lokale uitdagingen
gevolgen kapitalisme op lokaal niveau:
- globalisering → onteigeningen, zware arbeid in onbetaalde loondienst, creëren van
nieuwe behoeften bij de mens, massaconsumptie, afvalbergen en depressies
- samenleving is diverser → racisme & angst
superdiverse wereld
kwantitatieve veranderingen: ↗ van mensen met migratieachtergrond, nieuwkomers…
kwalitatieve veranderingen: een groeiende diversiteit binnen de diversiteit → migranten
verschillende talen, leeftijden, verblijfsstatus, komen uit diverse landen van herkomst
- transnationalisme: processen waarbij mensen sociale velden opbouwen die de
geografische, culturele en politieke grenzen overschrijden
➪ 2 dimensies zorgen voor grotere complexiteit en vragen andere manieren van kijken
om deze complexiteit te herkennen, begrijpen en hanteerbaar te maken.
➪ geen wij-zij denken volstaat niet meer & niet meer focussen op origine bij verschillen
➪ we moeten kijken naar de processen van diversificatie vanuit een meervoudig /
multidimensioneel perspectief
- = kosmopolitische blik (Ulrich):
- nieuwe manier van kijken (niet meer wij-zij)
- erkent andersheid en meervoudige identiteiten
- staat open voor de groeiende nuance, afbrokkeling en vermenging van wij /zij
1.2. Een levensbeschouwelijk perspectief op menswording in de huidige wereld
1.2.1. De hedendaagse dominante visie op mens-zijn
het denken over mensen als individuen is in de eco wetenschap geradicaliseerd → mensen
werden wezens die rationele keuzes maken, daarbij het eigenbelang nastreven en het
maximale geluk proberen te realiseren.
3
1. Onze rol als mens in deze wereld en in het onderwijs vandaag
professionele, normatieve identiteit: iemand die bewust is van eigen morele opvattingen en
beseft dat deze een invloed uitoefenen op het dagelijks, professioneel handelen in de klas en
school.
→ zo beïnvloeden lkr het leven van lln & helpen ze om hun wereldbeelden en attitudes te
vormen.
→ is van groot belang in onze wereld
Lkr moet vaker kunnen inspelen op complexe situaties & diverse individuen waardoor hij te
maken krijgt met moeilijkere normatieve vraagstukken dan vroeger.
Lkr moet kunnen inspelen op de noden van de snel veranderende wereld.
1.1. Onze huidige wereld
1.1.1. Globale uitdagingen
door de moderniteit & technologische vooruitgang kan de mens comfortabeler leven
MAAR de grenzen vd groei zijn bereikt (gevolgen kapitalisme / postmodernisme):
- klimaatopwarming
- verlies biodiversiteit (overschrijden planetaire grenzen)
- vluchtende mensen
- sociale ongelijkheid & onrechtvaardigheid
- oorlogen
- burn-outs / psychisch lijden / individualisme
- extremisme
- digitalisering ⇒ reclame ⇒ versterkt je verlangens ⇒ je koopt dingen die je niet
nodig hebt, dus nog meer consumeren: Jason Hickel ⇒ overconsumptie ⇒
verlangens invullen ⇒ uitputting overstijgen grenzen
crises zijn verbonden met een zingevingscrisis - levensbeschouwing ligt ih hart vd
ecologische crisis
→ de manier waarop mensen omgaan met bezit, invulling van geluk, economie, de
natuur… is een groot deel vh probleem
→ volgens Jason Hickel ligt probleem vd ecologische crisis niet bij mens, maar bij
kapitalisme
- kapitalistisch systeem = groei
- groei ↗ door: toename grondstofwinning, massaproductie, afval toename,
wordt vastgelegd in bbp en consumptie toename
- hierdoor kloof in samenleving: volk moest werken voor kapitaalkrachtigen
1
, →postmodernisme: er kan vanalles en er kan steeds meer (heeft te maken met de
verlangens van de mensen, we willen ze voortdurend bevredigen / invullen), “waar
stopt het?”
→ groei-isme: de drang van onze eco om te blijven groeien, hierdoor kan de mens niet
helder nadenken over wie ze echt willen zijn / op wat ze willen focussen = het
streven naar groei heeft ons denken ingenomen. Volgens JH gaat het over een hoger
bewustzijn van wat we hier doen op aarde en waarom?
→ focus je op andere dingen (voedsel die eerlijk verdeeld wordt, bewust omgaan met
milieu…) en niet alleen op hopen en dingen kopen (volgens Jason Hickel)
huidige economie (vrije markteconomie, kapitalisme) maakt fouten op kapitalisme
‘we moeten blijven groeien, groener groeien, socialer maken’
↔
J.H. (nieuw narratief): dat gaat niet lukken ‘we gaan ons kapot groeien’ we moeten
stoppen met groeien, groei zal destructief zijn
(in lage inkomenslanden mag er nog gegroeid worden zodat zij nog welvaart hebben,
maar hoge inkomenslanden moeten stoppen met groeien) => planetaire grenzen
economische crisis brengt nieuwe levensbeschouwelijke crisis mee
→ kapitalisten: hoe de mens naar de de levende wereld kijkt veranderen. Ze hadden nieuw
verhaal tss mens en natuur nodig
→ ineenstorting communisme toont aan dat de markt nieuwe wereldreligie wordt
(=seculier)
- seculiere levensbeschouwing / religie dehumaniseert en reduceert de mens tot
consument en de natuur tot gebruiksvoorwerp
→ dualistische ideologie: JH bedoelt dat mens & natuur in het westers denken tegenover
elkaar kwamen te staan. De natuur was ter ontginning, de mens als werktuig waarmee geld
werd verdiend.
- hierdoor: van collectieve samenwerking naar individualisering
vandaag de dag
→ groei bevorderen door: werkweek te verlengen, milieuwetgeving te versoepelen,
snoeien in sociale bescherming
→ hierdoor / door agressief nastreven van eco groei ten koste van alles: verdeelde
maatschappij, creëert eco instatbiliteit, ondermijnt democratieen, buit deel
wereldbevolking uit
2
, oplossing: levensondersteunende samenleving
→ samenleving die onze behoeften kan bevredigen zonder toekomstige generaties in
gevaar te brengen, met sociale rechtvaardigheid voor iedereen, met respect en
ruimte voor alle levensvormen
= samenleving die opereert binnen de draagkracht van haar ondersteunend systeem
→ decentralisatie: ik stel mezelf niet langer centraal (wereldbeeld)
1.1.2. Lokale uitdagingen
gevolgen kapitalisme op lokaal niveau:
- globalisering → onteigeningen, zware arbeid in onbetaalde loondienst, creëren van
nieuwe behoeften bij de mens, massaconsumptie, afvalbergen en depressies
- samenleving is diverser → racisme & angst
superdiverse wereld
kwantitatieve veranderingen: ↗ van mensen met migratieachtergrond, nieuwkomers…
kwalitatieve veranderingen: een groeiende diversiteit binnen de diversiteit → migranten
verschillende talen, leeftijden, verblijfsstatus, komen uit diverse landen van herkomst
- transnationalisme: processen waarbij mensen sociale velden opbouwen die de
geografische, culturele en politieke grenzen overschrijden
➪ 2 dimensies zorgen voor grotere complexiteit en vragen andere manieren van kijken
om deze complexiteit te herkennen, begrijpen en hanteerbaar te maken.
➪ geen wij-zij denken volstaat niet meer & niet meer focussen op origine bij verschillen
➪ we moeten kijken naar de processen van diversificatie vanuit een meervoudig /
multidimensioneel perspectief
- = kosmopolitische blik (Ulrich):
- nieuwe manier van kijken (niet meer wij-zij)
- erkent andersheid en meervoudige identiteiten
- staat open voor de groeiende nuance, afbrokkeling en vermenging van wij /zij
1.2. Een levensbeschouwelijk perspectief op menswording in de huidige wereld
1.2.1. De hedendaagse dominante visie op mens-zijn
het denken over mensen als individuen is in de eco wetenschap geradicaliseerd → mensen
werden wezens die rationele keuzes maken, daarbij het eigenbelang nastreven en het
maximale geluk proberen te realiseren.
3
