Samenvatting Minor 3.1: Gezinnen van nu - Probleem 5

Probleem 5: Rechten en plichten
Leerdoelen:
- Wat is een verstandelijke beperking?
- Wat zijn de rechten en plichten van verstandelijk beperkten bij opvoeden?
- Wat voor vaardigheden/capaciteiten moet je hebben als ouder?
o Hoe verloopt een opvoeding bij een verstandelijk beperkte?
- Waarom gaat het zo vaak mis bij verstandelijk beperkten?

Bronnen: alles op Eduweb



Wat is een verstandelijke beperking?
Dossier 'Ouders met een verstandelijke beperking'

Inleiding
Verstandelijk beperkte ouders hebben vaak moeite met het opvoeden van kinderen, zeker als hun
kinderen groter worden. De ouders bevinden zich door hun chronische beperking in een kwetsbare
positie.
- Tegen welke opvoedproblemen lopen deze ouders aan?
- Hoe kunnen ze door de omgeving en hulpverleners ondersteund worden?
- En wat betekent het voor de kinderen om een ouder te hebben met een verstandelijke beperking?

Achtergronden
Definitie:
- Met licht verstandelijk beperkte ouders bedoelen we ouders die zelf een licht verstandelijk
beperking (lvb) hebben. Het wordt ook wel licht verstandelijk gehandicapt (LVG) genoemd. Er is
geen eenduidige definitie voor. De definitie die in Nederland in de praktijk wordt gebruikt staat
hieronder (zie praktijkdefinitie).

Praktijkdefinitie licht verstandelijk beperkt of gehandicapt (LVB of LVG):
- IQ-score tussen de 50 en 85.
- Beperkt sociaal aanpassingsvermogen: Tekorten of beperkingen in het aanpassingsgedrag van
wat op zijn leeftijd en bij zijn cultuur verwacht mag worden op tenminste twee van de volgende
gebieden: communicatie, zelfverzorging, zelfstandig kunnen wonen, sociale en relationele
vaardigheden, gebruikmaken van gemeenschapsvoorzieningen, zelfstandig beslissingen nemen,
functionele intellectuele vaardigheden, werk, ontspanning, gezondheid een veiligheid; en
- Bijkomende problematiek, zoals leerproblemen, een psychiatrische stoornis, medisch-organische
(lichamelijke) problemen en/of problemen in het gezin en sociale omstandigheden.

 Een lage IQ-score alleen betekent dus niet altijd dat sprake is van een lvb, het gaat altijd om
een combinatie met andere beperkingen.

Hoeveel gezinnen er zijn waarin een of beide ouders een lichte verstandelijke beperking of handicap
heeft is onbekend.

Artikel Booth (2000)

Achtergrond
Het aantal ouders met learning disabilities (LD) is onbekend, maar wel is bekend dat deze aantallen
omhoog gaan.
- Learning disabilities (LD) in dit artikel: deze term wordt gebruikt en verwijst naar synoniemen,
zoals mentale retardatie, mentale handicap, verstandelijke handicap, cognitieve stoornissen etc.
- Het is nog niet helemaal duidelijk waarom het aantal ouders met LD stijgt:
1

, o Aan de ene kant zou het kunnen zijn dat verminderde controle over seksualiteit van mensen
met LD ervoor zorgt dat zij meer kinderen nemen.
o Aan de andere kant zou het kunnen zijn dat mensen met net genoeg competentie het
moeilijker vinden om te leven in een steeds concurrerendere samenleving. Grotere interventie
van de staat in het gezinsleven, sterkere bescherming van ouders en kinderen en een
verbreding van de kinderbescherming kunnen ervoor hebben gezorgt dat ouders meer
aandacht hebben voor public services.

Er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar ouderschap bij mensen met LD.

Artikel Willems et al. (2007)

Definitie van mentale retardatie: mentale retardatie is een handicap gekenmerkt door aanzienlijke
beperkingen, zowel in intellectueel functioneren als adaptief gedrag zoals verwoord in conceptuele,
sociale en praktische adaptieve vaardigheden. Deze handicap ontstaat voor de leeftijd van 18.

Definitie van succesvol ouderschap: men kijkt hierbij naar de term good enough parenting 
ouders zijn vrij te doen wat ze willen, zolang er geen meldingen zijn dat ze misbruik maken van hun
kinderen of hun kinderen verwaarlozen, ze niet in aanraking komen met de kinderbescherming en geen
kind onder voogdij hebben geplaatst.

Boek Hoofdstuk 13 Soyez, Van Hove & Vanderplasschen (2010)

Inleiding
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt ongeveer 10% van de bevolking
geconfronteerd met een aangeboren of verworven lichamelijke, sensoriële of verstandelijke beperking.
Heel wat van deze personen hebben, ondanks die beperking, toch één of meer kinderen. In dit
hoofdstuk wordt gekeken naar de gevolgen hiervan voor het welzijn en de ontwikkeling van deze
kinderen.

Ouders met een beperking
Beperking/disability: geeft aan dat iemand een lichamelijk functionele beperking heeft, in
verminderde mate kan deelnemen aan bepaalde activiteiten of taken minder goed kan uitvoeren, of
problemen ondervindt om aan het dagelijks leven deel te nemen.
- Het is niet hetzelfde als een handicap. Handicap = sociale nadeel dat mensen met een beperking
ervaren bij het vervullen van normale maatschappelijke rollen. Toch benaderen veel mensen een
beperking als handicap  mensen krijgen een label.

Ouders kunnen meer of minder problemen ervaren bij de opvoeding van hun kinderen. Dit is
afhankelijk van:
- De aard van de beperking
- Of één of beide ouders een beperking heeft
- Of het kind een beperking heeft
- Of de beperking aangeboren is

Het hebben van een ouder met een berking hoeft niet altijd nadelig te zijn  het kan ook kansen met
zich meebrengen.

Ouders met een lichamelijke beperking:
Lichamelijke beperkingen zijn zeer uiteenlopend van aard en kunnen ook zeer uiteenlopende gevolgen
hebben.
- Onderzoek van Prillelltensky (2004): zij voerde onderzoek uit naar vrouwen met een fysieke
beperking. Uit haar onderzoek kwam dat deze groep moeders weinig tijd alleen had met hun
kinderen, vooral als ze nog heel jong waren.
- Vaak werden de moeders en kinderen omringd door familieleden of professionele
ondersteuners om veiligheid te waarborgen en risico op ongevallen te verminderen. De relatie
tussen moeder en kind kan pas uitgediept worden wanneer de behoefte aan lichamelijke zorg bij de
kinderen minder op de voorgrond staat.

2