Sociologie
[PDF Hoofdstuk 2_3]
Les 2 [4/10]
Hoofdstuk 3: de ontdekking vd samenleving, individualistische variant
1. Ontstaan (opkomst) sociologie
Denkers vd Verlichting nt allemaal zelfde opvattingen, mr aantal gem trekken:
Veel aandacht vr individu
Overtuigd dt individuen overal dezelfde zn, omdat ze gem natuur hebben die
hun handelen beïnvloedt
Rede & rationaliteit onderdeel vd menselijke natuur
Traditie, bijgeloof… als irrationeel beschouwd
Mensen moeten obv rede, regels & instellingen scheppen
2 origines:
Het sociale is verschillend vh individuele; alles tt het gedrag v mensen
reduceren
Het sociale is verschillend vh natuurlijke; menselijke handelen tt de natuur
reduceren
Mensbeeld vd verlichting: Positief mensbeeld, alle mensen zijn uiteindelijk gelijk
omdat ze dezelfde natuur bezitten met als cruciale eigenschap de rede. Dus alle
variatie tss verschillende samenlevingen is het gevolg v ‘storende factoren’ (traditie,
religie, bijgeloof). De mens is nt gemaakt om te volgen, maar zelf via rede, regels en
instellingen v samenleving scheppen.
Sociologie vd verlichting: Als mensen overal dezelfde natuur hebben, die hun
handelen & denken bep, dan w dat handelen voorspelbaar en is het haalbaar dit te
bestuderen volgens methoden die lijken op di vd natuurwetensch.
Cruciale vraag: wat is die natuur en dat redelijk handelen?
De eerste die stappen zetten nr het verstaan v redelijk handelen -> utilitaristen
Vertrekken v 2 centrale uitgangspunten
o Het ultieme doel dat mensen nastreven ligt vast -> pijn minimaliseren,
plezier maximaliseren => nut (plezier minus pijn) nastreven
o Elk doel dt mensen zich stellen is een middel om een ander doel te
bereiken
Resultaat: een keten v doelen die allemaal tt dat ultieme doel leiden, het enige
wat telt is het op redelijke wijze nastreven vh eigenbelang
Reacties in de 19de eeuw:
o Empiricisme: we moeten concreet onderzoeken hoe mensen leven en
minder veronderstellen wat de natuur vd mens inhield. Zicht krijgen op de
levens v gewone mensen en daaruit de aard vd mens afleiden
o Mensbeeld in twijfel getrokken: rationalistische opvatting over menselijke
natuur aangevuld met belangstelling vr wetnsch, empirische waarneming v
sociale leven. V idee dat mens drager is vd rede -> idee dt mens
gedetermineerd is dr omgeving. Pendelbeweging nr het sterker
benadrukken vd invloed v omgeving
[PDF Hoofdstuk 2_3]
Les 2 [4/10]
Hoofdstuk 3: de ontdekking vd samenleving, individualistische variant
1. Ontstaan (opkomst) sociologie
Denkers vd Verlichting nt allemaal zelfde opvattingen, mr aantal gem trekken:
Veel aandacht vr individu
Overtuigd dt individuen overal dezelfde zn, omdat ze gem natuur hebben die
hun handelen beïnvloedt
Rede & rationaliteit onderdeel vd menselijke natuur
Traditie, bijgeloof… als irrationeel beschouwd
Mensen moeten obv rede, regels & instellingen scheppen
2 origines:
Het sociale is verschillend vh individuele; alles tt het gedrag v mensen
reduceren
Het sociale is verschillend vh natuurlijke; menselijke handelen tt de natuur
reduceren
Mensbeeld vd verlichting: Positief mensbeeld, alle mensen zijn uiteindelijk gelijk
omdat ze dezelfde natuur bezitten met als cruciale eigenschap de rede. Dus alle
variatie tss verschillende samenlevingen is het gevolg v ‘storende factoren’ (traditie,
religie, bijgeloof). De mens is nt gemaakt om te volgen, maar zelf via rede, regels en
instellingen v samenleving scheppen.
Sociologie vd verlichting: Als mensen overal dezelfde natuur hebben, die hun
handelen & denken bep, dan w dat handelen voorspelbaar en is het haalbaar dit te
bestuderen volgens methoden die lijken op di vd natuurwetensch.
Cruciale vraag: wat is die natuur en dat redelijk handelen?
De eerste die stappen zetten nr het verstaan v redelijk handelen -> utilitaristen
Vertrekken v 2 centrale uitgangspunten
o Het ultieme doel dat mensen nastreven ligt vast -> pijn minimaliseren,
plezier maximaliseren => nut (plezier minus pijn) nastreven
o Elk doel dt mensen zich stellen is een middel om een ander doel te
bereiken
Resultaat: een keten v doelen die allemaal tt dat ultieme doel leiden, het enige
wat telt is het op redelijke wijze nastreven vh eigenbelang
Reacties in de 19de eeuw:
o Empiricisme: we moeten concreet onderzoeken hoe mensen leven en
minder veronderstellen wat de natuur vd mens inhield. Zicht krijgen op de
levens v gewone mensen en daaruit de aard vd mens afleiden
o Mensbeeld in twijfel getrokken: rationalistische opvatting over menselijke
natuur aangevuld met belangstelling vr wetnsch, empirische waarneming v
sociale leven. V idee dat mens drager is vd rede -> idee dt mens
gedetermineerd is dr omgeving. Pendelbeweging nr het sterker
benadrukken vd invloed v omgeving
