Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis
COMPARATIEVE GESCHIEDENIS
LES 1
Comparatieve methode ≠ enige manier van historisch onderzoek: er zijn ook nog
andere methoden
INLEIDING
Belangrijk: kritisch comparatieve methoden benaderen (veel beperkingen)
Vergelijken: wat zijn gelijkenissen en verschillen van twee onderzoeksobjecten?
Vooral bij sociologie, minder bij geschiedenis
Expliciet & kritisch
o alle historische onderzoeken zijn vergelijkend en expliciet…
o Grondleggers als Von Ranke probeerden hun eigen referentiekader volledig
te elimineren
o Veranderingen worden vaak bestudeerd, bv. voor en na de Franse
Revolutie: van punt A aar punt B
Bijna elk historisch onderzoek = vergelijkend
o MAAR: comparatieve geschiedenis = expliciet: andere soort kennis
Is geschiedenis wel een wetenschap?
o Wat is wetenschap?
o Universeel toepasbaar
o Empirische bewijsvoering, werkt met hypotheses (voorlopige
wetmatigheid)
o Bij wetenschap wordt ervan uitgegaan dat het waarheid produceert
(ambitie wetenschap = kennis over de wereld reproduceren)
o Inductie (experimenten → generaliseren, obv van particuliere gevallen)
vs. Deductie (wetmatigheid testen in andere omstandigheden:
specifieke toepassing afleiden)
= ideaalbeeld: wat doet wetenschap?
o Is geschiedenis een wetenschap?
Geen gecontroleerde omstandigheden: omstandigheden kunnen
niet oneindig herhaald worden
Grote onzekerheid over wat er nagelaten is
Geschiedenis = context proberen duiden: proberen begrijpen ipv
verklaren OF omgekeerd??
Comparatieve geschiedenis = tussenpositie
Niet-causale manier: niet “A leidt altijd tot B”, geen symbolische
of metaforische expressie maken
Comparatieve methode = tussenweg zoeken: ambitie om te
verklaren is er nog (wordt vaak losgelaten, hier niet), MAAR
voorzichtig!
Toepasbaarheid van onderzoek vergroten gebeurt heel
voorzichtig, heel gecontroleerd
o Context verruimen: duidelijk aangeven!
Beetje veralgemenen, maar nooit heel breed
Strategische vergelijking: ietsjes breder, maar niet veel
Comparatieve methode = snijpunt tussen sociologie & geschiedenis (logisch als je
de doelstelling ervan ziet)
o Geschiedenis als een sociale wetenschap
1
COMPARATIEVE GESCHIEDENIS
LES 1
Comparatieve methode ≠ enige manier van historisch onderzoek: er zijn ook nog
andere methoden
INLEIDING
Belangrijk: kritisch comparatieve methoden benaderen (veel beperkingen)
Vergelijken: wat zijn gelijkenissen en verschillen van twee onderzoeksobjecten?
Vooral bij sociologie, minder bij geschiedenis
Expliciet & kritisch
o alle historische onderzoeken zijn vergelijkend en expliciet…
o Grondleggers als Von Ranke probeerden hun eigen referentiekader volledig
te elimineren
o Veranderingen worden vaak bestudeerd, bv. voor en na de Franse
Revolutie: van punt A aar punt B
Bijna elk historisch onderzoek = vergelijkend
o MAAR: comparatieve geschiedenis = expliciet: andere soort kennis
Is geschiedenis wel een wetenschap?
o Wat is wetenschap?
o Universeel toepasbaar
o Empirische bewijsvoering, werkt met hypotheses (voorlopige
wetmatigheid)
o Bij wetenschap wordt ervan uitgegaan dat het waarheid produceert
(ambitie wetenschap = kennis over de wereld reproduceren)
o Inductie (experimenten → generaliseren, obv van particuliere gevallen)
vs. Deductie (wetmatigheid testen in andere omstandigheden:
specifieke toepassing afleiden)
= ideaalbeeld: wat doet wetenschap?
o Is geschiedenis een wetenschap?
Geen gecontroleerde omstandigheden: omstandigheden kunnen
niet oneindig herhaald worden
Grote onzekerheid over wat er nagelaten is
Geschiedenis = context proberen duiden: proberen begrijpen ipv
verklaren OF omgekeerd??
Comparatieve geschiedenis = tussenpositie
Niet-causale manier: niet “A leidt altijd tot B”, geen symbolische
of metaforische expressie maken
Comparatieve methode = tussenweg zoeken: ambitie om te
verklaren is er nog (wordt vaak losgelaten, hier niet), MAAR
voorzichtig!
Toepasbaarheid van onderzoek vergroten gebeurt heel
voorzichtig, heel gecontroleerd
o Context verruimen: duidelijk aangeven!
Beetje veralgemenen, maar nooit heel breed
Strategische vergelijking: ietsjes breder, maar niet veel
Comparatieve methode = snijpunt tussen sociologie & geschiedenis (logisch als je
de doelstelling ervan ziet)
o Geschiedenis als een sociale wetenschap
1
