Kennisclip 5.1 Ontwikkelingscascades
Functie
Functie cascademodellen: Het denken in termen van wisselwerking in
systeemniveaus, het inzicht in die relatie tussen de systeemniveaus, te
combineren met het denken in de verschillend ontwikkelingspaden.
Het model van Loeber laat zien hoe het gedrag van kinderen van kwaad
tot erger gaat. Het model laat echter nog niet zien waardoor het van
kwaad tot erger gaat en wat je hieraan kan doen. Wetenschappers kijken
daarom naar ontwikkelingspaden (welke veranderingen in andere
gedragingen gaan aan antisociaal gedrag vooraf).
Achteraf kan je alles verklaren. Om tot betrouwbare wetenschappelijke
inzichten te komen, waar je iets mee kan, dien je ontwikkeling stap voor
stap te volgen en te toetsen of de cascades enigszins voorspelbaar zijn.
De toets is dan het experiment waarin je probeert om de cascades naar
het antisociaal gedrag tussentijds/voortijdig te onderbreken.
Terminologie
Ontwikkelingscascades: Ontwikkelingscascades refereren naar de
opeenstapelende consequenties voor de ontwikkeling van de vele
wisselwerkingen en uitwisselingen voorkomend in de
ontwikkelingssystemen die resulteren in het verspreiden van effecten over
niveaus heen (genen, organen, gedrag, systeemniveaus) binnen een
domein van hetzelfde niveau en over verschillende systemen en
generaties. Theoretisch leiden deze effecten meteen tot oorzaak gevolg in
één richting. Maar het kan ook direct en bidirectional zijn, de oorzaak leidt
tot een gevolg en dat gevolg is de oorzaak tot een verandering terug
(transactie). Maar de consequenties zijn niet van voorbijgaande aard,
maar blijvend. Ze veranderen de koers van de ontwikkeling. Cascades
bepalen waar je op uitkomt.
Problemen in het gezin kunnen zich bijvoorbeeld breed vertalen naar
problemen op werk, school, etc.
In ontwikkelingscascades kan je kijken naar de verschillende niveaus
binnen het individu die direct of indirect beïnvloed worden door de
omgeving. Gottlieb heeft hier een model voor: probabilistische epi genese.
Het uitgangspunt is dat genetische aanleg is vastgelegd bij de
bevruchting, maar bij de ontwikkeling van de foetus ontstaan neuronen,
die veroorzaken gedrag, dat gedrag leidt tot een reactie van de omgeving
en de omgeving verandert. De omgeving verandert ook weer het gedrag
terug, je gaat bepaalde capaciteiten gebruiken, het brein ontwikkelt zich
en het zenuwstelsel verandert en verder teruggaand in die niveaus
gebeurt er ook wat met de genen zelf.
Probabilistisch: Wat op het ene niveau gebeurt vergroot de kans dat het
ook op een ander niveau gebeurt. De meeste cascades zijn probabilistisch.
, Dynamisch cascademodel van ernstig geweld
Ook op het niveau van gedrag, gezin, school zijn er cascades. Het dual
failure model stelt dat als het thuis mis gaat, dit de kans vergroot dat het
op school ook mis gaat. Als dit gebeurt heeft deze individu op breed
niveau last van nadelen.
Dodge en zijn collega’s bouwden voort op het dual failure model van
Patterson en stelde hun eigen dynamische cascademodel op voor de
ontwikkeling van ernstig geweld door adolescenrecten.
Elk van de domeinen (achterstandssituatie gezin, hardhandig
opvoedgedrag, gedragsproblemen, etc.). Van al die factoren is bekend dat
ze voorspellers zijn van ernstig geweld in de adolescentiefase. Deze
domeinen staan echter niet op zichzelf. In alle invloeden over en weer
bestaat mogelijk een bepaald patroon, waarbij het één tot het ander leidt
(geïdealiseerde cascade). Het onderzoek illustreert met data hoe zo’n
cascade kan werken.
Is er een cascade tot later cannabis gebruik? Mishandeling bij sommige
kinderen leidde meer tot internaliseren wat een remmend effect bleek te
hebben op het externaliseren en cannabis gebruik. De cascade van
mishandeling naar sommige kinderen die meer angst en depressie gaan
vertonen, wil niet zeggen dat ze ook cannabisgebruik gaan doen, eigenlijk
juist minder. Bij kinderen die externaliserende gedragsproblemen
ontwikkelden, volgend op hun blootstelling aan mishandeling nam wel het
cannabis gebruik in de adolescentie toe.
Eisen aan onderzoeksdesigns
Onderzoek naar cascades maakt gebruik van meerdere meet momenten
en er moeten meerder variabele worden gemeten. Theorie is heel erg
belangrijk net als de onderzoeksopzet zelf (meerdere momenten meten in
grote groep).
Met longitudinaal onderzoek kan je cascades beschrijven. Uiteindelijk gaat
het om oorzaak/gevolg. Dus de echte toets is via experimenten.
Bijvoorbeeld een gecontroleerd trial design waarbij je een groep een
interventie geeft om een stap in de cascade te veranderen en te kijken of
de stroom dan wordt verlegd in vergelijking met een controle groep
waarbij je de cascade stap in tact laat.
Je moet ook gegevens verzamelen over meerder factoren binnen of
verdeel over niveaus en functies.
Je zal complexe statistiek nodig hebben, want je moet kijken naar
verhoogde kansen en de rol van toeval kwantificeren (uitsluiten).
Ook kan je in longitudinaal onderzoek last hebben van confounders, dat
zijn achtergrondvariabelen die op alle factoren van invloed zijn en de
schijn kunnen wekken van oorzakelijke verbanden.
Functie
Functie cascademodellen: Het denken in termen van wisselwerking in
systeemniveaus, het inzicht in die relatie tussen de systeemniveaus, te
combineren met het denken in de verschillend ontwikkelingspaden.
Het model van Loeber laat zien hoe het gedrag van kinderen van kwaad
tot erger gaat. Het model laat echter nog niet zien waardoor het van
kwaad tot erger gaat en wat je hieraan kan doen. Wetenschappers kijken
daarom naar ontwikkelingspaden (welke veranderingen in andere
gedragingen gaan aan antisociaal gedrag vooraf).
Achteraf kan je alles verklaren. Om tot betrouwbare wetenschappelijke
inzichten te komen, waar je iets mee kan, dien je ontwikkeling stap voor
stap te volgen en te toetsen of de cascades enigszins voorspelbaar zijn.
De toets is dan het experiment waarin je probeert om de cascades naar
het antisociaal gedrag tussentijds/voortijdig te onderbreken.
Terminologie
Ontwikkelingscascades: Ontwikkelingscascades refereren naar de
opeenstapelende consequenties voor de ontwikkeling van de vele
wisselwerkingen en uitwisselingen voorkomend in de
ontwikkelingssystemen die resulteren in het verspreiden van effecten over
niveaus heen (genen, organen, gedrag, systeemniveaus) binnen een
domein van hetzelfde niveau en over verschillende systemen en
generaties. Theoretisch leiden deze effecten meteen tot oorzaak gevolg in
één richting. Maar het kan ook direct en bidirectional zijn, de oorzaak leidt
tot een gevolg en dat gevolg is de oorzaak tot een verandering terug
(transactie). Maar de consequenties zijn niet van voorbijgaande aard,
maar blijvend. Ze veranderen de koers van de ontwikkeling. Cascades
bepalen waar je op uitkomt.
Problemen in het gezin kunnen zich bijvoorbeeld breed vertalen naar
problemen op werk, school, etc.
In ontwikkelingscascades kan je kijken naar de verschillende niveaus
binnen het individu die direct of indirect beïnvloed worden door de
omgeving. Gottlieb heeft hier een model voor: probabilistische epi genese.
Het uitgangspunt is dat genetische aanleg is vastgelegd bij de
bevruchting, maar bij de ontwikkeling van de foetus ontstaan neuronen,
die veroorzaken gedrag, dat gedrag leidt tot een reactie van de omgeving
en de omgeving verandert. De omgeving verandert ook weer het gedrag
terug, je gaat bepaalde capaciteiten gebruiken, het brein ontwikkelt zich
en het zenuwstelsel verandert en verder teruggaand in die niveaus
gebeurt er ook wat met de genen zelf.
Probabilistisch: Wat op het ene niveau gebeurt vergroot de kans dat het
ook op een ander niveau gebeurt. De meeste cascades zijn probabilistisch.
, Dynamisch cascademodel van ernstig geweld
Ook op het niveau van gedrag, gezin, school zijn er cascades. Het dual
failure model stelt dat als het thuis mis gaat, dit de kans vergroot dat het
op school ook mis gaat. Als dit gebeurt heeft deze individu op breed
niveau last van nadelen.
Dodge en zijn collega’s bouwden voort op het dual failure model van
Patterson en stelde hun eigen dynamische cascademodel op voor de
ontwikkeling van ernstig geweld door adolescenrecten.
Elk van de domeinen (achterstandssituatie gezin, hardhandig
opvoedgedrag, gedragsproblemen, etc.). Van al die factoren is bekend dat
ze voorspellers zijn van ernstig geweld in de adolescentiefase. Deze
domeinen staan echter niet op zichzelf. In alle invloeden over en weer
bestaat mogelijk een bepaald patroon, waarbij het één tot het ander leidt
(geïdealiseerde cascade). Het onderzoek illustreert met data hoe zo’n
cascade kan werken.
Is er een cascade tot later cannabis gebruik? Mishandeling bij sommige
kinderen leidde meer tot internaliseren wat een remmend effect bleek te
hebben op het externaliseren en cannabis gebruik. De cascade van
mishandeling naar sommige kinderen die meer angst en depressie gaan
vertonen, wil niet zeggen dat ze ook cannabisgebruik gaan doen, eigenlijk
juist minder. Bij kinderen die externaliserende gedragsproblemen
ontwikkelden, volgend op hun blootstelling aan mishandeling nam wel het
cannabis gebruik in de adolescentie toe.
Eisen aan onderzoeksdesigns
Onderzoek naar cascades maakt gebruik van meerdere meet momenten
en er moeten meerder variabele worden gemeten. Theorie is heel erg
belangrijk net als de onderzoeksopzet zelf (meerdere momenten meten in
grote groep).
Met longitudinaal onderzoek kan je cascades beschrijven. Uiteindelijk gaat
het om oorzaak/gevolg. Dus de echte toets is via experimenten.
Bijvoorbeeld een gecontroleerd trial design waarbij je een groep een
interventie geeft om een stap in de cascade te veranderen en te kijken of
de stroom dan wordt verlegd in vergelijking met een controle groep
waarbij je de cascade stap in tact laat.
Je moet ook gegevens verzamelen over meerder factoren binnen of
verdeel over niveaus en functies.
Je zal complexe statistiek nodig hebben, want je moet kijken naar
verhoogde kansen en de rol van toeval kwantificeren (uitsluiten).
Ook kan je in longitudinaal onderzoek last hebben van confounders, dat
zijn achtergrondvariabelen die op alle factoren van invloed zijn en de
schijn kunnen wekken van oorzakelijke verbanden.
