CRIMINOLOGIE EN MENSENRECHTEN
Prof. Stephan Parmentier
INLEIDING
Wat is de reikwijdte van de mensenrechten die we behandelen? Vaak denken we meteen aan
grote schendingen vb.
Pol Pot – schendingen van mensenrechten in Cambodja via macht.
Zoals bijvoorbeeld; hij is verantwoordelijk voor 1,7 miljoen doden
Thomas Lubanga werd
berecht in Congo voor het reputeren van munities voor
troepen die mensen vermoorden, verkrachtten…
Hij werd veroordeeld door het internationaal strafhof
van den Haag.
Joseph Kony – Uganda – alternatieve religie, gebruik van soldaten voor
misdaden, gevlucht …
Slobodan Milosevic – President van Servië,
heeft het nationalisme overgekocht tijdens de oorlog … = 1ste
internationale president die voor het treburaal opgeropen werd
voor een veroordeling. Zaak werd niet afgehandeld wegens
overlijden, maar wat ging dit van gevolgen hebben op het
internationaal mensenrechten.
Of tijdens WOII Hitler met zijn macht, jodisme …
,Deze lijn zoals bv. van Hitler zet zicht voort, ze doen namelijk allemaal hetzelfde
mensenschendingen aan de hand van dezelfde gruweldaden. Het is een interessante escalatie
om te bestuderen, zoals nu de huidige oorlog in Europa.
MAAR mensenrechten is veel breder dan enkel recht op leven, vrije-keuze, … vb. WK in
Qatar, ze dienen een voetbalstadia te bouwen, werkmannen nodig, dus tal van imporatite van
mannen uit andere landen. We zien hier tal van schendingen zoals te lange uren, geen goede
verloning etc. Dus de rechten zoals recht op loon, recht op goede werkomstandigheden …
worden hier geschonden.
Of
Gedetineerde zit in Brussel gevangenis, waar zijn recht op bezoek wordt geschorst wegens
corona. Maar aan de andere kant blijven de gedetineerden wel hun rechten hebben. Een
andere situatie is bv. in plaats van met 1 nu met 3 op de cel, slechte hygiëne omstandigheden,
geen privacy … Dit zijn hier terug tal van schendingen.
Er zijn een aantal instellingen betrokken bij de mensenrechten:
- OP CAT (facultatief protocol): internationaal toezicht op deelnemende landen en hun
detentie
- CPT (Council of Europe): Comité voor preventie van foltering
- CTRG (Commissie van Toezicht): nationaal toezicht per gevangenis met een centraal
orgaan boven hun.
- Huizen VZW: kleine woningen waar gedetineerden die bijna vrijkomen, zich kunnen
voorbereiden op het dagdagelijks leven in de samenleving. Detentie hangt dus nauw
samen met mensenrechten. Ook politie speelt hier een grote rol in zoals schendingen
in een cel, verhoor …
Mensenrechten hebben we ook op andere plaatsen, zoals vb. toegangspoorten op de
luchthaven. Er kunnen daar camera’s hangen zonder enige verwittiging Kan je zomaar
mensen filmen zonder hen in kennis te stellen? Europa dient hiervoor een verordening op te
maken mbt bescherming van persoonsgegevens. Dit is hetzelfde bij vb. een boete rijden, een
online aankoop… Wat met deze gegevens?
Allemaal verschillende domeinen, maar toch kunnen we ze al linken aan mensenrechten!
- Justice (rechtvaaridgheid)
- Prosperity (welvaart)
- Rule of law (rechtsstaat)
- Freedom (vrijheid)
- Dignity (waardigheid)
- Peace (vrede)
- Equality (gelijkheid)
, - Hope (hoop)
MODULE 1: OORSPRONG EN ONTWIKKELING VAN
FUNDAMENTELE RECHTEN
Sinds het einde van WOII hebben mensenrechten een stijgende significantie verworven in het
recht, politiek, maatschappij, en dit zowel op nationaal als internationaal niveau.
Mensenrechten zijn het paradigma van onze tijd geworden. In dat proces hebben ze eerdere
grote paradigmata vervangen, zoals de religie en socialisme.
De opkomst van mensenrechten wordt vooral gezien via het gigantische framework van
wetinstrumenten, bindend en niet-bindend, die voortdurend in ontwikkeling zijn door
nationale en internationale organisaties. Hieraan gerelateerd ook de proliferatie van
organisaties, meestal non-gouvermenteel en maatschappelijk gebaseerd, die mensenrechten
trachten te beschermen en promoten door monitoring en educatie.
UTOPIA 2016
3 voorwaarden voor zo’n utopia, vrijgesteld van perfectie: de onvolmaaktheid dienen we een
plaats te geven in een wereldbeeld dat we willen ontwikkelen. Dat is niet de perfectie
nastreven, maar ervan bewust zijn dat de menselijke soort vol onvolmaaktheden is.
- Respect voor de mensenrechten
o Eigen vrijheiden waarborgen en die van anderen (vooral als die tot de
minderheid horen). Pleidooi van vrijheid en meningsuiting, zelfs als die minder
interessant zijn. Ze mogen dus worden geuit. Dit is beschermt door vrijheid
van meningsuiting.
o 1ste pijler= mensenrechten
- Kans op herstel
o Nobeler doel dan revanche. We zien hier herstelrecht als restorative justice,
afgezet tegen een alternatief,, nl. retrubitve justice. Verschillende modellen van
recht en gerechtigheid en jusitite die afgelopen eeuwen gecirculeerd hebben.
o 2de pijler= herstelrechten
- Tegengif tegen te ver doorgedreven waarheidsaspiraties
o Als er teveel waarheid is, dan gaat iedereen op zijn eigen waarheid staan.
Dialoog tussen individuen (groepen, samenlevingsvormen, culturele
, praktijken, religieuze praktijken, politieke praktijken…). Er heerst meer
tolerantie in het vertonen ten aanzien van elkaar
o 3de pijler= waarheidsvinding en waarheidsaanspraken
Dus best vooraf eerst ingrijpen, via preventieve weg, nl. aanslagen voorkomen en daarvoor
gebruiken ze diezelfde mensenrechten. Het vereist dus wat reflectie om te zien op welke
manier mensenrechten zowel voor de ene als voor de andere tot een inspiratiebron kan dienen
om allerlei opties te verdedigen.
1215:
Nog voor de ontdekking van Amerika, zien we in Engeland de Magna Carta. Dit somde de
rechten en plichten van bepaalde groepen op en dit tegen de soevereiniteit: de Koning. Het is
voor het eerst dat we een spoor vinden van het in het beperken van centraal gezag en het
opsommen van rechten die naar onderdanen gaan, nl. de edelen. Het gaat om een interessant
uitgangspunt. Het gaat zelfs door de Franse revolutie tot vandaag de dag.
1789:
De Franse Revolutie: de verklaringen van de rechten van mens en burger. Het gaat hier om 2
verschillende categorieën. Napoleon heeft toen met deze verklaring in de hand, verovering
gevoerd van alle Europese landen (België, Duitsland en Polen). Die tegenstrijdigheid zit nog
altijd in de mensenrechten vandaag de dag: groepen die met de verklaring in de hand andere
mensen gaan overtuigen van hun gelijk/ of ze dwingen zelfs om hun denkbeelden op te
nemen.
1830:
De Belgische grondwet komt tot stand? België had zich onafhankelijk verklaard en moest een
nieuwe Grondwet hebben. Het gaat hier om het opnemen van de grondwetten in de consitutie.
Het is een liberale grondwet dat veel vrijheden geeft aan de burgers zoals het vrijheid van
familieleven, het vrijheid van schrijven, het vrijheid van denken… Het is geen interantionaal
verdrag, maar een nationaal instrument tegen de afscheiding van de Nederlanders. De
internationale verdragen beginnen pas na WOII.
1948:
Algemeen stemrecht: het was een proces van 15 jaar. Het was oorspronkelijk een meervoudig
stremrecht, waar sommige personen meer stemrecht hadden dan andere mensen. Het had te
maken met het niveau van opleiding en het vermogen. Later is het enkelvoudig stemrecht
opgekomen en dit sluit het dichts aan bij de mensenrechten. Algemeen stemrecht voor
vrouwen in België is ingevoerd in 1948. Men begon toen te realiseren dat de vrouwen in de
Prof. Stephan Parmentier
INLEIDING
Wat is de reikwijdte van de mensenrechten die we behandelen? Vaak denken we meteen aan
grote schendingen vb.
Pol Pot – schendingen van mensenrechten in Cambodja via macht.
Zoals bijvoorbeeld; hij is verantwoordelijk voor 1,7 miljoen doden
Thomas Lubanga werd
berecht in Congo voor het reputeren van munities voor
troepen die mensen vermoorden, verkrachtten…
Hij werd veroordeeld door het internationaal strafhof
van den Haag.
Joseph Kony – Uganda – alternatieve religie, gebruik van soldaten voor
misdaden, gevlucht …
Slobodan Milosevic – President van Servië,
heeft het nationalisme overgekocht tijdens de oorlog … = 1ste
internationale president die voor het treburaal opgeropen werd
voor een veroordeling. Zaak werd niet afgehandeld wegens
overlijden, maar wat ging dit van gevolgen hebben op het
internationaal mensenrechten.
Of tijdens WOII Hitler met zijn macht, jodisme …
,Deze lijn zoals bv. van Hitler zet zicht voort, ze doen namelijk allemaal hetzelfde
mensenschendingen aan de hand van dezelfde gruweldaden. Het is een interessante escalatie
om te bestuderen, zoals nu de huidige oorlog in Europa.
MAAR mensenrechten is veel breder dan enkel recht op leven, vrije-keuze, … vb. WK in
Qatar, ze dienen een voetbalstadia te bouwen, werkmannen nodig, dus tal van imporatite van
mannen uit andere landen. We zien hier tal van schendingen zoals te lange uren, geen goede
verloning etc. Dus de rechten zoals recht op loon, recht op goede werkomstandigheden …
worden hier geschonden.
Of
Gedetineerde zit in Brussel gevangenis, waar zijn recht op bezoek wordt geschorst wegens
corona. Maar aan de andere kant blijven de gedetineerden wel hun rechten hebben. Een
andere situatie is bv. in plaats van met 1 nu met 3 op de cel, slechte hygiëne omstandigheden,
geen privacy … Dit zijn hier terug tal van schendingen.
Er zijn een aantal instellingen betrokken bij de mensenrechten:
- OP CAT (facultatief protocol): internationaal toezicht op deelnemende landen en hun
detentie
- CPT (Council of Europe): Comité voor preventie van foltering
- CTRG (Commissie van Toezicht): nationaal toezicht per gevangenis met een centraal
orgaan boven hun.
- Huizen VZW: kleine woningen waar gedetineerden die bijna vrijkomen, zich kunnen
voorbereiden op het dagdagelijks leven in de samenleving. Detentie hangt dus nauw
samen met mensenrechten. Ook politie speelt hier een grote rol in zoals schendingen
in een cel, verhoor …
Mensenrechten hebben we ook op andere plaatsen, zoals vb. toegangspoorten op de
luchthaven. Er kunnen daar camera’s hangen zonder enige verwittiging Kan je zomaar
mensen filmen zonder hen in kennis te stellen? Europa dient hiervoor een verordening op te
maken mbt bescherming van persoonsgegevens. Dit is hetzelfde bij vb. een boete rijden, een
online aankoop… Wat met deze gegevens?
Allemaal verschillende domeinen, maar toch kunnen we ze al linken aan mensenrechten!
- Justice (rechtvaaridgheid)
- Prosperity (welvaart)
- Rule of law (rechtsstaat)
- Freedom (vrijheid)
- Dignity (waardigheid)
- Peace (vrede)
- Equality (gelijkheid)
, - Hope (hoop)
MODULE 1: OORSPRONG EN ONTWIKKELING VAN
FUNDAMENTELE RECHTEN
Sinds het einde van WOII hebben mensenrechten een stijgende significantie verworven in het
recht, politiek, maatschappij, en dit zowel op nationaal als internationaal niveau.
Mensenrechten zijn het paradigma van onze tijd geworden. In dat proces hebben ze eerdere
grote paradigmata vervangen, zoals de religie en socialisme.
De opkomst van mensenrechten wordt vooral gezien via het gigantische framework van
wetinstrumenten, bindend en niet-bindend, die voortdurend in ontwikkeling zijn door
nationale en internationale organisaties. Hieraan gerelateerd ook de proliferatie van
organisaties, meestal non-gouvermenteel en maatschappelijk gebaseerd, die mensenrechten
trachten te beschermen en promoten door monitoring en educatie.
UTOPIA 2016
3 voorwaarden voor zo’n utopia, vrijgesteld van perfectie: de onvolmaaktheid dienen we een
plaats te geven in een wereldbeeld dat we willen ontwikkelen. Dat is niet de perfectie
nastreven, maar ervan bewust zijn dat de menselijke soort vol onvolmaaktheden is.
- Respect voor de mensenrechten
o Eigen vrijheiden waarborgen en die van anderen (vooral als die tot de
minderheid horen). Pleidooi van vrijheid en meningsuiting, zelfs als die minder
interessant zijn. Ze mogen dus worden geuit. Dit is beschermt door vrijheid
van meningsuiting.
o 1ste pijler= mensenrechten
- Kans op herstel
o Nobeler doel dan revanche. We zien hier herstelrecht als restorative justice,
afgezet tegen een alternatief,, nl. retrubitve justice. Verschillende modellen van
recht en gerechtigheid en jusitite die afgelopen eeuwen gecirculeerd hebben.
o 2de pijler= herstelrechten
- Tegengif tegen te ver doorgedreven waarheidsaspiraties
o Als er teveel waarheid is, dan gaat iedereen op zijn eigen waarheid staan.
Dialoog tussen individuen (groepen, samenlevingsvormen, culturele
, praktijken, religieuze praktijken, politieke praktijken…). Er heerst meer
tolerantie in het vertonen ten aanzien van elkaar
o 3de pijler= waarheidsvinding en waarheidsaanspraken
Dus best vooraf eerst ingrijpen, via preventieve weg, nl. aanslagen voorkomen en daarvoor
gebruiken ze diezelfde mensenrechten. Het vereist dus wat reflectie om te zien op welke
manier mensenrechten zowel voor de ene als voor de andere tot een inspiratiebron kan dienen
om allerlei opties te verdedigen.
1215:
Nog voor de ontdekking van Amerika, zien we in Engeland de Magna Carta. Dit somde de
rechten en plichten van bepaalde groepen op en dit tegen de soevereiniteit: de Koning. Het is
voor het eerst dat we een spoor vinden van het in het beperken van centraal gezag en het
opsommen van rechten die naar onderdanen gaan, nl. de edelen. Het gaat om een interessant
uitgangspunt. Het gaat zelfs door de Franse revolutie tot vandaag de dag.
1789:
De Franse Revolutie: de verklaringen van de rechten van mens en burger. Het gaat hier om 2
verschillende categorieën. Napoleon heeft toen met deze verklaring in de hand, verovering
gevoerd van alle Europese landen (België, Duitsland en Polen). Die tegenstrijdigheid zit nog
altijd in de mensenrechten vandaag de dag: groepen die met de verklaring in de hand andere
mensen gaan overtuigen van hun gelijk/ of ze dwingen zelfs om hun denkbeelden op te
nemen.
1830:
De Belgische grondwet komt tot stand? België had zich onafhankelijk verklaard en moest een
nieuwe Grondwet hebben. Het gaat hier om het opnemen van de grondwetten in de consitutie.
Het is een liberale grondwet dat veel vrijheden geeft aan de burgers zoals het vrijheid van
familieleven, het vrijheid van schrijven, het vrijheid van denken… Het is geen interantionaal
verdrag, maar een nationaal instrument tegen de afscheiding van de Nederlanders. De
internationale verdragen beginnen pas na WOII.
1948:
Algemeen stemrecht: het was een proces van 15 jaar. Het was oorspronkelijk een meervoudig
stremrecht, waar sommige personen meer stemrecht hadden dan andere mensen. Het had te
maken met het niveau van opleiding en het vermogen. Later is het enkelvoudig stemrecht
opgekomen en dit sluit het dichts aan bij de mensenrechten. Algemeen stemrecht voor
vrouwen in België is ingevoerd in 1948. Men begon toen te realiseren dat de vrouwen in de
