Landschappen van Nederland
Geologie, bodem en landgebruik
A.G. Jongmans en anderen
Hoofdstuk 1: Inleiding
p.22 1.1 Achtergrond
Kennis van landschap is nodig om de rijke variatie voor de toekomst veilig te stellen en om bij
ingrepen in het landschap zo goed mogelijk te begrijpen wat de gevolgen daarvan zijn.
Nederland is voornamelijk een deltaomgeving, zeer aantrekkelijk om te leven. Vruchtbaar, vlak land
zonder erosiegevaar, zonder stenen, aanwezigheid van water(wegen) en het ontbreken van obstakels
als gebergten. Maar ook kwetsbaar; stijging van de zeespiegel en piekafvoer van rivieren en beken.
Kennis van samenhang tussen geologie, landschapsvorming, bodem en landgebruik verklaart het
landschap van nu en biedt kennis voor duurzame inrichting van Nederland.
De mens was afhankelijk van de opbouw van het landschap en is verantwoordelijk voor de
ontwikkeling ervan. Nu zien we vaak niet-duurzame ontwikkelingen. Kennis kan een bijdrage leveren
in het zoeken naar alternatieven.
Duurzame inrichting van het landschap vraagt om behoud van de functies van de ondiepe
ondergrond, de bodem:
1. Productie van voedsel en biomassa
2. Opslag, filtreren en transformeren van stoffen en water in het milieu
3. Biologische habitat (biodiversiteit) en genenpool
4. Bron van grondstoffen (klei, zand en grond)
5. Archief en drager van aardkundig en cultuurhistorisch erfgoed (archeologie en historische
geografie)
6. Drager van woon-, werk- en recreatiefuncties en constructies (gebouwen, snelwegen)
7. Opslag voor koolstof.
Geologie bestudeert processen die zorgen voor de samenstelling en bouw van de aarde.
Geomorfologie besteedt aandacht aan de vormen van het aardoppervlak.
Bodemkunde bestudeert veranderingen die optreden in de eerste 1 á 2 meter van de aardkorst als
gevolg van bodemkundige processen (fysisch, chemisch en biologisch).
p.24 1.2 Beknopt overzicht van de ontwikkeling van de landschappelijke bodemkunde
W. Staring (1808-1877) geldt als de vader van de geologie. Zijn werk ligt aan de basis van de
Universiteit van Wageningen. Daar wordt een duidelijk verband gezien tussen landschappelijke
bodemkunde en landgebruik.
p.25 1.3 Landschappelijk – bodemkundige kennis in enkele toepassingsgebieden
1) Landbouw: 55% van het landschap is landbouwgrond, de helft daarvan grasland. Teelt van
gewassen hangt sterk samen met bodemeigenschappen en hydrologie. Landevaluatie = het
beoordelen en rangschikken van bodems met betrekking tot hun landbouwkundige
eigenschappen (stevigheid, ontwateringstoestand, vocht leverend vermogen).
2) Archeologie en historische geografie: In het verleden hebben mensen geanticipeerd op de
variatie in het landschap.
3) Klimaatverandering: Op verschillende tijdschalen laat het klimaat een dynamiek zien die
invloed heeft op de vorming van landschappen. Landschappelijke vormen, opbouw en
eigenschappen van afzettingen kunnen beschouwd worden als archieven van
klimaatveranderingen in het verleden. Bodem is ook uitstoter en opslag van koolstof.
1
Landschappen van Nederland
H1 Inleiding Wigcher Verstraete
Geologie, bodem en landgebruik
A.G. Jongmans en anderen
Hoofdstuk 1: Inleiding
p.22 1.1 Achtergrond
Kennis van landschap is nodig om de rijke variatie voor de toekomst veilig te stellen en om bij
ingrepen in het landschap zo goed mogelijk te begrijpen wat de gevolgen daarvan zijn.
Nederland is voornamelijk een deltaomgeving, zeer aantrekkelijk om te leven. Vruchtbaar, vlak land
zonder erosiegevaar, zonder stenen, aanwezigheid van water(wegen) en het ontbreken van obstakels
als gebergten. Maar ook kwetsbaar; stijging van de zeespiegel en piekafvoer van rivieren en beken.
Kennis van samenhang tussen geologie, landschapsvorming, bodem en landgebruik verklaart het
landschap van nu en biedt kennis voor duurzame inrichting van Nederland.
De mens was afhankelijk van de opbouw van het landschap en is verantwoordelijk voor de
ontwikkeling ervan. Nu zien we vaak niet-duurzame ontwikkelingen. Kennis kan een bijdrage leveren
in het zoeken naar alternatieven.
Duurzame inrichting van het landschap vraagt om behoud van de functies van de ondiepe
ondergrond, de bodem:
1. Productie van voedsel en biomassa
2. Opslag, filtreren en transformeren van stoffen en water in het milieu
3. Biologische habitat (biodiversiteit) en genenpool
4. Bron van grondstoffen (klei, zand en grond)
5. Archief en drager van aardkundig en cultuurhistorisch erfgoed (archeologie en historische
geografie)
6. Drager van woon-, werk- en recreatiefuncties en constructies (gebouwen, snelwegen)
7. Opslag voor koolstof.
Geologie bestudeert processen die zorgen voor de samenstelling en bouw van de aarde.
Geomorfologie besteedt aandacht aan de vormen van het aardoppervlak.
Bodemkunde bestudeert veranderingen die optreden in de eerste 1 á 2 meter van de aardkorst als
gevolg van bodemkundige processen (fysisch, chemisch en biologisch).
p.24 1.2 Beknopt overzicht van de ontwikkeling van de landschappelijke bodemkunde
W. Staring (1808-1877) geldt als de vader van de geologie. Zijn werk ligt aan de basis van de
Universiteit van Wageningen. Daar wordt een duidelijk verband gezien tussen landschappelijke
bodemkunde en landgebruik.
p.25 1.3 Landschappelijk – bodemkundige kennis in enkele toepassingsgebieden
1) Landbouw: 55% van het landschap is landbouwgrond, de helft daarvan grasland. Teelt van
gewassen hangt sterk samen met bodemeigenschappen en hydrologie. Landevaluatie = het
beoordelen en rangschikken van bodems met betrekking tot hun landbouwkundige
eigenschappen (stevigheid, ontwateringstoestand, vocht leverend vermogen).
2) Archeologie en historische geografie: In het verleden hebben mensen geanticipeerd op de
variatie in het landschap.
3) Klimaatverandering: Op verschillende tijdschalen laat het klimaat een dynamiek zien die
invloed heeft op de vorming van landschappen. Landschappelijke vormen, opbouw en
eigenschappen van afzettingen kunnen beschouwd worden als archieven van
klimaatveranderingen in het verleden. Bodem is ook uitstoter en opslag van koolstof.
1
Landschappen van Nederland
H1 Inleiding Wigcher Verstraete
