RUG ARW1 hoorcollege aantekeningen

Algemene Rechtswetenschap 1 hoorcolleges jaar 1 – week 1 (mr.dr)
College 1 – recht in het algemeen
Week 3 – A rechtspraak en burgerlijk procesrecht
Juridisch antwoord gebaseerd op de rechtsbronnen (jurisprudentie, de wet, gewoonterecht,
algemene rechtsbeginselen, verdragen, gepubliceerde beleidsregels).
Op tentamen: verwijs naar wetsartikel.
Lastige vragen voortgangstoets:
1. Een algemeen verbindend voorschrift afkomstig van de Nederlandse Orde van
Advocaten heet een verordening.
Tegenovergestelde verordening = beschikking. De NOVA is een publiek lichaam. Die
kunnen AVV’s geven en die heten verordeningen. Antwoord: juist.
2. Een algemene maatregel van bestuur ex art. 89 lid 1 Grondwet kan een voorschrift,
door straffen te handhaven, bevatten.
Artikel: algemene maatregelen van bestuur worden bij koninklijk besluit vastgesteld.
Voorschriften, door straffen te handhaven, worden daarin alleen gegeven krachtens
de wet. De wet bepaalt de op te leggen straffen. DUS: algemene maatregel van
bestuur kan geen strafmaat bepalen, dat staat in de wet. Ex wil niet zeggen dat het
ook in dat lid staat.
3. In Nederland kennen we contentieueze rechtspraak, een vorm van rechtspraak die
niet binnen de zuivere vorm van Trias Politica past.
Contentieuze rechtspraak is een rechtspraak waarin twee partijen tegenover elkaar
staan. Het antwoord is: onjuist. Voltunaire rechtspraak is bijv. in een zaak van
adoptie.
4. Advisering over ontwerpen van ministeriële regelingen behoort niet tot de taken van
de Raad van State.
De wet op de Raad van State artikel 17 + 18. Bij een wet in formele zin (van de
regering). Artikel 17 lid 1:
Wij horen de Afdeling advisering over:

 a.de voorstellen van wet door Ons aan de Staten-Generaal te doen;
 b.de ontwerpen van algemene maatregelen van bestuur;
 c.de voorstellen tot goedkeuring van een verdrag of van het
voornemen tot opzegging van een verdrag.

Hier staat geen ministeriële regeling bij, dus daar wordt niet over geadviseerd door de Raad
van State. Dus juist.
5. Nederlandse Grondwet mag de Grondwet in geen geval toetsen aan “een ieder
verbindende gedragsbepaling.”
Art. 120 GW verbiedt toetsen van wetten in formele zin aan de Grondwet. Dat is het
enige toetsingsverbod. Ja, want ieder verbindend verdragsbepaling staat hoger en je
mag een lagere wet toetsen aan een hogere (art. 94 GW). In beginsel mag dit dus.
Goede procesorde draagt bij aan acceptatie van het recht. (tripartiere)
Toetsing door rechter:
- Art. 120 GW  wet in formele zin niet toetsen aan GW
- Art. 94 GW  wel aan ieder verbindende verdragsbepaling

,Beginselen van de rechtspraak:
Waarom hebben we die beginselen?  zodat burgers en procespartijen de uitkomst
accepteren, want het is eerlijk gegaan.
Art. 6 EVRM: heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn
zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij
de wet is ingesteld. De uitspraak moet in het openbaar worden gewezen.
Art. 17 GW: ieder heeft recht op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn voor een
onafhankelijke en onpartijdige rechter. Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden
van de rechter die de wet hem toekent. (openbaarheid staat in een ander artikel, 120)
Beginselen:
 Openbaarheid (Art. 121 GW)
 Zitting  openbaar, behalve bij jeugdzaken en deel van de
familiezaken / soms zelf bepalen n.a.v. omstandigheden.
 Uitspraak  altijd openbaar.
 Onafhankelijkheid (van de staat d.w. andere machten binnen de trias)
 Benoeming, schorsing en ontslag (gebeurt onafhankelijk)
 Incompatabiliteiten (art. 44 WRRA)
Bijv. niet goed voor jezelf zorgen, zelf schuldig zijn, etc. Een rechter
kan worden ontslagen maar niet op basis van inhoud van zijn
uitspraken. Wel als je ongeschikt blijkt (gedrag, zelf schuldig, etc.)
(regels hiervoor in art. 117 GW)
 Aantal rechters staat vast  zodat er niet zomaar rechters kunnen
worden toegevoegd; als het aantal rechters niet wordt gehaald wordt
de zaak nietig en moet het hele proces opnieuw.
 Geen hiërarchie, geen instructie, wel richtlijnen  er is geen soort
regel voor hoe je recht moet spreken.
 Beroepsrechter  rechters hebben de juiste studie gevolgd. Er is
geen juryrechtspraak, maar soms zijn er wel deskundige leken.
 Onpartijdigheid
 Geen voorkeur voor een van de twee partijen
 Wraking: als partij zeggen dat de rechter niet onpartijdig is. Schijn
gewekt dat hij een voorkeur heeft. (Wilders)
 Verschoning: rechter zegt zelf dat de rechter deze zaak niet kan doen.
Een zaak van bijv. jouw voormalig advocatenkantoor.
 Valt neutraliteit ook onder  hoe ver moet die neutraliteit gaan
debatten? Keppeltje, hoofddoek, trouwring, etc.? Je zit hier niet als
persoon maar als hoedanigheid; hoe ver moet die neutraliteit dan
gaan?
 “Compenserende partijdigheid”
 Geen contact met advocaten / partijen als rechter; ook niet met
getuigen
 Geen blijk van overtguiging van (on)schuld verdachte geven
 Bij meer dan 1 rechter; ze spreken met 1 mond. 2 voor, 1 tegen 
voor. Geheim van de raadkamer (je weet niet wie wat heeft gevonden)
Geen concurring / dissenting opinions (8 voor 3 tegen, die was tegen,
NIET!)
 Deugdelijke procedure

,  Redelijke termijn is belangrijk  wegens personeelstekort is dit onder
druk. Redelijke termijn overschreden 
Burgerlijk recht: schadevergoeding verhalen op de staat
Strafrecht: strafvermindering
 Hoor en wederhoor  partij mag altijd reageren op de ander.
 Uitspraak wordt deugdelijk gemotiveerd  moet bijdragen aan
draagvlak; weten hoe iemand ertoe is gekomen.
Rechterlijke macht:
Algemeen
 1,43 miljoen zaken per jaar, 2600 rechters
 Staande en zittende magistratuur
 Zittende  Officier van Justitie / OM; vrijwel alleen strafrechtelijke
procedures
 Staande 

Zittende magistratuur:
- Officier van Justitie / OM  vrijwel alleen strafrechtelijke procedures
- Geschiloplossing, contentieus
- Anders dan geschiloplossing is voluntair  bijv. benoemingen (voogd,
bewindvoerder, curator, etc.)
- Samenstelling kamers:
o Rechtbank: Enkvelvoudig (bijv. kantonrechter, kinderrechter,
voorzieningenrechter, politierechter)
Soms meervoudige kamer (complexere zaken)
o Gerechtshof: meervoudige kamers
 3 raadsheren
 In beroep (appèl)
o Hoge Raad: meervoudige kamer
 In cassatie
 5 raadsheren (met uitzonderingen)
Terminologie:
- Strafrecht / burgerlijk recht:
o Vonnis = uitspraak van de rechter in civiele procedure
o Arrest = uitspraak van hof / HR
o Beschikking = uitspraak in verzoekschriftprocedure ongeacht afkomst
- Competentie  bevoegdheid
o Twee vormen:
 Absolute competentie
 Welke soort rechter moet je bij zijn en welke sector?
 Relatieve competentie
 Welke rechter van die soort?
o Nederland heeft 11 arrondissementen (allemaal
hebben 1 rechtbank), geclusterd in 4 ressorten (hof) en
1 hoge raad
o Er zijn 39 zittingsplaatsen; plekken waar zaken worden
gedaan