Samenvatting Hoofdstukken uit de Geschiedenis van het Europese Privaatrecht
Deel I Beknopte geschiedenis van het Europese privaatrecht
I Ius commune en ius proprium
1 Ius commune
Er was een tijd dat er geen Europees privaatrecht bestond. Dat was de tijd voor
de codificaties van de 18e en 19e eeuw, zoals het Pruisische Allgemeines
landrecht (1794), het Oostenrijkse Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (1811)
en de Franse Code Civil (1804). Europa was politiek verdeeld maar werd bijeen
gehouden door het gezamenlijke bezit van een ‘gemeen recht’, ius commune.
Dit werd veroorzaakt door het gezag dat werd gehecht aan het ‘Corpus Iuris
Civilis’ de codificatie van het Romeinse recht, vervaardigt tussen 529-534, in
opdracht van keizer Justinianus (527-565). Dit wetboek had daadwerkelijk
gelding in de oostenlijke helft van het oude Imperium Romanum, maar kreeg
gezag van wet in Italië door het keizerlijk decreet van 13 augustus 554.
Exemplaren van de codificatie zijn toen naar Italië verzonden. Waarschijnlijk was
de Codex Florentius waarin de digesten van Justinianus staan daar 1 van.
De ontdekking van dit deel van justinianus’ wetboek in de 2e helft van de 11e
eeuw is het begin van de zegetocht van het Romeinse recht door Europa. De
digesten vormen de kern van de codificatie: zij bevatten het recht dat door de
Codex wordt verondersteld. De instituten zijn de inleiding hierop.
Deze kennis werd pas toegankelijk voor de West-Europese geest nadat die
daarop intellectueel was voorbereid. De wedergeboorte van de rechtsgeleerdheid
tegen het einde van de 11e eeuw valt daardoor nagenoeg samen met de
geboorte van de scholastiek. Dat is de manier van argumenteren van
middeleeuwse theologen en filosofen. De theologie en de rechtsgeleerdheid
hielden zich bezig met dezelfde vraag: hoe moet de bijbel in overeenstemming
worden gebracht met de rede? Beide stromingen kwamen voort uit de scholen in
de artes liberalis. Een leraar uit een van deze scholen, Inerius, heeft de
grondslag gelegd voor de moderne West-Europese rechtsgeleerdheid. In het
midden van de 11e eeuw begon hij begon hij Romeins recht te doceren en dit
deed hij aan de hand van het Corpius Iuris en de digesten waren de kern van
zijn onderwijs programma. Zo is de universiteit van Bologna ontstaan (Italië).
Hierna ontstonden er snel meer juridische faculteiten door Italië en later ook
buiten italie. Daar om heen ontstonden universiteiten. Alle juridische faculteiten
doceerde Romeins recht, Justinianus’ codificatie verspreidde zich door het
verschijnsel van de universiteit over heel Europa.
Deel I Beknopte geschiedenis van het Europese privaatrecht
I Ius commune en ius proprium
1 Ius commune
Er was een tijd dat er geen Europees privaatrecht bestond. Dat was de tijd voor
de codificaties van de 18e en 19e eeuw, zoals het Pruisische Allgemeines
landrecht (1794), het Oostenrijkse Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (1811)
en de Franse Code Civil (1804). Europa was politiek verdeeld maar werd bijeen
gehouden door het gezamenlijke bezit van een ‘gemeen recht’, ius commune.
Dit werd veroorzaakt door het gezag dat werd gehecht aan het ‘Corpus Iuris
Civilis’ de codificatie van het Romeinse recht, vervaardigt tussen 529-534, in
opdracht van keizer Justinianus (527-565). Dit wetboek had daadwerkelijk
gelding in de oostenlijke helft van het oude Imperium Romanum, maar kreeg
gezag van wet in Italië door het keizerlijk decreet van 13 augustus 554.
Exemplaren van de codificatie zijn toen naar Italië verzonden. Waarschijnlijk was
de Codex Florentius waarin de digesten van Justinianus staan daar 1 van.
De ontdekking van dit deel van justinianus’ wetboek in de 2e helft van de 11e
eeuw is het begin van de zegetocht van het Romeinse recht door Europa. De
digesten vormen de kern van de codificatie: zij bevatten het recht dat door de
Codex wordt verondersteld. De instituten zijn de inleiding hierop.
Deze kennis werd pas toegankelijk voor de West-Europese geest nadat die
daarop intellectueel was voorbereid. De wedergeboorte van de rechtsgeleerdheid
tegen het einde van de 11e eeuw valt daardoor nagenoeg samen met de
geboorte van de scholastiek. Dat is de manier van argumenteren van
middeleeuwse theologen en filosofen. De theologie en de rechtsgeleerdheid
hielden zich bezig met dezelfde vraag: hoe moet de bijbel in overeenstemming
worden gebracht met de rede? Beide stromingen kwamen voort uit de scholen in
de artes liberalis. Een leraar uit een van deze scholen, Inerius, heeft de
grondslag gelegd voor de moderne West-Europese rechtsgeleerdheid. In het
midden van de 11e eeuw begon hij begon hij Romeins recht te doceren en dit
deed hij aan de hand van het Corpius Iuris en de digesten waren de kern van
zijn onderwijs programma. Zo is de universiteit van Bologna ontstaan (Italië).
Hierna ontstonden er snel meer juridische faculteiten door Italië en later ook
buiten italie. Daar om heen ontstonden universiteiten. Alle juridische faculteiten
doceerde Romeins recht, Justinianus’ codificatie verspreidde zich door het
verschijnsel van de universiteit over heel Europa.
