Leerpad C – onderzoeksmethodologie
1. kwalitatief onderzoek
1.1 omschrijving
⟹ het is een onderzoeksvorm voor het begrijpen van een verschijnsel op basis van
waarnemingen en beschrijvingen
- Tegenovergestelde is kwantitatief onderzoek, dit is op basis van getallen en
statistiek
- ‘het onderzoeken van fenomenen op een verdiepende diepgaande, holistische
manier, gebruik makend van rijkelijk beschreven data in een flexivel
onderzoeksdesign’
- Doel: inzicht krijgen in de leefwereld en bestaanszorg van patiënten en
zorgverleners, en die ook begrijpen → gaat dus om het onderzoeken van
gedrag, gevoelens, ervaringen en belevingen
- Onderzoeksvragen: ‘hoe beleeft de zieke mens zijn ziekte?’, ‘wat betekent dit
voor zijn omgeving?’, ‘welke gevolgen zijn er op professioneel vlak?’, ‘welke
rol speelt autonomie in het leven van een chronisch zieke zorgvrager?’
1.2 filosofie van kwalitatief onderzoek
1.2.1 paradigma
⟹ is een zienswijze/ een fundamentele theorie waaraan een heel vakgebied binnen
een bepaalde wetenschap zijn begrippen ontleent
1. positivistisch paradigma
2. interpretatief paradigma
1.2.1.1 positivistisch paradigma
⟹ kwantitatief onderzoek waar de werkelijkheid is gebaseerd op universele wetten
- Nadruk ligt op objectiviteit en neutraliteit
- Doel: feiten verzamelen
- Deductief (methode): theorie → hypothese formuleren → toetsten (bv. door
een experiment)
- Uitdrukken van gegevens in getallen, statistische bewerking en analyse
(=kwantitatief onderzoek)
- Theorie is raamwerk!
- Onderzoeksvraag binnen kwantitatief onderzoek: in welke mate komt iets
voor? (bv. hoeveel infecties tgv blaassonde?), hoe correleren verschillende
variabelen met elkaar? (bv. is wisselhouding wel effectief bij decubitus?)
1.2.1.2 interpretatief paradigma
⟹ sleutelbegrip is de context: de mens moet door wetenschappers niet uit zijn
context gehaald worden want om de mens te kunnen begrijpen is er een invoelende
methode nodig (bv. welke gevoelens, gedachten, herinneringen zet iemand aan tot
bepaald gedrag/daden?)
- Achter waarneembare handelingen speuren naar iets innerlijks (het
subjectieve proberen begrijpen bv. wat zet patiënten er toe aan om gebruikt te
maken van alternatieve behandelingsmethoden
- Taal is een essentieel kenmerk, geen getallen en statistiek
- Exploreren en duiden van begrippen die met het te onderzoeken fenomeen
samenhangen
o Normaal: geen hypothesen
1
, o Wel: globale probleemstelling → vraagstelling onderzoek kan wijzingen
- Inductief: observaties → generalisering → theorie
- Interpretatief paradigma is dus een kwalitatief onderzoek
- Verschillende stromen hiervan:
o Fenomenologie
o Etnografie
o Grounded theory
- Conclusie:
o Methode wordt gekozen op basis van wat je wil onderzoeken maar er
zijn ook combinaties mogelijk bv. eerst kwalitatief onderzoek doen om
daarna kwantitatief te bevragen
2. kenmerken van kwalitatief onderzoek
- Focus: is gericht op ervaringen, belevingen en achterliggende redenen voor
keuzes
o Onderzoeksveld: sociale werkelijkheid, innerlijke menselijke leefwereld
De onderzochten geven betekenis aan deze leefwereld, niet de
onderzoeker
o Het is gericht op aard en eigenschappen van het probleem:
Niet op de mate waarin probleem voorkomt
- Locatie: is in de natuurlijke omgeving bv. praktijksituaties, context waar
probleem zich voordoet, vertrouwde omgeving
- Datacollectie: dataverzameling, er worden geen meetinstrumenten gebruikt
want de onderzoeker is het meetinstrument maar ook participant (deel v.d.
omgeving)
o Spreiding dataverzamelingsmethoden =
triangulatie
- Triangulatie: combineren van verschillende
onderzoeksmethoden om eigen kwalitatief onderzoek te
valideren bv. diepte-interviews met discussiegroepen of
vragenlijst en semigestructureerde groepsinterviews
3. data-analyse
⟹ in kwalitatief onderzoek gaan ze op zoek naar de relatie tussen begrippen en de
relatie tussen begrippen en te verzamelen gegevens is open
- Er is onvoldoende kennis bepaald fenomeen bv. wat zijn betekenisvolle
activiteiten in woonzorgcentrum
- Huidige kennis niet vrij van vooringenomenheid bv. iets voor ergotherapeuten
en animatoren/woonleefbegeleiders
- Patroonherkenning:
- Hypothesen en theorieën ontwikkelen zich tijdens het onderzoeksproces
2
1. kwalitatief onderzoek
1.1 omschrijving
⟹ het is een onderzoeksvorm voor het begrijpen van een verschijnsel op basis van
waarnemingen en beschrijvingen
- Tegenovergestelde is kwantitatief onderzoek, dit is op basis van getallen en
statistiek
- ‘het onderzoeken van fenomenen op een verdiepende diepgaande, holistische
manier, gebruik makend van rijkelijk beschreven data in een flexivel
onderzoeksdesign’
- Doel: inzicht krijgen in de leefwereld en bestaanszorg van patiënten en
zorgverleners, en die ook begrijpen → gaat dus om het onderzoeken van
gedrag, gevoelens, ervaringen en belevingen
- Onderzoeksvragen: ‘hoe beleeft de zieke mens zijn ziekte?’, ‘wat betekent dit
voor zijn omgeving?’, ‘welke gevolgen zijn er op professioneel vlak?’, ‘welke
rol speelt autonomie in het leven van een chronisch zieke zorgvrager?’
1.2 filosofie van kwalitatief onderzoek
1.2.1 paradigma
⟹ is een zienswijze/ een fundamentele theorie waaraan een heel vakgebied binnen
een bepaalde wetenschap zijn begrippen ontleent
1. positivistisch paradigma
2. interpretatief paradigma
1.2.1.1 positivistisch paradigma
⟹ kwantitatief onderzoek waar de werkelijkheid is gebaseerd op universele wetten
- Nadruk ligt op objectiviteit en neutraliteit
- Doel: feiten verzamelen
- Deductief (methode): theorie → hypothese formuleren → toetsten (bv. door
een experiment)
- Uitdrukken van gegevens in getallen, statistische bewerking en analyse
(=kwantitatief onderzoek)
- Theorie is raamwerk!
- Onderzoeksvraag binnen kwantitatief onderzoek: in welke mate komt iets
voor? (bv. hoeveel infecties tgv blaassonde?), hoe correleren verschillende
variabelen met elkaar? (bv. is wisselhouding wel effectief bij decubitus?)
1.2.1.2 interpretatief paradigma
⟹ sleutelbegrip is de context: de mens moet door wetenschappers niet uit zijn
context gehaald worden want om de mens te kunnen begrijpen is er een invoelende
methode nodig (bv. welke gevoelens, gedachten, herinneringen zet iemand aan tot
bepaald gedrag/daden?)
- Achter waarneembare handelingen speuren naar iets innerlijks (het
subjectieve proberen begrijpen bv. wat zet patiënten er toe aan om gebruikt te
maken van alternatieve behandelingsmethoden
- Taal is een essentieel kenmerk, geen getallen en statistiek
- Exploreren en duiden van begrippen die met het te onderzoeken fenomeen
samenhangen
o Normaal: geen hypothesen
1
, o Wel: globale probleemstelling → vraagstelling onderzoek kan wijzingen
- Inductief: observaties → generalisering → theorie
- Interpretatief paradigma is dus een kwalitatief onderzoek
- Verschillende stromen hiervan:
o Fenomenologie
o Etnografie
o Grounded theory
- Conclusie:
o Methode wordt gekozen op basis van wat je wil onderzoeken maar er
zijn ook combinaties mogelijk bv. eerst kwalitatief onderzoek doen om
daarna kwantitatief te bevragen
2. kenmerken van kwalitatief onderzoek
- Focus: is gericht op ervaringen, belevingen en achterliggende redenen voor
keuzes
o Onderzoeksveld: sociale werkelijkheid, innerlijke menselijke leefwereld
De onderzochten geven betekenis aan deze leefwereld, niet de
onderzoeker
o Het is gericht op aard en eigenschappen van het probleem:
Niet op de mate waarin probleem voorkomt
- Locatie: is in de natuurlijke omgeving bv. praktijksituaties, context waar
probleem zich voordoet, vertrouwde omgeving
- Datacollectie: dataverzameling, er worden geen meetinstrumenten gebruikt
want de onderzoeker is het meetinstrument maar ook participant (deel v.d.
omgeving)
o Spreiding dataverzamelingsmethoden =
triangulatie
- Triangulatie: combineren van verschillende
onderzoeksmethoden om eigen kwalitatief onderzoek te
valideren bv. diepte-interviews met discussiegroepen of
vragenlijst en semigestructureerde groepsinterviews
3. data-analyse
⟹ in kwalitatief onderzoek gaan ze op zoek naar de relatie tussen begrippen en de
relatie tussen begrippen en te verzamelen gegevens is open
- Er is onvoldoende kennis bepaald fenomeen bv. wat zijn betekenisvolle
activiteiten in woonzorgcentrum
- Huidige kennis niet vrij van vooringenomenheid bv. iets voor ergotherapeuten
en animatoren/woonleefbegeleiders
- Patroonherkenning:
- Hypothesen en theorieën ontwikkelen zich tijdens het onderzoeksproces
2
