Samenvatting verpleegkundige en medische kennis periode 2.1

Samenvatting medische kennis & verpleegkundige kennis periode 2.1

Lesvoorbereiding 1 – medische kennis en verpleegkundige kennis

- Je kan beredeneren wat de gevolgen zijn van veroudering bij zorgvragers en welke
verpleegproblemen hierbij een rol kunnen spelen
 De kwetsbaarheid van oudere zorgvragers stijgt
 Kwetsbare ouderen hebben geen restcapaciteit: als er zich een acute gebeurtenis voordoet,
zullen zij over het algemeen moeilijk kunnen herstellen en treden er allerlei problemen
gelijktijdig op

Fysieke veroudering:

 Cardiovasculair systeem: arteriële stijfheid en verminderde angiogenese  verhoogd risico
op coronair lijden, klepaandoeningen, geleidingsstoornissen, hartfalen, hypertenise
 Respiratoire systeem: verminderde elasticiteit en volume van de longen en afname
spierkracht en spierfunctie van de ademhalingsspieren
 Nieren: er treedt een verminderde nierfunctie op, bezitten de nieren verminderde
restcapaciteit, verminderde doorbloeding van nieren en metabolisering wordt minder.
 Maag-darmstelsel: verminderde peristaltiek, meer kans op obstipatie, verminderde
speekselproductie en veranderingen in smaak
 Lever: de lever wordt kleiner, verminderde doorbloeding en perfusie en klaring medicijnen
wordt minder.
 Bewegingsapparaat: afname spiermassa (sarcopenie), verandering lichaamssamenstelling,
handknijpkracht neemt af, meer ontstekingshormonen in lichaam en afname botdichtheid
(tekort aan vitamine D)
 zintuigen: degeneratie cellen, waardoor achteruitgang in visus, gehoor en tastzin ontstaat

cognitieve veroudering:

 executieve functies: lichte achteruitgang in plannen en organiseren
 geheugen: achteruitgang in kortetermijn geheugen en vermogen tot leren
 psychomotore functies: vertraging in het reactievermogen, verminderde snelheid van
informatieverwerking en achteruitgang motorische vaardigheden

Verpleegproblemen:

 Beperkingen in de ADL
 Delier
 Vallen
 Ondervoeding
 Overbelasting van de mantelzorg
 Polyfarmacie
 Dementie
 Depressie
 Eenzaamheid
- Je kan aangeven welke factoren een rol spelen bij zintuiglijke veroudering van het gehoor
en de visus

Gehoor:

,  Bij stijgen van de leeftijd vermindert de functie van het gehoor en verliezen mensen hun
gevoeligheid voor geluidsprikkels aan beide oren tegelijk
 Vanaf dertigste levensjaar neemt gehoor al af
 2 soorten gehoorverlies:
o Conductief gehoorverlies: prikkelgeleidingsverlies: overdracht geluidsgolven wordt
gehinderd
 Voorbeelden:
 Oorsmeerprop in gehoorgang (cerumenprop)
 Ontsteking middenoor: pus rondom botjes, waardoor ze minder
makkelijk kunnen bewegen
 Otosclerose: extra botgroei rondom de stapes
o Sensorineuraal gehoorverlies: perceptieverlies: afwijkingen zenuwen labyrint
(binnenoor) of gehoorzenuw
 Voorbeelden:
 Presbyacusis (ouderdomshardhorendheid)
 Ototoxische medicijnen (toxisch voor oor)
 Ziekte van ménière
 Aangeboren of infectieuze oorzaken

Visus:

 Cornea verliest 50% van zijn capaciteit, mede door vaatschade bij bijv. diabetes mellitus
 De elasticiteit van de oogspieren vermindert  moeilijker focussen
 Vertraging van de mogelijkheid om aan veranderend licht aan te passen
 Moeilijker om contrast te onderscheiden
 Netvlies is minder gevoelig voor licht  moeite met zien bij zwak licht
 Aantal staafjes daalt bij het ouder worden
 Doorzichtigheid van de lens neemt af
- Je kent de volgende veel voorkomende oog- en ooraandoeningen bij ouderen:
presbyacusis, presbyopie, cataract, glaucoom, maculadegeneratie

Presbyacusis: ouderdomshardhorendheid

 Risicofactoren:
o Langdurige blootstelling aan lawaai
o Roken
o Diabetes mellitus
 Oorzaak: combinatie van veroudering, blootstelling aan lawaai en genetische factoren
 Degenereren van haarcellen
 Haarcellen met kortste haartjes degenereren als eerst
 Geen hoge tonen horen en lastiger om geluid te onderscheiden
 Voornamelijk in rumoerige ruimtes en in gesprekken met meerdere mensen
 Slechthorendheid kan ook gepaard gaan met hinderlijke tinnitus (oorsuizen)
 Het betreft altijd beide oren tegelijkertijd en begint vaak op de leeftijd van 50 jaar
 Perceptief gehoorverlies: veroorzaakt door aandoeningen van de chochlea (slakkenhuis)



Presbyopie: ouderdomsverziendheid

 Komt bij bijna iedereen voor

,  Leeftijd van 40 jaar meestal
 Slecht dichtbij kunnen zien
o De elasticiteit van het oog vermindert
 Leesbril is dan noodzakelijk



Cataract: staar: vertroebeling van de lens

 Lens is troebel
o Verandering van eiwitten in de lensvezels
o Beschadiging van de lensvezels van het lenskapsel
 Wazig/grauwer zien en last bij schittering
 Meestal oudere leeftijd, maar kan ook aangeboren zijn
 Risicofactoren:
o Hoge leeftijd
o Genetische aanleg
o Blootstelling aan uv-licht
o Roken
o Diabetes mellitus
o Oogtrauma
o Oogontsteking
o Oogoperatie
o Gebruik van bepaalde medicijnen (met name corticosteroïden)
o Kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap mazelen of rodehond hadden,
hebben een verhoogd risico op congenitaal cataract (aangeboren staar)
 Behandeling: staaroperatie
o Verwijdering troebele lens en plaatsing kunstlens in het lenskapsel
 Staar kan leiden tot blindheid als er geen behandeling wordt gedaan
 Patiënt heeft 50% kans dat binnen afzienbare tijd ook het andere oog geopereerd moet
worden



Glaucoom: progressieve schade aan nervus opticus met typische beperkingen of uitval van het
gezichtsveld

 Neuropathie: zenuwaandoening
 Oudere leeftijd : > 65 jaar
 Oogdruk verhoogd
 Risicofactoren:
o Een verhoogde oogdruk
o Hogere leeftijd
o Hart- en vaatziekten
o Diabetes mellitus
o Etniciteit
o Glaucoom in de familie
o Ernstige myopie (bijziendheid, min-bril)
o Oogletsel
o Migraine

, o Chronisch gebruik van corticosteroïden
 Geen kamervocht meer afgevoerd via kanaaltje van Schlemm
 Meerdere gevolgen:
o Druk op bloedvaten  infarct (verminderde bloedvoorziening)
o Druk op nervus opticus (mechanische druk)
 2 soorten:
o Acuut glaucoom: gesloten kamerhoek glaucoom
 Pijn, fotofobie, hoofdpijn, misselijkheid en wazig zien
 >40 jaar
 Relatief zeldzaam
o Chronisch glaucoom: open kamerhoek glaucoom
 Geen symptomen
 Later stadium: kijken door als ware een tunnel (“tunnelvisie”)
leidt tot problemen met de mobiliteit, deelname aan het verkeer en/of
bepaalde werkzaamheden
 Behandeling: de oogdruk verlagen tot een bepaalde streefdruk
 Symptomen:
o Acuut
 Plotselinge visusvermindering
 Rood oog
 Hevige pijn in het oog
 Hevige hoofdpijn (boven wenkbrauw)
 Misselijkheid en braken
 Fotofobie
 Zien van gekleurde kringen (halo’s) rondom lichtbronnen
 Pupil is lichtstijf
o Chronisch
 Centrale zien is intact en uitval van het omgevingszien in één oog kan vaak
worden opgevangen door het andere oog
 Vaak al jaren verlies aan zenuwvezels voordat gezichtsveld minder wordt
 Kokerzien, dit leidt tot problemen met
 Mobiliteit
 Deelname aan het verkeer en/of bepaalde werkzaamheden



Macula degeneratie: degeneratie van de gele vlek

 Visusstoornissen midden in gezichtsveld (afname hoeveelheid kegeltjes in macula)
o Verandering en/of achteruitgang van het centrale zien
o Beeldvervorming
o Minder scherp zien
o Wazige grijze of zwarte vlek in hun gezichtsveld
o Kleuren worden vager en het zien van contrast verslechtert
 Risicofactoren:
o Algemene factoren: hogere leeftijd, erfelijke factoren, vrouwelijk geslacht, een witte
huidskleur en blauwe oogkleur
o Leefstijlfactoren: roken, obesitas, overmatige blootstelling aan zonlicht
o Cardiovasculaire aandoeningen, hypertensie