Overzichtjes Medical Humanities
Naomi Janssen
Week 1
Begrippen
Begrip Uitleg
Science in Wetenschap moet bijdragen en nuttig zijn, anders is het geen goed onderzoek
transition
Ethiek Systematische reflectie op verantwoord handelen, gaat om verantwoorden
Ethiek is normatief (morele juistheid), prescriptief (voorschrift hoe te handen)
Uitspraken zijn toepasbaar in vergelijkbare gevallen (ceteris paribus), universaliseerbaar
Sprake van intersubjectivisme
Inhoud komt voort uit consequentialisme, deontologie en deugdethiek
Doel ethisch redeneren: formuleren van goede redenen voor handelen. Gesprek voer je met
redelijke anderen. Houding is anti-dogmatisch (open staan voor discussie), al-partijdig (alle
partijen betrekken) en argumentatief
→resultaat: provisional fixed points (later weer te veranderen, maar wel op dit moment
onderbouwd)
Stappenplan ethische reflectie (pluralitisch, argumentatief, intersubjectief):
1. Verkenning
2. Explicitering
3. Analyse
4. Afweging
5. Aanpak
Normen Handelingsvoorschriften die aangeven wat men in een bepaalde situatie moet doen
= principes
Waarden Nastrevenswaardige ervaringen, situaties, stand van zaken of eigenschappen van mensen
= deugden
Consequentialisme Morele juistheid wordt bepaald door gevolgen van handelen
Behoefte aan idee van het goede
Calculus: stelling van vergelijkbaarheid
Goed gaat vooraf aan juist
Voorbeeld hedonistische stelling: euthanasie wordt uitgevoerd om iemand uit het lijden te
verlossen →opheffen lijden is goed resultaat dus te rechtvaardigen
Deontologie Karakter van handelen en aard van handeling bepaalt de beoordeling
Juist gaat vooraf aan goed
Voorbeeld: men mag niet doden, liegen is onacceptabel want is onjuist (consequentialisten
zouden zeggen dat liegen mag als het een goed doel heeft)
Deugdethiek Gekeken naar eigenschappen mens
, →als iemand juiste eigenschappen bezit, zal juist gedrag vanzelf volgen
Kritiek: onvoldoende sturing aan handelen
Mid-level principes Voornamelijk normen, zijn soort filters waarmee een casus besproken wordt, voorbeelden:
- Primum non nocere (niet schaden)
- Respect voor autonomie
- Rechtvaardigheid
- Weldoen
Democratische Montesquieu heeft scheiding der machten opgesteld
rechtstaat
Wetgevers: Regering (koning en ministers) + Staten-Generaal
Rechtsbron Bron waaruit het geldend recht gekend kan worden
1. Internationale verdragen (verbind eenieder)
2. Nationale wetgeving (grondwet is belangrijkst)
3. Rechtspraak
4. Richtlijnen en gedragsregels
Rechtspraak Is als rechtsbron een vorm van objectief recht
Volgt een aantal beginselen: openbare zitting, openbare uitspraak, onafhankelijke rechter,
onpartijdige rechter, motiveringsplicht, hoor- en wederhoor, redelijke termijn, beroepsrecht
Arrondissement Regio waarin de rechtbank zit, 11 in NL. uitspraak heet vonnis
Ressort Regio waarin Gerechtshof zit, 4 in NL. Uitspraak heet arrest
Gezondheidsrecht Horizontaal specialisme en valt zowel onder privaatrecht als onder privaatrecht
Begin: Verdrag van Rome in 1950
Privaatrecht Doel: regelen van verhoudingen tussen burgers onderling, herstel of compensatie van
geleden schade
Horizontaal
Publiekrecht Doel: regelen van verhoudingen tussen burgers en publieke autoriteiten
, Verticaal
Tuchtrecht Valt onder publiekrecht. Doel: kwaliteit van handelen van individuele beroepsbeoefenaars
te bewaken en te bevorderen
3 Regionale Tuchtcolleges Gezondheidszorg (RTG)
1 Centraal Tuchtcollege Gezondheidszorg (CTG) → cassatie in belang van de wet
Toetst niet gevolg van handelen, maar handelen
Strafrecht Preventieve werking en zorgt voor bescherming van de maatschappij, vergelding en
heropvoeding
Vermogensrecht = verbintenissenrecht
Tussen arts en patiënt is een geneeskundige behandelingsovereenkomst gesloten, volgens
WGBO
Staatsrecht Organisatorisch verband, betrekking tot organen van de staat, op instelling ervan,
bevoegdheden
Hun verhouding tot elkaar en verhouding tot burgers
Basis van rechtszaken en een specifieke bron van het staatrecht is de Grondwet
Medisch Vorm van bestuursrecht, zit geen privaatrecht bij
wetenschappelijk
onderzoek met
mensen (MWO)
Code van Betrekking op doen van medisch onderzoek met mensen en bestaat uit onderstaande 10
Neurenberg (1947) voorwaarden:
Doel: artsen straffen die mensonterende experimenten hebben uitgevoerd bij mensen in de
concentratiekampen
Juridisch bijzonder omdat regels werden opgesteld nadat strafbare feit had plaatsgevonden
Europees Verdrag Bupo Verdrag (1978)
Rechten van de Niemand mag worden onderworpen aan onmenselijke of vernederende behandelingen
Mens (1950) Er mag geen experiment worden uitgevoerd zonder toestemming van patiënt (ook in Bupo
Verdrag)
Verklaring van 1964. Uitwerking van Code van Neurenberg in praktische regels voor onderzoekers
Helsinki (1964) Niet juridisch, maar ethisch
1975: voorwaarde verplichte toetsing van onderzoeksprotocol door onafhankelijke
commissie toegevoegd
1983: bescherming kwetsbare groepen en compensatie voor slachtoffers van ondrzoek en
minimaliseren van risico’s voor proefpersonen toegevoegd
1965: In Leiden eerste medisch-ethische toetsingscommissie (METC) opgericht
Waarom Tuskegee had moeten stoppen:
Wet medisch 1998
wetenschappelijk Vanwege art 10 en 11 van grondwet was het fijn om wetten te hebben over medisch
onderzoek met wetenschappelijk onderzoek
mensen (WMO)
, Doel: rechtszekerheid en bescherming pt, wordt gecheckt door commissies (METC en
CCMO)
Art 16 en 2 WMO: beoordeling onderzoeksprotocol door METC
- Art. 1: bepaald dat proefpersoon bescherming nodig heeft bij onderzoeken waarbij
handelingen of gedragingen worden opgelegd
- Art. 2: er moet onderzoeksprotocol zijn, goedgekeurd door METC en CCMO
- Art. 3: moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om goedgekeurd te worden
- Art. 4: kwetsbare groepen moeten extra worden beschermd (wilsonbekwamen en
minderjarigen) vertegenwoordiger moet altijd toestemming geven
(plaatsvervangende toestemming PLVV). Uitzonderingen dat je hierop wel
onderzoek mag doen:
- Art. 5: idem art 4 maar dan voor afhankelijken (gevangenen etc)
- Art. 6: kern van WMO: verboden onderzoek te doen zonder schriftelijke
toestemming van wilsbekwame, meerderjarige pt. Voldoende bedenktijd nodig
- Art. 7: verzekring rondom medisch onderzoek met mensen, verzekering voor evt
schade
- Art. 10: onderzoek moet worden opgeschort als er onaanvaardbare risico’s
optreden voor pt
- Art. 11: pt moet optijd op de hoogte worden gesteld als onderzoek anders verloopt
- Art. 12: privacy proefpersonen moet beschermd worden
- Art. 33: strafbepaling
Narrative medicine Doelen:
Naomi Janssen
Week 1
Begrippen
Begrip Uitleg
Science in Wetenschap moet bijdragen en nuttig zijn, anders is het geen goed onderzoek
transition
Ethiek Systematische reflectie op verantwoord handelen, gaat om verantwoorden
Ethiek is normatief (morele juistheid), prescriptief (voorschrift hoe te handen)
Uitspraken zijn toepasbaar in vergelijkbare gevallen (ceteris paribus), universaliseerbaar
Sprake van intersubjectivisme
Inhoud komt voort uit consequentialisme, deontologie en deugdethiek
Doel ethisch redeneren: formuleren van goede redenen voor handelen. Gesprek voer je met
redelijke anderen. Houding is anti-dogmatisch (open staan voor discussie), al-partijdig (alle
partijen betrekken) en argumentatief
→resultaat: provisional fixed points (later weer te veranderen, maar wel op dit moment
onderbouwd)
Stappenplan ethische reflectie (pluralitisch, argumentatief, intersubjectief):
1. Verkenning
2. Explicitering
3. Analyse
4. Afweging
5. Aanpak
Normen Handelingsvoorschriften die aangeven wat men in een bepaalde situatie moet doen
= principes
Waarden Nastrevenswaardige ervaringen, situaties, stand van zaken of eigenschappen van mensen
= deugden
Consequentialisme Morele juistheid wordt bepaald door gevolgen van handelen
Behoefte aan idee van het goede
Calculus: stelling van vergelijkbaarheid
Goed gaat vooraf aan juist
Voorbeeld hedonistische stelling: euthanasie wordt uitgevoerd om iemand uit het lijden te
verlossen →opheffen lijden is goed resultaat dus te rechtvaardigen
Deontologie Karakter van handelen en aard van handeling bepaalt de beoordeling
Juist gaat vooraf aan goed
Voorbeeld: men mag niet doden, liegen is onacceptabel want is onjuist (consequentialisten
zouden zeggen dat liegen mag als het een goed doel heeft)
Deugdethiek Gekeken naar eigenschappen mens
, →als iemand juiste eigenschappen bezit, zal juist gedrag vanzelf volgen
Kritiek: onvoldoende sturing aan handelen
Mid-level principes Voornamelijk normen, zijn soort filters waarmee een casus besproken wordt, voorbeelden:
- Primum non nocere (niet schaden)
- Respect voor autonomie
- Rechtvaardigheid
- Weldoen
Democratische Montesquieu heeft scheiding der machten opgesteld
rechtstaat
Wetgevers: Regering (koning en ministers) + Staten-Generaal
Rechtsbron Bron waaruit het geldend recht gekend kan worden
1. Internationale verdragen (verbind eenieder)
2. Nationale wetgeving (grondwet is belangrijkst)
3. Rechtspraak
4. Richtlijnen en gedragsregels
Rechtspraak Is als rechtsbron een vorm van objectief recht
Volgt een aantal beginselen: openbare zitting, openbare uitspraak, onafhankelijke rechter,
onpartijdige rechter, motiveringsplicht, hoor- en wederhoor, redelijke termijn, beroepsrecht
Arrondissement Regio waarin de rechtbank zit, 11 in NL. uitspraak heet vonnis
Ressort Regio waarin Gerechtshof zit, 4 in NL. Uitspraak heet arrest
Gezondheidsrecht Horizontaal specialisme en valt zowel onder privaatrecht als onder privaatrecht
Begin: Verdrag van Rome in 1950
Privaatrecht Doel: regelen van verhoudingen tussen burgers onderling, herstel of compensatie van
geleden schade
Horizontaal
Publiekrecht Doel: regelen van verhoudingen tussen burgers en publieke autoriteiten
, Verticaal
Tuchtrecht Valt onder publiekrecht. Doel: kwaliteit van handelen van individuele beroepsbeoefenaars
te bewaken en te bevorderen
3 Regionale Tuchtcolleges Gezondheidszorg (RTG)
1 Centraal Tuchtcollege Gezondheidszorg (CTG) → cassatie in belang van de wet
Toetst niet gevolg van handelen, maar handelen
Strafrecht Preventieve werking en zorgt voor bescherming van de maatschappij, vergelding en
heropvoeding
Vermogensrecht = verbintenissenrecht
Tussen arts en patiënt is een geneeskundige behandelingsovereenkomst gesloten, volgens
WGBO
Staatsrecht Organisatorisch verband, betrekking tot organen van de staat, op instelling ervan,
bevoegdheden
Hun verhouding tot elkaar en verhouding tot burgers
Basis van rechtszaken en een specifieke bron van het staatrecht is de Grondwet
Medisch Vorm van bestuursrecht, zit geen privaatrecht bij
wetenschappelijk
onderzoek met
mensen (MWO)
Code van Betrekking op doen van medisch onderzoek met mensen en bestaat uit onderstaande 10
Neurenberg (1947) voorwaarden:
Doel: artsen straffen die mensonterende experimenten hebben uitgevoerd bij mensen in de
concentratiekampen
Juridisch bijzonder omdat regels werden opgesteld nadat strafbare feit had plaatsgevonden
Europees Verdrag Bupo Verdrag (1978)
Rechten van de Niemand mag worden onderworpen aan onmenselijke of vernederende behandelingen
Mens (1950) Er mag geen experiment worden uitgevoerd zonder toestemming van patiënt (ook in Bupo
Verdrag)
Verklaring van 1964. Uitwerking van Code van Neurenberg in praktische regels voor onderzoekers
Helsinki (1964) Niet juridisch, maar ethisch
1975: voorwaarde verplichte toetsing van onderzoeksprotocol door onafhankelijke
commissie toegevoegd
1983: bescherming kwetsbare groepen en compensatie voor slachtoffers van ondrzoek en
minimaliseren van risico’s voor proefpersonen toegevoegd
1965: In Leiden eerste medisch-ethische toetsingscommissie (METC) opgericht
Waarom Tuskegee had moeten stoppen:
Wet medisch 1998
wetenschappelijk Vanwege art 10 en 11 van grondwet was het fijn om wetten te hebben over medisch
onderzoek met wetenschappelijk onderzoek
mensen (WMO)
, Doel: rechtszekerheid en bescherming pt, wordt gecheckt door commissies (METC en
CCMO)
Art 16 en 2 WMO: beoordeling onderzoeksprotocol door METC
- Art. 1: bepaald dat proefpersoon bescherming nodig heeft bij onderzoeken waarbij
handelingen of gedragingen worden opgelegd
- Art. 2: er moet onderzoeksprotocol zijn, goedgekeurd door METC en CCMO
- Art. 3: moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om goedgekeurd te worden
- Art. 4: kwetsbare groepen moeten extra worden beschermd (wilsonbekwamen en
minderjarigen) vertegenwoordiger moet altijd toestemming geven
(plaatsvervangende toestemming PLVV). Uitzonderingen dat je hierop wel
onderzoek mag doen:
- Art. 5: idem art 4 maar dan voor afhankelijken (gevangenen etc)
- Art. 6: kern van WMO: verboden onderzoek te doen zonder schriftelijke
toestemming van wilsbekwame, meerderjarige pt. Voldoende bedenktijd nodig
- Art. 7: verzekring rondom medisch onderzoek met mensen, verzekering voor evt
schade
- Art. 10: onderzoek moet worden opgeschort als er onaanvaardbare risico’s
optreden voor pt
- Art. 11: pt moet optijd op de hoogte worden gesteld als onderzoek anders verloopt
- Art. 12: privacy proefpersonen moet beschermd worden
- Art. 33: strafbepaling
Narrative medicine Doelen:
