Ine Journée Schakelprogramma Communicatiewetenschappen Prof: Peter Stevens
Samenvatting: Inleiding tot kwalitatieve
onderzoekstechnieken (K000931)
1 INLEIDING KWALITATIEF ONDERZOEK
1.1 WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
Er zijn heel veel verschillende vormen van kwalitatief onderzoek, wat zich uit in verschillende:
Dataverzamelingstechnieken;
Analysemethoden;
Theoretische invalshoeken.
Er is geen consensus over hoe men kwalitatief onderzoek moet definiëren. (Achtergrondinfo: In de ene
definitie staat de onderzoeker die op een interpretatieve wijze naar de wereld kijkt en een veelheid aan
methoden gebruikt om aan onderzoek te doen, centraal. Bovendien zijn de natuurlijke, dagdagelijkse
omgeving in het onderzoek van belang en gaat de onderzoeker op zoek naar processen van
betekenisgeving. Een andere definitie benadrukt de tweekoppige aard van het kwalitatief onderzoek:
enerzijds het kwalitatief onderzoek dat zich als veld gesetteld heeft en dat vaste onderzoekslijnen en
methodologieën uitzet en anderzijds het kwalitatieve onderzoek dat zich heel sterk bewust is van de
eigen rol die een onderzoeker speelt, de eigen waarden en inzichten die een kwalitatieve onderzoeker
met zich meedraagt en de invloed die de onderzoeker heeft op de omgeving die hij bestudeert.) Deze
grote verscheidenheid aan definities kan worden verklaard door de grote variatie in filosofische
uitgangspunten in kwalitatief onderzoek.
Wij hanteren de definities die een grote groep auteurs ook gebruikt. Deze definities proberen
kwalitatief onderzoek te beschrijven a.d.h.v. een opsomming van de kenmerken die vaak in kwalitatief
onderzoek aanwezig zijn. Ze zijn echter niet noodzakelijk allemaal in alle kwalitatieve onderzoeken
terug te vinden.
1. De vraagstelling en het doel van het onderzoek
- Vraagstellingen gaan over complexe thema’s of betreffen sociale processen
- De dagelijkse werkelijkheid van de onderzochten staat centraal
2. Het onderzoeksdesign
- Het onderzoeksdesign is flexibel
- Het onderzoeksdesign is gericht op studie in een natuurlijke omgeving
- Het onderzoeksdesign is gericht op een “holistisch1” begrijpen van de context
3. De dataverzamelingsmethode
- Er is een uitgebreid gamma aan dataverzamelingsmethoden ter beschikking
- Er wordt vaak een beroep gedaan op meerdere methoden in één onderzoek
- Het gebruik van methoden is flexibel
1
Holistisch: Iets is holistisch wanneer er naar het geheel wordt gekeken en niet naar de som van de verschillende
onderdelen waarvan iets is opgebouwd.
1
Samenvatting: Inleiding tot kwalitatieve
onderzoekstechnieken (K000931)
1 INLEIDING KWALITATIEF ONDERZOEK
1.1 WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
Er zijn heel veel verschillende vormen van kwalitatief onderzoek, wat zich uit in verschillende:
Dataverzamelingstechnieken;
Analysemethoden;
Theoretische invalshoeken.
Er is geen consensus over hoe men kwalitatief onderzoek moet definiëren. (Achtergrondinfo: In de ene
definitie staat de onderzoeker die op een interpretatieve wijze naar de wereld kijkt en een veelheid aan
methoden gebruikt om aan onderzoek te doen, centraal. Bovendien zijn de natuurlijke, dagdagelijkse
omgeving in het onderzoek van belang en gaat de onderzoeker op zoek naar processen van
betekenisgeving. Een andere definitie benadrukt de tweekoppige aard van het kwalitatief onderzoek:
enerzijds het kwalitatief onderzoek dat zich als veld gesetteld heeft en dat vaste onderzoekslijnen en
methodologieën uitzet en anderzijds het kwalitatieve onderzoek dat zich heel sterk bewust is van de
eigen rol die een onderzoeker speelt, de eigen waarden en inzichten die een kwalitatieve onderzoeker
met zich meedraagt en de invloed die de onderzoeker heeft op de omgeving die hij bestudeert.) Deze
grote verscheidenheid aan definities kan worden verklaard door de grote variatie in filosofische
uitgangspunten in kwalitatief onderzoek.
Wij hanteren de definities die een grote groep auteurs ook gebruikt. Deze definities proberen
kwalitatief onderzoek te beschrijven a.d.h.v. een opsomming van de kenmerken die vaak in kwalitatief
onderzoek aanwezig zijn. Ze zijn echter niet noodzakelijk allemaal in alle kwalitatieve onderzoeken
terug te vinden.
1. De vraagstelling en het doel van het onderzoek
- Vraagstellingen gaan over complexe thema’s of betreffen sociale processen
- De dagelijkse werkelijkheid van de onderzochten staat centraal
2. Het onderzoeksdesign
- Het onderzoeksdesign is flexibel
- Het onderzoeksdesign is gericht op studie in een natuurlijke omgeving
- Het onderzoeksdesign is gericht op een “holistisch1” begrijpen van de context
3. De dataverzamelingsmethode
- Er is een uitgebreid gamma aan dataverzamelingsmethoden ter beschikking
- Er wordt vaak een beroep gedaan op meerdere methoden in één onderzoek
- Het gebruik van methoden is flexibel
1
Holistisch: Iets is holistisch wanneer er naar het geheel wordt gekeken en niet naar de som van de verschillende
onderdelen waarvan iets is opgebouwd.
1
