Esthetica
Deel 1 : de neurofysiologie van de esthetische ervaring
● Materialisme in de hedendaagse filosofie en cognitiewetenschappen
o DAVID MARR ( 1945-1980)
▪ Een van grondleggers van computationele neurowetenschappen
▪ Baanbrekend werk over de visuele waarneming – zie deel 2 deze les
▪ Britse neurowetenschapper bij MIT’s AI lab en Depatement of
psychology
o ERIC R KANDEL ( 1929- )
▪ Amerikaanse psychiater en neurowetenschapper
▪ Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde voor onderzoek naar
geheugen op moleculair vlak
▪ Neuro- esthetica ( zie quote)
▪ Boek : the age of insight
● Hierin soort neuro-esthetica ontwikkeld
● Bekijkt de werking van de hersenen en hoe die een belangrijke
rol speelt in onze esthetische ervaring
● Quote : dualiteit waarmee we worstelen in de wetenschap
o Neurowetenschappen met objectieve studie van
hersenen ,maar kan niet tonen hoe het aanvoelt
o Kunst kan dat wel
o Beide perspectieven zijn noodzakelijk als we een echt
omvattend idee willen hebben van de geest
o Wat is (esthetsche) ervaring
▪ Hoe wordt er in de neurowetenschappen nagedacht over het statuut
van de ervaring? --- wat is bewustzijn ? ( vanuit wetenschappelijk
perspectief)
▪ Centrale aanname: construct van het brein
● Onze ervaring is geen directe toegang tot de werkelijkheid ( het
is geen speigel ervan)
● Sommige wetenschappers zeggen zelfs dat het een
hallucinatie/fantasie is
, ● In die constructie zitten allerlei illusies
● Wij projecteren eerder iets op de werkelijkheid
o grote voorstander van een cognitieve wetenschappelijke, biologische
benadering is DANIEL DENNENT
▪ schrijft in zijn boek over het bewustzijn als het laatste overblijvende
mysterie
▪ fenomeen waarover we niet eens weten HOE we erover moeten
nadenken ( zie quote)
▪ vandaag zijn er nog altijd heel wat filosofen/wetenschappers/… die
zeggen dat we het bewustzijn nooit volledig zullen kunnen snappen
▪ Dennent denkt dat het wel mogelijk is maar zegt dat het wel heel
moeilijk zal zijn
o Het moeilijke aan een neurowetenschappelijke benadering – KANDEL
▪ Handboek: essentials of neuroscience and behavior
▪ Grote vraagstuk is : zie pp
● Als je kleuren waarneemt neem je geen electromagnetische
golven waar , maar zien we gewoon kleuren
● Zelfde met klanken ( acoustische vibraties horen we als
melodieën, woorden)
o Hoe hoor je betekenis
● Smaken en geuren
● Zijn allemaal mentale constructies die in de hersenen gemaakt
worden
● De idee dat onze waarneming heeft een fundamentele
kwalitatieve intene dimensie
● Die subjectieve dimensie bestaat niet echt in de realiteit, maar
ons brein construeert die op deze manier
● De echte werkelijkheid heeft dus geen kleuren ,maar gewoon
golflengtes,… wij projecteren kleuren op de buitenwereld
● Waarom doet het brein dat en HOE ???
o Die uitdaging hebben we geërfd van Descartes
▪ Dacht al in dezelfde termen na over de subjectieve ervaring ( als een
van de eersten)
, ● Zag in dat onze ervaring fysiologisch vanuit het
lichaam/hersenen mee geconstitueerd wordt
▪ Opdeling tussen subjectieve en objectieve dat nu nog aan werk is bij
bv KANDEL
● Ook bij LOCKe
▪ Het brein tussen realiteit en illusie ( opdeling)
● Objectieve realiteit onafhankelijk van de waarnemer: fysische
(materiele ) realiteit --- echte werkelijkheid
o Bepaalde eigenschappen, vormen, bewegingen, grootte
,…
● Subjectieve illusie van de waarnemer: kwaliteiten zoals geur,
kleur, smaak, geluid ,textuur ( illusoir effect van het object in
het subject)
o Bestaat alleen als er een waarnemer is
o Het is een construct van die waarnemer
o Bestaan niet in de realiteit zelf
o Geproduceerd in het brein
● Quote locke – an essay concerning human understanding
o Primaire kwaliteiten ( soort venster op de
werkelijkheid, directe waarneming van de objectieve
werkelijkheid )
o Secundaire kwaliteiten ( geen enkele overeenkomst
met de echte werkelijkheid, wordt geproduceerd in ons
brein)
● Dus denkkader dat onstaat in de 17De eeuw waar we nog altijd
mee verderwerken en ons afvragen hoe we die opsplitsing
kunnen opheffen en hoe we beide kunnen verstaan vanuit een
wetenschappelijk perspectief
▪ Quote KANDEL ( zelfde problematiek DESCARTES en LOCKE)
● Brein scannt , onderzoekt het visuele veld en brein
verdeelt/onderscheidt daar verschillende elementen in en
analyseert verschillende objecten, beweging en daarna brengt
ze al die informatie samen en construeert ze het beeld dat we
hebben volgens de regels van het brein
● Die regels zijn genetische gedetermineerd ( is anders bij elke
diersoort)
, ● Die constructie is dus niet enkel een illusie, maar verschilt dan
nog eens tussen andere diersoorten
▪ Soort kader voor neurowetenschappelijke benadering
o CHRIS FRITH- making up the mind how the brain creates our mental world
▪ Quote zie pp
● De kwalitatieve objectieve dimensie is een verrijking
● Is mee geconstitueerd via ons geheugen
o Schemata 1
▪ Toont duidelijk het constructieve karakter van het brein
▪ Iedereen heeft de indruk van een witte driehoek die naar voor komt
en over de zwarte cirkels lijkt te liggen
▪ De waarneming is een ullusie want we zien vormen die er niet echt
fysiologisch zijn
▪ Die waarneming toont de constructieve activiteit van ons brein in onze
waarneming
o Schemata 2
▪ Het kleurverschil heeft een effect van uitstraling – lijkt een cirkel
gevormd en alles wat er in die cirkel zit ook blauw afstraalt
▪ Radiance – lijkt bal die gloeit – is ook constructie
o Kanizsa contouren ( zie later )
o Vertrekpunt van neurowetenschap : materialisme
▪ Wat is de wereld? Materialisme : de tijd-ruimtelijke wereld van de
fysica( dat bestaat echt)
● Cf descartes, locke, …
▪ Niet-fysische , immateriële entiteiten bestaan niet
▪ Vb DENNET
● Quote : een filosofische keuze/ aanname
o De tactiele wereld van de fysieke
o Is de meest voorkomende keuze vandaag in filosofie en
wetenschappelijk onderzoek
o Geest als iets dat immaterieel zou zijn en onafhankelijk
zou kunnen bestaan van de materie/ het brein/ het
lichaam --- het dualisme
Deel 1 : de neurofysiologie van de esthetische ervaring
● Materialisme in de hedendaagse filosofie en cognitiewetenschappen
o DAVID MARR ( 1945-1980)
▪ Een van grondleggers van computationele neurowetenschappen
▪ Baanbrekend werk over de visuele waarneming – zie deel 2 deze les
▪ Britse neurowetenschapper bij MIT’s AI lab en Depatement of
psychology
o ERIC R KANDEL ( 1929- )
▪ Amerikaanse psychiater en neurowetenschapper
▪ Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde voor onderzoek naar
geheugen op moleculair vlak
▪ Neuro- esthetica ( zie quote)
▪ Boek : the age of insight
● Hierin soort neuro-esthetica ontwikkeld
● Bekijkt de werking van de hersenen en hoe die een belangrijke
rol speelt in onze esthetische ervaring
● Quote : dualiteit waarmee we worstelen in de wetenschap
o Neurowetenschappen met objectieve studie van
hersenen ,maar kan niet tonen hoe het aanvoelt
o Kunst kan dat wel
o Beide perspectieven zijn noodzakelijk als we een echt
omvattend idee willen hebben van de geest
o Wat is (esthetsche) ervaring
▪ Hoe wordt er in de neurowetenschappen nagedacht over het statuut
van de ervaring? --- wat is bewustzijn ? ( vanuit wetenschappelijk
perspectief)
▪ Centrale aanname: construct van het brein
● Onze ervaring is geen directe toegang tot de werkelijkheid ( het
is geen speigel ervan)
● Sommige wetenschappers zeggen zelfs dat het een
hallucinatie/fantasie is
, ● In die constructie zitten allerlei illusies
● Wij projecteren eerder iets op de werkelijkheid
o grote voorstander van een cognitieve wetenschappelijke, biologische
benadering is DANIEL DENNENT
▪ schrijft in zijn boek over het bewustzijn als het laatste overblijvende
mysterie
▪ fenomeen waarover we niet eens weten HOE we erover moeten
nadenken ( zie quote)
▪ vandaag zijn er nog altijd heel wat filosofen/wetenschappers/… die
zeggen dat we het bewustzijn nooit volledig zullen kunnen snappen
▪ Dennent denkt dat het wel mogelijk is maar zegt dat het wel heel
moeilijk zal zijn
o Het moeilijke aan een neurowetenschappelijke benadering – KANDEL
▪ Handboek: essentials of neuroscience and behavior
▪ Grote vraagstuk is : zie pp
● Als je kleuren waarneemt neem je geen electromagnetische
golven waar , maar zien we gewoon kleuren
● Zelfde met klanken ( acoustische vibraties horen we als
melodieën, woorden)
o Hoe hoor je betekenis
● Smaken en geuren
● Zijn allemaal mentale constructies die in de hersenen gemaakt
worden
● De idee dat onze waarneming heeft een fundamentele
kwalitatieve intene dimensie
● Die subjectieve dimensie bestaat niet echt in de realiteit, maar
ons brein construeert die op deze manier
● De echte werkelijkheid heeft dus geen kleuren ,maar gewoon
golflengtes,… wij projecteren kleuren op de buitenwereld
● Waarom doet het brein dat en HOE ???
o Die uitdaging hebben we geërfd van Descartes
▪ Dacht al in dezelfde termen na over de subjectieve ervaring ( als een
van de eersten)
, ● Zag in dat onze ervaring fysiologisch vanuit het
lichaam/hersenen mee geconstitueerd wordt
▪ Opdeling tussen subjectieve en objectieve dat nu nog aan werk is bij
bv KANDEL
● Ook bij LOCKe
▪ Het brein tussen realiteit en illusie ( opdeling)
● Objectieve realiteit onafhankelijk van de waarnemer: fysische
(materiele ) realiteit --- echte werkelijkheid
o Bepaalde eigenschappen, vormen, bewegingen, grootte
,…
● Subjectieve illusie van de waarnemer: kwaliteiten zoals geur,
kleur, smaak, geluid ,textuur ( illusoir effect van het object in
het subject)
o Bestaat alleen als er een waarnemer is
o Het is een construct van die waarnemer
o Bestaan niet in de realiteit zelf
o Geproduceerd in het brein
● Quote locke – an essay concerning human understanding
o Primaire kwaliteiten ( soort venster op de
werkelijkheid, directe waarneming van de objectieve
werkelijkheid )
o Secundaire kwaliteiten ( geen enkele overeenkomst
met de echte werkelijkheid, wordt geproduceerd in ons
brein)
● Dus denkkader dat onstaat in de 17De eeuw waar we nog altijd
mee verderwerken en ons afvragen hoe we die opsplitsing
kunnen opheffen en hoe we beide kunnen verstaan vanuit een
wetenschappelijk perspectief
▪ Quote KANDEL ( zelfde problematiek DESCARTES en LOCKE)
● Brein scannt , onderzoekt het visuele veld en brein
verdeelt/onderscheidt daar verschillende elementen in en
analyseert verschillende objecten, beweging en daarna brengt
ze al die informatie samen en construeert ze het beeld dat we
hebben volgens de regels van het brein
● Die regels zijn genetische gedetermineerd ( is anders bij elke
diersoort)
, ● Die constructie is dus niet enkel een illusie, maar verschilt dan
nog eens tussen andere diersoorten
▪ Soort kader voor neurowetenschappelijke benadering
o CHRIS FRITH- making up the mind how the brain creates our mental world
▪ Quote zie pp
● De kwalitatieve objectieve dimensie is een verrijking
● Is mee geconstitueerd via ons geheugen
o Schemata 1
▪ Toont duidelijk het constructieve karakter van het brein
▪ Iedereen heeft de indruk van een witte driehoek die naar voor komt
en over de zwarte cirkels lijkt te liggen
▪ De waarneming is een ullusie want we zien vormen die er niet echt
fysiologisch zijn
▪ Die waarneming toont de constructieve activiteit van ons brein in onze
waarneming
o Schemata 2
▪ Het kleurverschil heeft een effect van uitstraling – lijkt een cirkel
gevormd en alles wat er in die cirkel zit ook blauw afstraalt
▪ Radiance – lijkt bal die gloeit – is ook constructie
o Kanizsa contouren ( zie later )
o Vertrekpunt van neurowetenschap : materialisme
▪ Wat is de wereld? Materialisme : de tijd-ruimtelijke wereld van de
fysica( dat bestaat echt)
● Cf descartes, locke, …
▪ Niet-fysische , immateriële entiteiten bestaan niet
▪ Vb DENNET
● Quote : een filosofische keuze/ aanname
o De tactiele wereld van de fysieke
o Is de meest voorkomende keuze vandaag in filosofie en
wetenschappelijk onderzoek
o Geest als iets dat immaterieel zou zijn en onafhankelijk
zou kunnen bestaan van de materie/ het brein/ het
lichaam --- het dualisme
