Globalisering:
Paragraaf 1.1:
De wereld is erg veranderd. We kunnen nu communiceren over de hele wereld. Tijd en
afstand zijn nauwelijks nog een belemmering. Dit kan door de moderne informatie en
communicatietechnologie (ICT). Overal kunnen mensen communiceren het is een global
village, een mondiaal dorp, door de wereldwijde sociale netwerken.
Daarnaast zijn er tussen landen economische relaties, handel, geldstromen of de
uitwisseling van arbeidskrachten. Landen onderhouden ook politieke of culturele banden
met elkaar. Regeringen maken afspraken over samenwerkingen of hebben internationaal
overleg. De toenemende sociale, economische, politieke en culturele relaties is de
globalisering.
De mate van globalisering verschilt per land. Landen kunnen worden ingedeeld op basis
van globaliseringsindex, de hoeveelheid banden die een land met een ander land heeft. Er
zijn veel landen die achterblijven in dit proces. Dit kan te maken hebben met het verleden
maar tegenwoordig zijn er ook veel veranderingen. De geografie kijkt op gebied van cultuur,
politiek, economie en demografie. Zo krijg je een beeld van de globaliseringsindex en het
globaliseringsproces. Dit doen we per gebieden met soortgelijke kenmerken.
Een mogelijke indeling is dus de cultuurgebieden, regio’s met een gemeenschappelijke
cultuur. Dit is moeilijk vanwege de verschillende cultuurelementen, zoals taal, religie,
gewoonten, waarden en normen, kunst en technologie. Deze cultuurgebieden zijn macro
regio’s.
Op mondiale schaal zijn er vier brede
overgangszones te onderscheiden:
1. Het grensgebied tussen Noord-Amerika
en Latijns-Amerika
2. Enkele landen tussen Noord-Afrika en
Sub-Sahara-Afrika
3. Een gebied tussen europa en
voormalige sovjet unie
4. Een zone tussen Rusland, Oost-Azië
en Zuid-Azië
De godsdienst, een tweede cultuurelement dat de identiteit van een volk sterk kan bepalen,
is de religie die een grote rol speelt bij de normen en waarden. Religie en politiek zijn in
westerse landen vaak formeel geschreven. Toch wordt de politiek indirect beïnvloed.
Als je de wereld wilt indelen op politieke kenmerken kan je de verspreiding van de politieke
macht gebruiken. Bijna 40% van de bevolking van de wereld leeft in landen waar de
zeggenschap over eigen leven erg klein is. In veel europese landen is dit niet het geval.
Met het democratisch gehalte kun je onder andere meten met de democratische-index,
een eenheid tot 10. De kenmerken die mee worden genomen zijn vrije verkiezingen, het
functioneren van de regering, de mate waarin de bevolking deelneemt aan de politieke
,besluiten, de politieke cultuur en de mensenrechten. Hoewel de landen verplicht hun
wetgeving op deze vastgelegde wetten moeten afstemmen is dit niet overal het geval. Bij
dictaturen is dit niet zo.
De welvaart tussen cultuurgebieden verschilt sterk. De meest gebruikte indicator is het bruto
binnenlands product per inwoner (bbp/inw). Het bbp gedeeld door het aantal inwoners.
Het bbp is de waarde van de goederen en diensten die worden geproduceerd. Als je het bbp
bekijkt over grotere of kleinere gebieden is het bruto regionaal product per inwoner
(brp/inw). Het brp gedeeld door het aantal inwoners. De bbp’s van Europa, Noord-Amerika
en China hebben een groot aandeel van de wereldproductie. Er zijn wel een paar nadelen:
1. De betrouwbaarheid van de gegevens, vooral bij minder ontwikkelde landen. Daar
missen vaak de onafhankelijke statische organisaties.
2. Is alles wat er wordt geproduceerd wel het bbp? In landen met een laag inkomen per
hoofd proberen ze rond te komen in de informele sector. Dit geldt is niet
geregistreerd dus wordt dit inkomen niet meegenomen in de cijfers. Ook is er
zelfvoorziening dat vaak niet wordt meegenomen.
3. Is er rekening gehouden met prijsverschillen tussen landen? In landen waar de
prijzen van goederen lager zijn is de koopkracht groter. Er kan met hetzelfde
inkomen meer gekocht worden. Bij regio-indelingen die gebaseerd zijn op het bbp is
dit vaak gecorrigeerd.
4. In een land kunnen onrechtvaardige welvaartsverschillen zitten tussen gebieden.
Regionale ongelijkheid wordt door het landelijke gemiddelde verborgen. Dit gebeurt
ook bij sociale ongelijkheid: grote inkomensverschillen tussen de sociale groepen
binnen een land. Vooral in arme landen bestaat de samenleving uit een kleine,
schatrijke bovenste laag, elite, en de basis is straatarme massa.
Het economische ontwikkelingspeil van gebieden kun je ook afleiden uit de samenstelling
van de beroepsbevolking. Die veranderd name het ontwikkelingspeil toeneemt.
Het landbouw, primaire sector, aandeel is een goede indicator voor het economische
ontwikkelingspeil. Bij de secundaire en tertiaire sector is het verband ingewikkelder. Voor
westerse landen geldt dat de hoogste lonen in de zakelijke dienstverleningen zitten,
secundaire sector: fabrieken. De tertiaire sector is vaak groot in arme landen want
hieronder valt de informele sector, de tertiaire sector: het verkopen van diensten en
goederen.
De bevolkingsspreiding is ongelijkmatig over de wereld. In sommige gebieden is de
bevolkingsdichtheid hoog, het gemiddelde aantal inwoner per km3, dit kan door vruchtbare
rivierdalen of delta’s komen. Voor landbouwers erg aantrekkelijk. Lage bevolkingsdichtheid
komt door extreme kou of droge hooggelegen regio’s. In steden leven meer mensen,
verstedelijkingsgraad/ urbanisatiegraad. Ligt op de wereld boven de 50%. Welvarende
regio’s zijn meestal sterker verstedelijkt. Toch is de totale stedelijke bevolkingsomvang in
rijke regio’s vaak lager dan in de wat armere landen. Dit heeft te maken met het
verstedelijkingstempo, de snelheid waarmee de stadsbewoners toenemen in procent.
Vooral in arme macroregio’s ligt dit hoog.
De wereld kan op verschillende kenmerken ingedeeld worden met verschillende indicatoren.
Paragraaf 2:
, De eerste macroregio is Europa. Europa heeft geen duidelijke cultuurgrenzen. De meningen
van de Oostgrens van Europa zijn verdeeld. De geleidelijke overgang van Europa naar Azië
bestaat al duizenden jaren en er zijn veel contacten tussen volken in Europa en de
samenleving in Centraal en Oost-Azië. Het spreidingspatroon van de Indo-Europese talen
getuigt hiervan. Door het contact en de migratie verspreiden deze talen zich snel. Volgens
sommigen ligt de cultuurhaard van de Indo-Europese talen in Anatolië of Kurgan, het
herkomstgebied. Diffusie is al de talen vanuit het herkomstgebied zich verspreiden. Een
tweedeling van Eurazië met taal als indicator is vrijwel onmogelijk, omdat de taalfamilie wijd
verbreid is over Eurazië.
De staatkundige indeling van Europa is veel veranderd en is relatief klein. De sovjet unie
brokkelde uit elkaar. Geopolitiek, culturele en economische factoren spelen hierbij een grote
rol.
Geopolitiek beschrijft de machtsverhoudingen tussen (groepen) landen. Eind jaren tachtig
verminderde de geopolitieke invloed van de Sovjet unie in Oost Europa. De afgebrokkelde
landen sloten zich aan bij west Europa. Ook viel Joegoslavië en Tsjecho-slowakije uit elkaar,
dit werd Tsjechië, Slowakije, Kroatië, slovenië en Servië, dit ging gepaard met gewelddadige
conflicten.
De situatie in Oekraïne lijkt een voorbeeld van de veranderende politieke verhouding.
Rusland wilt macht uit blijven oefenen en bezet oostelijke gebieden. Het westen steunt de
rest van het land.
Een tweede factor die invloed heeft op de staatkundige stabiliteit is de culturele
verscheidenheid. Vooral in midden en oost-Europa is de bevolking heterogeen. Veel volken
leven door elkaar. Sommige staten zijn nog zo jong dat de natievorming, samenhang in een
land, nog onvoldoende tijd heeft gehad. Maar zelfs in oudere staten zorgen
cultuurverschillen voor onstabiliteit. Als volken actief weerstand bieden tegen natievorming
kan dit voor regionalisme zorgen. Het streven naar een vorm van zelfbestuur. Als dit
succes heeft is er sprake van separatisme.
Ook zorgen economische factoren voor nieuwe scheidslijnen. Niet overal is het inkomen
even hoog en er zijn grote economische groeiverschillen tussen gebieden.
De europese unie is een resultaat van een lange periode blokvorming. Door dit
samenwerkingsverband is het s werelds grootste handelsblok met flinke onderlinge handel.
Na de koude oorlog traden er veel midden en oost europese landen toe, dit kwam door
verandering van de geopolitieke verhoudingen. De verdeeldheid onder de EU-staten nam
toe. In Griekenland liep het lidmaatschap gevaar door de financiële problemen en de
vluchtelingenstroom. In verschillende landen van de EU groeide de weerstand tegen de EU.
De jaarlijkse bevolkingsgroei is klein in Europa. Dit komt door
het hoge ontwikkelingspeil van veel europese landen. Ze
bevinden zich in de laatste fase van de demografische
transitie, de overgang van hoog geboortecijfer en sterftecijfer
naar een laag geboorte en sterftecijfer. Dit model omvat 5 fases.
1. Fase 1: Leven van landbouw en ambacht. Geboorte en
sterftecijfer hoog, totale bevolking groeit niet snel.
Hygiënische situatie erbarmelijk.
Paragraaf 1.1:
De wereld is erg veranderd. We kunnen nu communiceren over de hele wereld. Tijd en
afstand zijn nauwelijks nog een belemmering. Dit kan door de moderne informatie en
communicatietechnologie (ICT). Overal kunnen mensen communiceren het is een global
village, een mondiaal dorp, door de wereldwijde sociale netwerken.
Daarnaast zijn er tussen landen economische relaties, handel, geldstromen of de
uitwisseling van arbeidskrachten. Landen onderhouden ook politieke of culturele banden
met elkaar. Regeringen maken afspraken over samenwerkingen of hebben internationaal
overleg. De toenemende sociale, economische, politieke en culturele relaties is de
globalisering.
De mate van globalisering verschilt per land. Landen kunnen worden ingedeeld op basis
van globaliseringsindex, de hoeveelheid banden die een land met een ander land heeft. Er
zijn veel landen die achterblijven in dit proces. Dit kan te maken hebben met het verleden
maar tegenwoordig zijn er ook veel veranderingen. De geografie kijkt op gebied van cultuur,
politiek, economie en demografie. Zo krijg je een beeld van de globaliseringsindex en het
globaliseringsproces. Dit doen we per gebieden met soortgelijke kenmerken.
Een mogelijke indeling is dus de cultuurgebieden, regio’s met een gemeenschappelijke
cultuur. Dit is moeilijk vanwege de verschillende cultuurelementen, zoals taal, religie,
gewoonten, waarden en normen, kunst en technologie. Deze cultuurgebieden zijn macro
regio’s.
Op mondiale schaal zijn er vier brede
overgangszones te onderscheiden:
1. Het grensgebied tussen Noord-Amerika
en Latijns-Amerika
2. Enkele landen tussen Noord-Afrika en
Sub-Sahara-Afrika
3. Een gebied tussen europa en
voormalige sovjet unie
4. Een zone tussen Rusland, Oost-Azië
en Zuid-Azië
De godsdienst, een tweede cultuurelement dat de identiteit van een volk sterk kan bepalen,
is de religie die een grote rol speelt bij de normen en waarden. Religie en politiek zijn in
westerse landen vaak formeel geschreven. Toch wordt de politiek indirect beïnvloed.
Als je de wereld wilt indelen op politieke kenmerken kan je de verspreiding van de politieke
macht gebruiken. Bijna 40% van de bevolking van de wereld leeft in landen waar de
zeggenschap over eigen leven erg klein is. In veel europese landen is dit niet het geval.
Met het democratisch gehalte kun je onder andere meten met de democratische-index,
een eenheid tot 10. De kenmerken die mee worden genomen zijn vrije verkiezingen, het
functioneren van de regering, de mate waarin de bevolking deelneemt aan de politieke
,besluiten, de politieke cultuur en de mensenrechten. Hoewel de landen verplicht hun
wetgeving op deze vastgelegde wetten moeten afstemmen is dit niet overal het geval. Bij
dictaturen is dit niet zo.
De welvaart tussen cultuurgebieden verschilt sterk. De meest gebruikte indicator is het bruto
binnenlands product per inwoner (bbp/inw). Het bbp gedeeld door het aantal inwoners.
Het bbp is de waarde van de goederen en diensten die worden geproduceerd. Als je het bbp
bekijkt over grotere of kleinere gebieden is het bruto regionaal product per inwoner
(brp/inw). Het brp gedeeld door het aantal inwoners. De bbp’s van Europa, Noord-Amerika
en China hebben een groot aandeel van de wereldproductie. Er zijn wel een paar nadelen:
1. De betrouwbaarheid van de gegevens, vooral bij minder ontwikkelde landen. Daar
missen vaak de onafhankelijke statische organisaties.
2. Is alles wat er wordt geproduceerd wel het bbp? In landen met een laag inkomen per
hoofd proberen ze rond te komen in de informele sector. Dit geldt is niet
geregistreerd dus wordt dit inkomen niet meegenomen in de cijfers. Ook is er
zelfvoorziening dat vaak niet wordt meegenomen.
3. Is er rekening gehouden met prijsverschillen tussen landen? In landen waar de
prijzen van goederen lager zijn is de koopkracht groter. Er kan met hetzelfde
inkomen meer gekocht worden. Bij regio-indelingen die gebaseerd zijn op het bbp is
dit vaak gecorrigeerd.
4. In een land kunnen onrechtvaardige welvaartsverschillen zitten tussen gebieden.
Regionale ongelijkheid wordt door het landelijke gemiddelde verborgen. Dit gebeurt
ook bij sociale ongelijkheid: grote inkomensverschillen tussen de sociale groepen
binnen een land. Vooral in arme landen bestaat de samenleving uit een kleine,
schatrijke bovenste laag, elite, en de basis is straatarme massa.
Het economische ontwikkelingspeil van gebieden kun je ook afleiden uit de samenstelling
van de beroepsbevolking. Die veranderd name het ontwikkelingspeil toeneemt.
Het landbouw, primaire sector, aandeel is een goede indicator voor het economische
ontwikkelingspeil. Bij de secundaire en tertiaire sector is het verband ingewikkelder. Voor
westerse landen geldt dat de hoogste lonen in de zakelijke dienstverleningen zitten,
secundaire sector: fabrieken. De tertiaire sector is vaak groot in arme landen want
hieronder valt de informele sector, de tertiaire sector: het verkopen van diensten en
goederen.
De bevolkingsspreiding is ongelijkmatig over de wereld. In sommige gebieden is de
bevolkingsdichtheid hoog, het gemiddelde aantal inwoner per km3, dit kan door vruchtbare
rivierdalen of delta’s komen. Voor landbouwers erg aantrekkelijk. Lage bevolkingsdichtheid
komt door extreme kou of droge hooggelegen regio’s. In steden leven meer mensen,
verstedelijkingsgraad/ urbanisatiegraad. Ligt op de wereld boven de 50%. Welvarende
regio’s zijn meestal sterker verstedelijkt. Toch is de totale stedelijke bevolkingsomvang in
rijke regio’s vaak lager dan in de wat armere landen. Dit heeft te maken met het
verstedelijkingstempo, de snelheid waarmee de stadsbewoners toenemen in procent.
Vooral in arme macroregio’s ligt dit hoog.
De wereld kan op verschillende kenmerken ingedeeld worden met verschillende indicatoren.
Paragraaf 2:
, De eerste macroregio is Europa. Europa heeft geen duidelijke cultuurgrenzen. De meningen
van de Oostgrens van Europa zijn verdeeld. De geleidelijke overgang van Europa naar Azië
bestaat al duizenden jaren en er zijn veel contacten tussen volken in Europa en de
samenleving in Centraal en Oost-Azië. Het spreidingspatroon van de Indo-Europese talen
getuigt hiervan. Door het contact en de migratie verspreiden deze talen zich snel. Volgens
sommigen ligt de cultuurhaard van de Indo-Europese talen in Anatolië of Kurgan, het
herkomstgebied. Diffusie is al de talen vanuit het herkomstgebied zich verspreiden. Een
tweedeling van Eurazië met taal als indicator is vrijwel onmogelijk, omdat de taalfamilie wijd
verbreid is over Eurazië.
De staatkundige indeling van Europa is veel veranderd en is relatief klein. De sovjet unie
brokkelde uit elkaar. Geopolitiek, culturele en economische factoren spelen hierbij een grote
rol.
Geopolitiek beschrijft de machtsverhoudingen tussen (groepen) landen. Eind jaren tachtig
verminderde de geopolitieke invloed van de Sovjet unie in Oost Europa. De afgebrokkelde
landen sloten zich aan bij west Europa. Ook viel Joegoslavië en Tsjecho-slowakije uit elkaar,
dit werd Tsjechië, Slowakije, Kroatië, slovenië en Servië, dit ging gepaard met gewelddadige
conflicten.
De situatie in Oekraïne lijkt een voorbeeld van de veranderende politieke verhouding.
Rusland wilt macht uit blijven oefenen en bezet oostelijke gebieden. Het westen steunt de
rest van het land.
Een tweede factor die invloed heeft op de staatkundige stabiliteit is de culturele
verscheidenheid. Vooral in midden en oost-Europa is de bevolking heterogeen. Veel volken
leven door elkaar. Sommige staten zijn nog zo jong dat de natievorming, samenhang in een
land, nog onvoldoende tijd heeft gehad. Maar zelfs in oudere staten zorgen
cultuurverschillen voor onstabiliteit. Als volken actief weerstand bieden tegen natievorming
kan dit voor regionalisme zorgen. Het streven naar een vorm van zelfbestuur. Als dit
succes heeft is er sprake van separatisme.
Ook zorgen economische factoren voor nieuwe scheidslijnen. Niet overal is het inkomen
even hoog en er zijn grote economische groeiverschillen tussen gebieden.
De europese unie is een resultaat van een lange periode blokvorming. Door dit
samenwerkingsverband is het s werelds grootste handelsblok met flinke onderlinge handel.
Na de koude oorlog traden er veel midden en oost europese landen toe, dit kwam door
verandering van de geopolitieke verhoudingen. De verdeeldheid onder de EU-staten nam
toe. In Griekenland liep het lidmaatschap gevaar door de financiële problemen en de
vluchtelingenstroom. In verschillende landen van de EU groeide de weerstand tegen de EU.
De jaarlijkse bevolkingsgroei is klein in Europa. Dit komt door
het hoge ontwikkelingspeil van veel europese landen. Ze
bevinden zich in de laatste fase van de demografische
transitie, de overgang van hoog geboortecijfer en sterftecijfer
naar een laag geboorte en sterftecijfer. Dit model omvat 5 fases.
1. Fase 1: Leven van landbouw en ambacht. Geboorte en
sterftecijfer hoog, totale bevolking groeit niet snel.
Hygiënische situatie erbarmelijk.
