Samenvatting Ondernemingsrecht

ONDERNEMINGSRECHT + check ppt’s samen met samenvatting 
DEEL I: INLEIDING
HOOFDSTUK 1: VAN HANDELSRECHT OVER HANDELS-, VENNOOTSCHAPS- EN
ECONOMISCH RECHT NAAR ONDERNEMINGSRECHT
§1 Ontstaan en toepassingsgebied van het Handelsrecht
 Winstoogmerk > toepassing van handelsrecht
 Ontstaan als afwijkend recht met personeel toepassingsgebied: recht van de handelaar
 Geschiedenis ondernemingsrecht
o Rechtsregels v toepassing op handelaars = hij die daden v koophandel uitoefent en
daarvan zijn beroep maakt (winstoogmerk)
o Handelsrecht personeel toepassingsgebied
o Hierdoor heropleving handel
o Na Fr Revolutie: Napoleontische codificatie – Code de Commerce 1807
 Meer objectief en reëel handelsrecht
 Toepasselijk op elke daad van koophandel (zelfs door niet-handelaar)
 1839 handelsgeschillen in gewone rechtbank + nieuwe wetboek koophandel
 1992 handelsrecht weer in nieuw burgerlijk wetboek geïntegreerd
 Receptie van het Franse handelsrecht in België

§2 Stapsgewijze decodificatie van het Wetboek van Koophandel, gevolgd door de invoering van
Wetboek van vennootschappen en van het Wetboek van economisch recht
 Eerste periode: de normale updates van het Wetboek van Koophandel
 Vanaf 20e eeuw: langzame, maar doorgedreven decodificatie
 Vennootschapsrecht: na meer dan 100 jaar ‘ontvoogd’ van het Wetboek Koophandel middels het
Wetboek van vennootschappe
 Economisch recht: ontwikkeld via talrijke op zichzelf staande wetten, vanaf 2013 samengebracht
in Wetboek van Economisch Recht
o Boek I: definities
o Boek II: algemene beginselen
o Boek III: vrijheid van vestiging, dienstverlening en algemene verplichtingen van de
ondernemingen
o Boek IV: bescherming van de mededinging
o Boek V: de mededinging en de prijsevoluties
o Boek VI: marktpraktijken en consumentenbescherming
o Boek VII: betalings- en kredietdiensten
o Boek VIII: kwaliteit van producten en diensten
o Boek IX: veiligheid van producten en diensten
o Boek X: handelsagentuurovereenkomsten, commerciële
samenwerkingsovereenkomsten, verkoopconcessies en vervoersovereenkomsten
o Boek XI: intellectuele eigendom
o Boek XII: recht van de elektronische economie
o Boek XIII: overleg
o Boek XIV: marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van
een vrij beroep
o Boek XV: rechtshandhaving
o Boek XVI: buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen
o Boek XVII: bijzondere rechtsprocedures
o Boek XVIII: maatregleen voor crisisbeheer

 Codificatie leidde NIET tot belangrijke inhoudelijke vernieuwingen
 Codificatie algemeen economisch recht


1

,  Toenemende kritiek op het handelaarsbegrip
o 4 niet onder het begrip
 Landbouw
 Extractie van grondstoffen (mijnbouw)
 Activiteiten van vrij beroep
o Hierdoor faillissement niet van toepassing hierop
 Evolutie van handelsrecht naar ondernemingsrecht weerspiegeld in de evolutie van de rechtbank
van koophandel tot ondernemingsrechtbank

 Standaard teruggrijpen naar het verleden voor moeilijke vragen
 Voor 1997: moreel straffen/afkeuren > werkt niet bij iemand die insolvabel is <-> vandaag: wil dat
risico neemt dus niet voor straffen
 SA-vriendelijker geworden

§3 Naar een volwaardig “ondernemingsrecht” werven van Minister van Justitie Koen Geens
 Met 3 ondernemingsrechtelijke werven Belgisch ondernemingsrecht klaar gemaakt voor 21 e
eeuw
o Insolventierecht gemoderniseerd met wet 11 augustus 2017: hanteert onderneming als
aanknopingspunt DUS kwalificatie handelaar geen belang meer voor toepassing
insolventierecht (<-> koopmansbegrip als afbakeningscriterium)
o Met wet 15 april 2018 handelsrecht opgeheven en ondernemingsrecht uitgebreid en
gemoderniseerd
 Notie handelaar en handelsbewijsrecht afgeschaft
 Wetboek koophandel verdween
 Nieuw algemeen, formeel ondernemingsbegrip ingevoerd
o Wet 23 maart 2019 vernieuwde vennootschaps- en verenigingsrecht met invoering
nieuw wetboek van vennootschappe en verenigingen (WVV)
 Voor het eerst samen in een wetboek
 Fundamentele wijzigingen door in tal van basisbegrippen
 Evolutie van handelsrecht naar ondernemingsrecht weerspiegeld in evolutie van (de bevoegdheid
van) de ‘rechtbank van koophandel’ tot ‘ondernemingsrechtbank’
o Door wet Hervorming Ondernemingsrecht in 2018
o Niet langer alg voorwaarde van ondernemingshandeling
o Ook vorderingen en geschillen ontstaan uit insolventieprocedure (sinds modernisering
insolventierecht)

HOOFDSTUK 2: ONDERNEMING IN FORMELE EN FUNCTIONELE ZIN
§1 Onderneming in ‘formele’ en in ‘functionele’ zin
 Complexe, recente geschiedenis
 Vervanging voor verwijzingen naar handelaar of koopman
 Formele ondernemingsbegrip (art. I.1, 1° WER) relevant voor omschrijving van toepassingsgebied
van
o Bevoegdheid van ondernemingsrechtbank (art. 573, eerste lid Ger. W.)
o Inschrijvingsplicht KBO
o Insolventierecht (art. I.22, 8° WER)
o Boekhoudplicht
o ‘vermoeden van hoofdelijkheid’
o Ondernemingsbewijsrecht
 Art. 254, eerste lid Wet Hervorming Ondernemingsrecht “zoek-en-vervang”-bepaling: handelaar
of koopman moet w gezien als onderneming in zin van art. I.1, 1° WER




2

,§2 Onderneming in formele zin
 Art. I.1, 1° WER
o Iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent
 In zelfstandige beroepsactiviteit als aanvullende
 Activiteit in normale beheer persoonlijk vermogen ve natuurlijk persoon geen
beroepsactiviteit, ook niet indien inkomsten oplevert (bv. Verhuur appartement
of beheer effectenportefeuille)
 Meewerkende echtgenoot niet beschouwd als onderneming
o Iedere privaatrechtelijke rechtspersoon, zonder dat de activiteit van belang is
o Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid
 Maatschappen wel maar feitelijke verenigingen geen onderneming

§3 Onderneming in functionele zin
 Bijzonder ondernemingsbegrip voor bepaalde boeken
 Art. I.4/1, 1° WER: diensten
 Art. I.6, 12° WER: mededingingsrecht
 Art. I.7, 2° WER: prijscontrole
 Art. I.8, 39° WER: marktpraktijken en consumentenbescherming
 Art. I.19, 6° WER: buitengerechtelijke regeling consumentengeschillen
 Art. I.20, 7° WER: rechtshandhaving
 Art. I.21, 8° WER: groepsvordering
 Economisch doel nastreven

Insolvent = situatie van schaarste > meer verbintenissen dan goederen
↳ onderscheid zakelijke en persoonlijke rechten

Chirografaire SE = geen reden van voorrang
Vermogen = art. 3.35 BW
 hoe is mijn toestand indien andere failliet gaat? (€100 of pennenzak)

Majoraat = adelijke titel en er veel geld in brengen > niet door SE ontwonnen & geen erfrecht van
toepassing = afgescheiden vermogen (!! Veel argwaan tegen)

MAAR andere vormen van afgescheiden vermogen: gevolg politieke belangen en private belangen

Art. 3.36 BW: algemeen verhaalsonderpand MAAR redenen van voorrang

 voorrecht: algemeen (alle goederen) & specifiek (een of bepaald)
o bv. Verhuurder u k ot op alle roerende goederen die in je kot staan
o WAAROM verhuurder voorrecht schenken? Verleiden om te verhuren
o Bv. Begrafenisondernemer voor begrafenis, fiscus, RSZ
 Afspraak met SA: contractueel zakelijkzekerheidsrecht voor voorrang
o Onroerend goed: hypotheek (hypotheekregister)
o Roerend: pand (pandregister)
o A & B verb van voorrang: invloed op C, D, E (derdeneffecten
 Maakt B niks uit, toch goederen kwijt
 Minimumvoorwaarde: ieder op de hoogte > publiciteit
 Tenzij wet of contract een ‘non-recourse loan’ om er van af te wijken
o Indien onderpand > lening -> niet andere goederen DUS financiële crisis in landen erg
o Daling huizenmarkt hierdoor
 Uitgangspunt: recht is er voor de wakkeren
o Niet elke SE kan dit (niet weten van schulden, …) + uitvoerbare titel

3

, o Ook bij beslag samenloop DUS valt mee met iura vigilantibus
 GEEN voorrang: pondpondsgewijze
 TENZIJ achtergestelde lening (subordinated loan) = vrijwillig achteraanstaan = gesubordineerde
SE

Rechtspersoon = rechtssubject dat geen persoon is (=fictie, onderscheid door sterke band)
Vennootschap = kan niet plots ontstaan, oprichtingsakte (notaris) en men geeft er publiciteit aan
 Meestal ook rechtspersonen (NV, BV, CV, …)
 Ook zonder rechtspersoonlijkheid (maatschap) -> wel kwalificatievraag
 OOK RP GEEN vennootschap: vzw, stichting
 Ook publieke RP: gewest, staat
 Ook RP opgericht bij speciale wet (bv. KUL & Rode Kruis België)

 Indien vzw oprichting: zonder notaris
 Erbuiten ook nog personen/soorten
o Feitelijke vereniging (geen RP)
o Buitenlandse vormen > entiteiten erkennen

Met Rechtspersoolijkheid (= niet aansprakelijk als aandeelhouder)
 Volkomen
 Onvolkomen
 Zonder

Onderneming
 subject van rechten: kwalificatiecriteria > RG (‘ik ben een onderneming’)
o onderneming in formele zin: art. I.1, 1° WER
 voor de ondernemingsrechtbank (indien verweerder O)
 SA = O > ondernemingsbewijsrecht
 SE = O voor zelfde schuld = hoofdelijkheid regel van aanvullend recht (indien
niets in co)
 ‘freak cases’ = publieke rechtspersonen (=verzelfstandigd onderdeel staat)
 Hard core (bv. Gewest) niet onderworpen aan formele zin
 Andere uitgesloten op voorwaarde geen diensten of goederen
aanbieden op de markt (bv. NMBS)
 Vooral insolventierecht (SA-vriendelijk) beter voor onderneming dan
consument! (werken en schulden weg <-> collectieve schuldenregeling)
o Onderneming in functionele zin
 Ook verenigingen onderdeel v/e onderneming zo niet ontsnappen aan regels
ondernemingen
 Mededingingsrecht, marktpraktijken, B2C & B2B
 Europees: kijken naar WAT je doet en niet naar de vorm
 Zelfstandig
 Voor natuurlijke persoon: criteria komen op zelfde neer
 Vennootschappen met RP: onder beide regels
 VERSCHIL: vzw & stichting enkel functioneel indien duurzaam
economisch doel
 VERSCHIL: pulbieke RP onderneming = goederen & diensten aanbieden
behalve ‘hard core’ (> NOOIT onder insolventierecht, bv. NMBS niet
failliet gaan)
 Maatschap niet vermeld bij functionele, weinig twijfel die eronder valt
 rechtsobject (doctrinale term): winkel, toonbank, voorraden, … = handelszaak (‘ik heb een
onderneming’)
o handelszaak & RP GEEN tegengestelde + realiteit meer complex
o RP kunnen ook zelf aandeelhouders zijn (risico’s dalen)

4