GENDERSTUDIES: BEGRIPPENLIJST
INLEIDENDE COLLEGES
Doing gender Hoe je je verhoudt tot standaarden en verwachtingen in de keuzes die je maakt.
Gender (Joan W. Scott) Gender is a constitutive element of social relationships based on perceived
differences between sexes, and gender is a primary way of signifying relations of
power.
Sekserollen Verbonden met biologisch man- of vrouw-zijn.
Genderrollen Verbonden met door cultuur toegeschreven associaties van mannelijkheid of
vrouwelijkheid.
Intersectionaliteit Iemands identiteit is een combinatie van aspecten (bv. gender, ras, seksualiteit, etc.),
en die combinatie zorgt ervoor dat iemand kwetsbaar of geprivilegieerd is in bepaalde
contexten.
Kennissociologie jaren 60 - Elementen tot vernieuwend denken
(T. Kuhn) - Paradigmaverschuiving in wetenschapsbeoefening
- Jonge wetenschappers (als relatieve buitenstaanders) stimuleren tot vernieuwend
denken
- Geen aandacht voor genderfactoren
Vrouwenbeweging jaren - Ervaringen, perspectieven, sociale realiteit waarin vrouwen leven als een element
70 van wetenschappelijke denkprocessen
- Veranderingen in wetenschap en politiek als perspectief van vrouwen in acht wordt
genomen?
- Weinig aandacht voor het domein ‘uitsluiting van vrouwen uit de wetenschap’
Tokentheorie Een meerderheidsgroep van 65% of meer bepaalt de standaard en de
minderheidsgroep wordt symbolisch. Mensen uit de minderheidsgroep representeren
heel de groep. De meerderheidsgroep kijkt naar de minderheidsgroep met
stereotypes, onafhankelijk van hun competenties.
Eerste feministische golf - Emancipatorische protestbeweging voor formele/juridische gelijkheid
(vanaf 19de eeuw) - Onderwijs is de hefboom van de emancipatie
- Stemrecht
Tweede feministische golf - Gelijk loon voor gelijk werk
(vanaf jaren 60) - Autonomie, zelfbeschikkingsrecht, ‘het persoonlijke is politiek’, bv. abortuswet
Derde feministische golf - Debat voorzetting van/kritiek op tweede golf
(vanaf jaren 90) - Context neoliberalisme, globalisering, digitalisering
- Vrouwen groeien door in organisaties en eisen institutionele verankering
Vierde feministische golf - Digitaal, sociale media, online activisme
(huidige tijd) - Verworven rechten terug in vraag gesteld (bv. Trump, Orban, Bolsonaro)
Transitionele objecten Objecten die een gevoel van veiligheid geven wanneer de moeder afwezig is. Ze slaan
de brug tussen ‘ik’ en ‘de wereld’, tussen ‘ik’ en ‘het andere’, in de weg naar
zelfstandigheid.
A different voice (Gilligan) Meisjes spreken anders, leggen andere accenten dan jongens.
Verantwoordelijkheden die gegeven zijn met verbondenheid en relaties staan
, centraal. Meisjes redeneren vanuit zorg als hoogste morele ontwikkelingsfase.
Drie cruciale karakteristieken:
- Verschillend concept van moreel handelen met als basis verantwoordelijkheid en
relaties, eerder dan rechten en regels
- Een concrete moraliteit, verbonden met omstandigheden, eerder dan abstract en
formeel
- Geen geheel van principes, maar richtlijnen voor zorghandelingen
ARMOEDE
Referentiebudgetten Op verschillende dimensies gaan kijken naar de reële kosten voor een minimale
levensstandaard (bv. kledij, voedsel, woning, etc.)
Flankerend - Gevolgen van het leven in armoede
armoedebeleid - Directe noden aanpakken op korte termijn
- Lokaal en wijkgericht werken
Structureel - Verminderen van de armoede
armoedebeleid - Verhogen van de inkomens
- Korte en lange termijn
- Beleidsinstrumenten op centrale bestuursniveaus
Uitgavenbenadering Welke goederen en diensten gebruiken gezinnen van kinderen met en zonder een
handicap in werkelijkheid?
Levensstandaard- Welk inkomen heeft een gezin met een kind met een handicap extra nodig om
benadering dezelfde levensstandaard te bereiken als gezinnen met een kind zonder een
handicap?
Behoeftegerichte Welke persoonlijke uitgaven moeten gezinnen met kinderen met een handicap
benadering minimaal doen om in hun basisbehoeften te voorzien in vergelijking met gezinnen
met kinderen zonder een handicap?
FRANS DE WAAL
Bipedal swagger Gedrag dat aap Donna vertoont: op twee benen met brede stappen rondlopen,
armen zwaaiend en alle haren overeind, typisch mannelijk gedrag.
Bed nucleus of the stria Een piepklein gebied in de hersenen dat betrokken lijkt te zijn bij genderidentiteit.
terminalis (BNST) Het is een van de weinige hersendelen die in grootte verschilt tussen de twee seksen,
waarbij het bij mannen ongeveer tweemaal zo groot is als bij vrouwen.
SOCIALE PSYCHOLOGIE
Schema De representatie van kennis over een persoon/situatie/gebeurtenis die gebruikt kan
worden bij het interpreteren van gedrag. Het heeft invloed op wat je ziet, wat je
onthoudt en hoe je informatie interpreteert.
Stereotype Een schema over een sociale groep. (bv. dokters dragen witte jassen, kunnen goed
luisteren, hebben weinig tijd, etc.) Stereotypen zijn GEDACHTEN
Vooroordelen Negatieve ATTITUDES of GEVOELENS tegenover een sociale groep.
INLEIDENDE COLLEGES
Doing gender Hoe je je verhoudt tot standaarden en verwachtingen in de keuzes die je maakt.
Gender (Joan W. Scott) Gender is a constitutive element of social relationships based on perceived
differences between sexes, and gender is a primary way of signifying relations of
power.
Sekserollen Verbonden met biologisch man- of vrouw-zijn.
Genderrollen Verbonden met door cultuur toegeschreven associaties van mannelijkheid of
vrouwelijkheid.
Intersectionaliteit Iemands identiteit is een combinatie van aspecten (bv. gender, ras, seksualiteit, etc.),
en die combinatie zorgt ervoor dat iemand kwetsbaar of geprivilegieerd is in bepaalde
contexten.
Kennissociologie jaren 60 - Elementen tot vernieuwend denken
(T. Kuhn) - Paradigmaverschuiving in wetenschapsbeoefening
- Jonge wetenschappers (als relatieve buitenstaanders) stimuleren tot vernieuwend
denken
- Geen aandacht voor genderfactoren
Vrouwenbeweging jaren - Ervaringen, perspectieven, sociale realiteit waarin vrouwen leven als een element
70 van wetenschappelijke denkprocessen
- Veranderingen in wetenschap en politiek als perspectief van vrouwen in acht wordt
genomen?
- Weinig aandacht voor het domein ‘uitsluiting van vrouwen uit de wetenschap’
Tokentheorie Een meerderheidsgroep van 65% of meer bepaalt de standaard en de
minderheidsgroep wordt symbolisch. Mensen uit de minderheidsgroep representeren
heel de groep. De meerderheidsgroep kijkt naar de minderheidsgroep met
stereotypes, onafhankelijk van hun competenties.
Eerste feministische golf - Emancipatorische protestbeweging voor formele/juridische gelijkheid
(vanaf 19de eeuw) - Onderwijs is de hefboom van de emancipatie
- Stemrecht
Tweede feministische golf - Gelijk loon voor gelijk werk
(vanaf jaren 60) - Autonomie, zelfbeschikkingsrecht, ‘het persoonlijke is politiek’, bv. abortuswet
Derde feministische golf - Debat voorzetting van/kritiek op tweede golf
(vanaf jaren 90) - Context neoliberalisme, globalisering, digitalisering
- Vrouwen groeien door in organisaties en eisen institutionele verankering
Vierde feministische golf - Digitaal, sociale media, online activisme
(huidige tijd) - Verworven rechten terug in vraag gesteld (bv. Trump, Orban, Bolsonaro)
Transitionele objecten Objecten die een gevoel van veiligheid geven wanneer de moeder afwezig is. Ze slaan
de brug tussen ‘ik’ en ‘de wereld’, tussen ‘ik’ en ‘het andere’, in de weg naar
zelfstandigheid.
A different voice (Gilligan) Meisjes spreken anders, leggen andere accenten dan jongens.
Verantwoordelijkheden die gegeven zijn met verbondenheid en relaties staan
, centraal. Meisjes redeneren vanuit zorg als hoogste morele ontwikkelingsfase.
Drie cruciale karakteristieken:
- Verschillend concept van moreel handelen met als basis verantwoordelijkheid en
relaties, eerder dan rechten en regels
- Een concrete moraliteit, verbonden met omstandigheden, eerder dan abstract en
formeel
- Geen geheel van principes, maar richtlijnen voor zorghandelingen
ARMOEDE
Referentiebudgetten Op verschillende dimensies gaan kijken naar de reële kosten voor een minimale
levensstandaard (bv. kledij, voedsel, woning, etc.)
Flankerend - Gevolgen van het leven in armoede
armoedebeleid - Directe noden aanpakken op korte termijn
- Lokaal en wijkgericht werken
Structureel - Verminderen van de armoede
armoedebeleid - Verhogen van de inkomens
- Korte en lange termijn
- Beleidsinstrumenten op centrale bestuursniveaus
Uitgavenbenadering Welke goederen en diensten gebruiken gezinnen van kinderen met en zonder een
handicap in werkelijkheid?
Levensstandaard- Welk inkomen heeft een gezin met een kind met een handicap extra nodig om
benadering dezelfde levensstandaard te bereiken als gezinnen met een kind zonder een
handicap?
Behoeftegerichte Welke persoonlijke uitgaven moeten gezinnen met kinderen met een handicap
benadering minimaal doen om in hun basisbehoeften te voorzien in vergelijking met gezinnen
met kinderen zonder een handicap?
FRANS DE WAAL
Bipedal swagger Gedrag dat aap Donna vertoont: op twee benen met brede stappen rondlopen,
armen zwaaiend en alle haren overeind, typisch mannelijk gedrag.
Bed nucleus of the stria Een piepklein gebied in de hersenen dat betrokken lijkt te zijn bij genderidentiteit.
terminalis (BNST) Het is een van de weinige hersendelen die in grootte verschilt tussen de twee seksen,
waarbij het bij mannen ongeveer tweemaal zo groot is als bij vrouwen.
SOCIALE PSYCHOLOGIE
Schema De representatie van kennis over een persoon/situatie/gebeurtenis die gebruikt kan
worden bij het interpreteren van gedrag. Het heeft invloed op wat je ziet, wat je
onthoudt en hoe je informatie interpreteert.
Stereotype Een schema over een sociale groep. (bv. dokters dragen witte jassen, kunnen goed
luisteren, hebben weinig tijd, etc.) Stereotypen zijn GEDACHTEN
Vooroordelen Negatieve ATTITUDES of GEVOELENS tegenover een sociale groep.
