lO
M
Samenvatting Kinderen en Media
, lO
M
KINDEREN EN MEDIA
INHOUDSOPGAVE
1. Mediagebruik bij kinderen en adolescenten: een ontwikkelingsperspectief............................................
1.1. Mediagebruik van jongeren vandaag......................................................................................................
1.2. Kinderen als mediaconsument: een aparte doelgroep............................................................................
1.2.1. Kinderen volwassenen.....................................................................................................................
1.2.2. Kinderen als een heterogene groep.................................................................................................
1.2.3. Adolescenten kinderen....................................................................................................................
1.3. Interactie met media: een ontwikkelingsperspectief...............................................................................
1.3.1. Verwerken van een mediaboodschap..............................................................................................
1.3.2. Jonge kinderen oudere kinderen.....................................................................................................
1.3.3. Oudere kinderen adolescenten.......................................................................................................
1.3.4. De rol van kennis en verwerkingscapaciteit.....................................................................................
1.4. Peuters en schermmedia..........................................................................................................................
2. The world according to Sesame Street.................................................................................................. 10
2.1. Sesamstraat............................................................................................................................................10
2.2. Effecten van Jalan Sesama in Indonesië.................................................................................................10
2.2.1. Design en steekproef......................................................................................................................11
2.2.2. Resultaten.......................................................................................................................................11
2.2.3. Conclusie.........................................................................................................................................11
2.3. Documentaire.........................................................................................................................................12
3. Educatieve televisie.............................................................................................................................. 13
3.1. Economische en regulatieve context media-aanbod kinderen..............................................................13
3.2. Het educatief potentieel van media.......................................................................................................13
3.2.1. Leren van media: een cognitief perspectief...................................................................................13
3.2.2. Schermmedia als boosdoener: was het vroeger allemaal beter?..................................................16
3.2.3. Het goede nieuws: kinderen leren van media................................................................................16
3.2.4. Het slechte nieuws: de baby einstein-mythe.................................................................................18
4. Prosociale televisie............................................................................................................................... 20
4.1. Positieve (media) psychologie................................................................................................................20
4.2. Hoe zet prosociale media aan tot gedrag?............................................................................................20
4.3. Werkt prosociale media?.......................................................................................................................21
4.3.1. Algemeen........................................................................................................................................21
4.3.2. Welk gedrag?..................................................................................................................................22
4.3.3. Uitdagingen verder onderzoek.......................................................................................................22
4.4. Videogames............................................................................................................................................26
, lO
M
5. Media en risicogedrag.......................................................................................................................... 28
5.1. Inhoudsanalyse MTV shows...................................................................................................................28
5.2. Theorieën................................................................................................................................................28
5.2.1. Social cognitive theory (Bandura, 2009).........................................................................................28
5.2.2. Cultivation theory (Gerbner & Gross, 1976)...................................................................................29
5.2.3. Reinforcing spirals perspective (Slater & Hayes, 2010)..................................................................29
5.2.4. Problem behavior theory (Jessor & Jessor, 1977)..........................................................................30
5.3. Differential Susceptibility to Media Effects Model.................................................................................31
5.3.1. Media-effecten onderzoek: Inleiding..............................................................................................31
5.3.2. Doel & DSMM model......................................................................................................................31
5.3.3. Bestaande media-effect theorieën: 5 categorieën.........................................................................31
5.3.4. Groeperen van bestaande media-effect theorieën........................................................................32
5.3.5. 4 proposities....................................................................................................................................32
5.4. Studie: drankgebruik in soaps................................................................................................................34
5.4.1. Theorieën........................................................................................................................................34
5.4.2. Onderzoek.......................................................................................................................................35
5.5. Wat nu?..................................................................................................................................................35
6. Teens, sitcoms en effecten................................................................................................................... 36
6.1. Inleiding: tieners, media en media effecten...........................................................................................36
6.2. “Tweens”?..............................................................................................................................................36
6.3. Genderstereotiepe afbeelding in tweensitcoms.....................................................................................36
6.3.1. Inhoudsanalyse programma’s kinderen en tieners........................................................................37
6.4. Schoonheidsidealen in tweensitcoms.....................................................................................................39
6.5. Antisociaal gedrag en tweensitcoms: transitie naar middelbaar onderwijs.........................................40
7. Familie en media.................................................................................................................................. 44
7.1. Hoe begeleiden ouders mediagebruik?..................................................................................................45
7.2. Onderzoek Beyens & Beullens................................................................................................................45
7.3. Onderzoek Coyne et al............................................................................................................................48
8. Mediagebruik, mediabegeleiding en interacties binnen het gezin.........................................................51
8.1. Inleiding: verschillende interacties binnen het gezin over media(gebruik)............................................51
8.2. Onderzoek : parental mediation............................................................................................................51
8.3. Vernieuwing nodig.................................................................................................................................53
8.3.1. Veranderingen binnen het gezin (sociologisch vlak)......................................................................53
8.3.2. Veranderingen in het medialandschap (technologisch vlak)..........................................................53
8.3.3. Oplossingen?...................................................................................................................................54
8.4. Afsluitende bedenkingen........................................................................................................................57
9. Media literacy.................................................................................................................................. 66
9.1. Media literacy: een omstreden begrip...............................................................................................66
9.1.1. 3 bouwstenen van medialiteracy (Potter)......................................................................................66
9.1.2. Cognitief model van medialiteracy (Potter)....................................................................................67
, lO
M
9.2. Waarom media literacy?....................................................................................................................67
9.3. Media literacy (in Vlaanderen)...........................................................................................................68
9.4. Interventies: theoretische omkadering..............................................................................................69
9.5. Werken media literacy interventies?.................................................................................................70
9.5.1. 7 lessen uit media literacy onderzoek............................................................................................70
9.5.2. Meta-analyse: hoe ziet de ideale media literacy interventie eruit?...............................................72
9.6. Conclusie.............................................................................................................................................73
10. Gastcollege Telidja Klaï..................................................................................................................... 74
10.1. de wonderlijke wereld van ketnet......................................................................................................74
10.2. Ketnetwaarden...................................................................................................................................75
10.3. Ketnetrapport.....................................................................................................................................75
10.4. Ketnet op tv onder druk......................................................................................................................76
10.5. Troeven van Ketnet............................................................................................................................76
10.6. Ontwikkeling van kinderen.................................................................................................................77
11. Internet en sociale media................................................................................................................. 79
11.1. Internet...............................................................................................................................................79
11.1.1. Groeilijn mediagebruik....................................................................................................................79
11.1.2. Theorieën media-effecten..............................................................................................................79
11.1.3. Gewelddadige internetinhouden....................................................................................................80
11.2. Positieve effecten van internet op jongeren......................................................................................81
11.3. Sociale Media.....................................................................................................................................82
11.3.1. Identiteitsconstructie......................................................................................................................8
11.3.2. Blootstellingseffecten op sociale media.........................................................................................84
11.3.3. Alcoholgerelateerde sociale media effecten: studie......................................................................84
11.3.4. Mentaal welzijn...............................................................................................................................85
M
Samenvatting Kinderen en Media
, lO
M
KINDEREN EN MEDIA
INHOUDSOPGAVE
1. Mediagebruik bij kinderen en adolescenten: een ontwikkelingsperspectief............................................
1.1. Mediagebruik van jongeren vandaag......................................................................................................
1.2. Kinderen als mediaconsument: een aparte doelgroep............................................................................
1.2.1. Kinderen volwassenen.....................................................................................................................
1.2.2. Kinderen als een heterogene groep.................................................................................................
1.2.3. Adolescenten kinderen....................................................................................................................
1.3. Interactie met media: een ontwikkelingsperspectief...............................................................................
1.3.1. Verwerken van een mediaboodschap..............................................................................................
1.3.2. Jonge kinderen oudere kinderen.....................................................................................................
1.3.3. Oudere kinderen adolescenten.......................................................................................................
1.3.4. De rol van kennis en verwerkingscapaciteit.....................................................................................
1.4. Peuters en schermmedia..........................................................................................................................
2. The world according to Sesame Street.................................................................................................. 10
2.1. Sesamstraat............................................................................................................................................10
2.2. Effecten van Jalan Sesama in Indonesië.................................................................................................10
2.2.1. Design en steekproef......................................................................................................................11
2.2.2. Resultaten.......................................................................................................................................11
2.2.3. Conclusie.........................................................................................................................................11
2.3. Documentaire.........................................................................................................................................12
3. Educatieve televisie.............................................................................................................................. 13
3.1. Economische en regulatieve context media-aanbod kinderen..............................................................13
3.2. Het educatief potentieel van media.......................................................................................................13
3.2.1. Leren van media: een cognitief perspectief...................................................................................13
3.2.2. Schermmedia als boosdoener: was het vroeger allemaal beter?..................................................16
3.2.3. Het goede nieuws: kinderen leren van media................................................................................16
3.2.4. Het slechte nieuws: de baby einstein-mythe.................................................................................18
4. Prosociale televisie............................................................................................................................... 20
4.1. Positieve (media) psychologie................................................................................................................20
4.2. Hoe zet prosociale media aan tot gedrag?............................................................................................20
4.3. Werkt prosociale media?.......................................................................................................................21
4.3.1. Algemeen........................................................................................................................................21
4.3.2. Welk gedrag?..................................................................................................................................22
4.3.3. Uitdagingen verder onderzoek.......................................................................................................22
4.4. Videogames............................................................................................................................................26
, lO
M
5. Media en risicogedrag.......................................................................................................................... 28
5.1. Inhoudsanalyse MTV shows...................................................................................................................28
5.2. Theorieën................................................................................................................................................28
5.2.1. Social cognitive theory (Bandura, 2009).........................................................................................28
5.2.2. Cultivation theory (Gerbner & Gross, 1976)...................................................................................29
5.2.3. Reinforcing spirals perspective (Slater & Hayes, 2010)..................................................................29
5.2.4. Problem behavior theory (Jessor & Jessor, 1977)..........................................................................30
5.3. Differential Susceptibility to Media Effects Model.................................................................................31
5.3.1. Media-effecten onderzoek: Inleiding..............................................................................................31
5.3.2. Doel & DSMM model......................................................................................................................31
5.3.3. Bestaande media-effect theorieën: 5 categorieën.........................................................................31
5.3.4. Groeperen van bestaande media-effect theorieën........................................................................32
5.3.5. 4 proposities....................................................................................................................................32
5.4. Studie: drankgebruik in soaps................................................................................................................34
5.4.1. Theorieën........................................................................................................................................34
5.4.2. Onderzoek.......................................................................................................................................35
5.5. Wat nu?..................................................................................................................................................35
6. Teens, sitcoms en effecten................................................................................................................... 36
6.1. Inleiding: tieners, media en media effecten...........................................................................................36
6.2. “Tweens”?..............................................................................................................................................36
6.3. Genderstereotiepe afbeelding in tweensitcoms.....................................................................................36
6.3.1. Inhoudsanalyse programma’s kinderen en tieners........................................................................37
6.4. Schoonheidsidealen in tweensitcoms.....................................................................................................39
6.5. Antisociaal gedrag en tweensitcoms: transitie naar middelbaar onderwijs.........................................40
7. Familie en media.................................................................................................................................. 44
7.1. Hoe begeleiden ouders mediagebruik?..................................................................................................45
7.2. Onderzoek Beyens & Beullens................................................................................................................45
7.3. Onderzoek Coyne et al............................................................................................................................48
8. Mediagebruik, mediabegeleiding en interacties binnen het gezin.........................................................51
8.1. Inleiding: verschillende interacties binnen het gezin over media(gebruik)............................................51
8.2. Onderzoek : parental mediation............................................................................................................51
8.3. Vernieuwing nodig.................................................................................................................................53
8.3.1. Veranderingen binnen het gezin (sociologisch vlak)......................................................................53
8.3.2. Veranderingen in het medialandschap (technologisch vlak)..........................................................53
8.3.3. Oplossingen?...................................................................................................................................54
8.4. Afsluitende bedenkingen........................................................................................................................57
9. Media literacy.................................................................................................................................. 66
9.1. Media literacy: een omstreden begrip...............................................................................................66
9.1.1. 3 bouwstenen van medialiteracy (Potter)......................................................................................66
9.1.2. Cognitief model van medialiteracy (Potter)....................................................................................67
, lO
M
9.2. Waarom media literacy?....................................................................................................................67
9.3. Media literacy (in Vlaanderen)...........................................................................................................68
9.4. Interventies: theoretische omkadering..............................................................................................69
9.5. Werken media literacy interventies?.................................................................................................70
9.5.1. 7 lessen uit media literacy onderzoek............................................................................................70
9.5.2. Meta-analyse: hoe ziet de ideale media literacy interventie eruit?...............................................72
9.6. Conclusie.............................................................................................................................................73
10. Gastcollege Telidja Klaï..................................................................................................................... 74
10.1. de wonderlijke wereld van ketnet......................................................................................................74
10.2. Ketnetwaarden...................................................................................................................................75
10.3. Ketnetrapport.....................................................................................................................................75
10.4. Ketnet op tv onder druk......................................................................................................................76
10.5. Troeven van Ketnet............................................................................................................................76
10.6. Ontwikkeling van kinderen.................................................................................................................77
11. Internet en sociale media................................................................................................................. 79
11.1. Internet...............................................................................................................................................79
11.1.1. Groeilijn mediagebruik....................................................................................................................79
11.1.2. Theorieën media-effecten..............................................................................................................79
11.1.3. Gewelddadige internetinhouden....................................................................................................80
11.2. Positieve effecten van internet op jongeren......................................................................................81
11.3. Sociale Media.....................................................................................................................................82
11.3.1. Identiteitsconstructie......................................................................................................................8
11.3.2. Blootstellingseffecten op sociale media.........................................................................................84
11.3.3. Alcoholgerelateerde sociale media effecten: studie......................................................................84
11.3.4. Mentaal welzijn...............................................................................................................................85