Grondrechten – Hoorcollege 1 t/m 8 aantekeningen
Hoorcollege 1
Grondrechten (algemeen)
Introductie
- Inhoud van de cursus
o Een vrouw van wie een seksfilm is gemaakt die op Facebook is geüpload, wil
via de gebruikersgegevens van Facebook achterhalen wie de film op Facebook
heeft gezet en spant daartoe een kort geding aan tegen Facebook
Chantal wilde de NWA-gegevens achterhalen. Facebook werkte niet mee.
Procedure aangespannen bij Rb Amsterdam. Facebook werd door civiele
rechter veroordeeld om mee te werken aan het achterhalen van de gegevens
van degene die dat nepaccount had gemaakt. Er kwam achter dat de
gegevens behoorde bij een school van ROC West-brabant. De school werkte
ook niet mee de gegevens te geven. Daarna spande ze weer procedure aan
tegen de ROC. Volgens ROC ging het te ver om 2500 studenten en
medewerkers inloggegevens prijs te geven; vond dat niet in verhouding staan
met belang van Chantal. Achterhalen van gegevens zou ook strafrechtelijk
kunnen; vordering van Chantal werd afgewezen. Toch zie dat hier
grondrechten in het geding zijn; privacy van Chantal, maar in tweede zaak ook
privacy van 2500 studenten en medewerkers. Grondrechten spelen een rol in
het civiele recht, de rechten spelen een rol tussen twee private partijen. En je
ziet dat er een afweging wordt gemaakt door de rechter in de tweede zaak
tussen belangen van Chantal en belang van scholieren (privacy recht).
Dit laat zien dat grondrechten ook in het privaatrecht een rol kunnen spelen.
Rb Amsterdam 25 juni 2015, ECLI:NL:RBAMS:2015:3984
Rb Zeeland-West-Brabant 21 september 2016,
ECLI:NL:RBZWB:2016:5832
o Een gemeenteraadslid dat in een tweet een OvJ vergelijkt met een
kampbewaarster in onder meer Auschwitz, wordt door het OM vervolgd.
Vervolging is gevolg door een uitspraak.
Rb Limburg 22 augustus 2016, ECLI:NL:RBLIM:2016:7288: vervolgd
voor belediging van ambtenaar in functie door een beledigende tweet
te plaatsen. Maar anders dan in vorige zaak; komt advocaat met
expliciete verwijzing van vrijheid van meningsuiting. Hij zegt je kan
deze meneer niet veroordelen omdat wat hij zei deed in de context
van een maatschappelijk debat. Inbreuk op vrijheid van meningsuiting.
Dit is dus een strafzaak en in die strafzaak waarin hij wordt vervolgd
voor belediging van ambtenaar in functie wordt gezegd dat hij niet
mag worden vervolgd omdat het zijn vrijheid van meningsuiting zou
worden beperkt. Dit is een exceptief verweer. Rechter ging hier niet in
mee; ja maatschappelijk debat laat tamelijk veel ruimte om te zeggen
wat je wil zeggen maar de rechtbank zegt dat wat hij zei vergelijking
met een kampbeul heeft niks meer te maken met een maatschappelijk
debat, vooral niet omdat hij had gezegd; het is beter als ze vandaag
, verongelukt. Rechter zegt dus: je hebt veel ruimte in maatschappelijk
debat, maar dat wat hij hier had gezegd dat droeg niet bij aan
maatschappelijk debat. Hij mocht als politicus ruimte nemen in debat
over andere politicus, maar niet zoveel ruimte als hij had genomen. Hij
ging te ver volgens de rechtbank. Als je zo’n tweet bestuurt, betekent
dat een geringer vrijheid van meningsuiting. In maatschappelijk debat
in ruimte groter, dan daarbuiten.
Dit is dus een voorbeeld van een strafzaak, waarin langs de omweg
heel expliciet verwezen wordt naar vrijheid van meningsuiting in art.
10 EVRM. Rechter betrekt factoren of iemand dat mocht zeggen.
o De rijkrecherche onderzoekt de dood van een man die mogelijk is overleden
als gevolg van politiegeweld (nekklem) bij zin aanhouding
Mitch Henriquez gedroeg zich volgens agenten op een manier dat moest
worden gearresteerd. Ze hebben hem geprobeerd te arresteren maar hij
werkte niet mee. Er kwam 5 man te pas om de man koest te houden. Er is
onderzocht wat er precies is gebeurd, waaraan hij is overleden, wat de
agenten hebben gedaan. Ze hadden gebruik gemaakt van een omstreden
instrument: de nekklem. Ze hebben hem toen hij half bewusteloos was niet in
een ambulance laten afvoeren; hij ging in een ME-busje naar politiebureau
maar die man was op dat moment niet meer aanspreekbaar. Had ook
pepperspray in zijn gezicht gewreven? Hier rees de verdenking dat de politie
heeft gehandeld op een manier die niet kon en mocht; moeten die 5
betrokken agenten daarvoor worden vervolg? Twee van de 5 is het antwoord
ja. Ze worden vervolgd voor mishandeling met de dood tot gevolg. Welke
recht is hier in het geding? Recht op leven (art. 2 EVRM) en misschien zelfs
art. 3 EVRM (verbiedt enige vorm van foltering). Vandaag stond in de kracht
dat de agenten had gekregen dat ze niet zouden worden ontslagen.
Als je in syllabus kijkt dan zie je dat de voorbeelden niet staats- en
bestuursrechtelijk zijn.
Wat is bijzonder aan art. 2 EVRM? Art. 2 EVRM kent een
beperkingsmogelijkheid. Geweld moet wel absoluut noodzakelijk zijn met het
doel een rechtmatige arrestatie te bewerkstelligen. Als iemand sterft met
politiegeweld, hoeft dat dus niet meteen in strijd te zijn met art. 2 EVRM.
In deze cursus wordt een algemene lijn van grondrechten uitgelegd. En een aantal
grondrechten worden meer specifiek ingegaan.
- Literatuur: Blauwe boek geeft de hoofdlijnen. En je hebt ook nog het rode boek.
Nationaal (Gw), Europees (Handvest) en Internationale benadering (IVBPR).
Als het gaat om verdragen, is er een keuze gemaakt voor de accenten; het gaat m.n.
om EVRM, IVBPR, Internationaal verdrag voor economische sociale en culturele
rechten en soms Europees Sociaal Handvest. Onthoud dus bij bestudering dat je
daarop focust; want het boek noemt heel veel verdragen. Je moet de hoofdlijnen
kennen en daarmee moet je kunnen spelen; jurisprudentie noemen, voorbeelden
noemen, actuele zaken enzovoorts.
- Jurisprudentie: Driedeling gemaakt; jurisprudentie die je integraal moet kennen
(volgens de lijst in de syllabus dus). Let op; kijk altijd in welke context zo’n uitspraak is
gedaan (is het wel een rechter, zoals College voor de rechten van de mens (is
namelijk niet bindend) en om welk verdrag gaat het (rechter die bij EU hoort of Raad
, van Europa). Tweede categorie: uitspraken in syllabus die niet op verplichte lijst zijn;
daar moet je rechtsvraag en de naam van kennen. Derde: uitspraken die in
hoorcolleges worden besproken; het gaat er om dat je weet waar het over ging, en
kunt plaatsen in de stof.
- Ingangsvoorwaarde tentamen: werkcollegeopdrachten inleveren.
Grondrechten, wat zijn dat?
- Verschillende benaderingswijzen
o Principieel:
Fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde
o Constitutioneel:
Condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag (dimensie
vak Grondrechten)
o Normatief;
Subjectieve rechten jegens de overheid
Instructienormen voor de overheid en
Rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van
andere rechtsnormen
o Systematisch:
Een synoniem van ‘fundamentele rechten’
- Omschrijving:
o Fundamentele normen die de strekking hebben het individu persoonlijke
vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die met name (dus
niet alleen!) de handelingsvrijheid van de overheid beperken
Is dit de enige omschrijving? Nee. De literatuur gaat wel uit van deze
omschrijving. De omschrijving is bewust gekozen omdat het past bij de
voorgeschreven boeken.
Bij deze omschrijving heb je te maken dat je al de normen onder een noemer
hangt. Andere variant is dat je grondrechten positioneert tegenover
mensenrechten. Sommige wetenschappers zeggen dat naast fundamentele
normen er ook nog mensenrechten zijn. Grondrechten en mensenrechten staan
apart.
Vlemminx gaat uit van tegenstelling grondrecht en mensenrechten. (staat in de
syllabus)
Wij scheren alles over een kam; mensenrechten vallen onder grondrechten.
Waarop berusten grondrechten?
- Nationaal
o De Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden, hoofdstuk 1 (en artikel
114?)
- Europees (EU)
o Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (2000) (EU-
handvest)
- Internationaal
o Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (1950)
(EVRM)
Hoorcollege 1
Grondrechten (algemeen)
Introductie
- Inhoud van de cursus
o Een vrouw van wie een seksfilm is gemaakt die op Facebook is geüpload, wil
via de gebruikersgegevens van Facebook achterhalen wie de film op Facebook
heeft gezet en spant daartoe een kort geding aan tegen Facebook
Chantal wilde de NWA-gegevens achterhalen. Facebook werkte niet mee.
Procedure aangespannen bij Rb Amsterdam. Facebook werd door civiele
rechter veroordeeld om mee te werken aan het achterhalen van de gegevens
van degene die dat nepaccount had gemaakt. Er kwam achter dat de
gegevens behoorde bij een school van ROC West-brabant. De school werkte
ook niet mee de gegevens te geven. Daarna spande ze weer procedure aan
tegen de ROC. Volgens ROC ging het te ver om 2500 studenten en
medewerkers inloggegevens prijs te geven; vond dat niet in verhouding staan
met belang van Chantal. Achterhalen van gegevens zou ook strafrechtelijk
kunnen; vordering van Chantal werd afgewezen. Toch zie dat hier
grondrechten in het geding zijn; privacy van Chantal, maar in tweede zaak ook
privacy van 2500 studenten en medewerkers. Grondrechten spelen een rol in
het civiele recht, de rechten spelen een rol tussen twee private partijen. En je
ziet dat er een afweging wordt gemaakt door de rechter in de tweede zaak
tussen belangen van Chantal en belang van scholieren (privacy recht).
Dit laat zien dat grondrechten ook in het privaatrecht een rol kunnen spelen.
Rb Amsterdam 25 juni 2015, ECLI:NL:RBAMS:2015:3984
Rb Zeeland-West-Brabant 21 september 2016,
ECLI:NL:RBZWB:2016:5832
o Een gemeenteraadslid dat in een tweet een OvJ vergelijkt met een
kampbewaarster in onder meer Auschwitz, wordt door het OM vervolgd.
Vervolging is gevolg door een uitspraak.
Rb Limburg 22 augustus 2016, ECLI:NL:RBLIM:2016:7288: vervolgd
voor belediging van ambtenaar in functie door een beledigende tweet
te plaatsen. Maar anders dan in vorige zaak; komt advocaat met
expliciete verwijzing van vrijheid van meningsuiting. Hij zegt je kan
deze meneer niet veroordelen omdat wat hij zei deed in de context
van een maatschappelijk debat. Inbreuk op vrijheid van meningsuiting.
Dit is dus een strafzaak en in die strafzaak waarin hij wordt vervolgd
voor belediging van ambtenaar in functie wordt gezegd dat hij niet
mag worden vervolgd omdat het zijn vrijheid van meningsuiting zou
worden beperkt. Dit is een exceptief verweer. Rechter ging hier niet in
mee; ja maatschappelijk debat laat tamelijk veel ruimte om te zeggen
wat je wil zeggen maar de rechtbank zegt dat wat hij zei vergelijking
met een kampbeul heeft niks meer te maken met een maatschappelijk
debat, vooral niet omdat hij had gezegd; het is beter als ze vandaag
, verongelukt. Rechter zegt dus: je hebt veel ruimte in maatschappelijk
debat, maar dat wat hij hier had gezegd dat droeg niet bij aan
maatschappelijk debat. Hij mocht als politicus ruimte nemen in debat
over andere politicus, maar niet zoveel ruimte als hij had genomen. Hij
ging te ver volgens de rechtbank. Als je zo’n tweet bestuurt, betekent
dat een geringer vrijheid van meningsuiting. In maatschappelijk debat
in ruimte groter, dan daarbuiten.
Dit is dus een voorbeeld van een strafzaak, waarin langs de omweg
heel expliciet verwezen wordt naar vrijheid van meningsuiting in art.
10 EVRM. Rechter betrekt factoren of iemand dat mocht zeggen.
o De rijkrecherche onderzoekt de dood van een man die mogelijk is overleden
als gevolg van politiegeweld (nekklem) bij zin aanhouding
Mitch Henriquez gedroeg zich volgens agenten op een manier dat moest
worden gearresteerd. Ze hebben hem geprobeerd te arresteren maar hij
werkte niet mee. Er kwam 5 man te pas om de man koest te houden. Er is
onderzocht wat er precies is gebeurd, waaraan hij is overleden, wat de
agenten hebben gedaan. Ze hadden gebruik gemaakt van een omstreden
instrument: de nekklem. Ze hebben hem toen hij half bewusteloos was niet in
een ambulance laten afvoeren; hij ging in een ME-busje naar politiebureau
maar die man was op dat moment niet meer aanspreekbaar. Had ook
pepperspray in zijn gezicht gewreven? Hier rees de verdenking dat de politie
heeft gehandeld op een manier die niet kon en mocht; moeten die 5
betrokken agenten daarvoor worden vervolg? Twee van de 5 is het antwoord
ja. Ze worden vervolgd voor mishandeling met de dood tot gevolg. Welke
recht is hier in het geding? Recht op leven (art. 2 EVRM) en misschien zelfs
art. 3 EVRM (verbiedt enige vorm van foltering). Vandaag stond in de kracht
dat de agenten had gekregen dat ze niet zouden worden ontslagen.
Als je in syllabus kijkt dan zie je dat de voorbeelden niet staats- en
bestuursrechtelijk zijn.
Wat is bijzonder aan art. 2 EVRM? Art. 2 EVRM kent een
beperkingsmogelijkheid. Geweld moet wel absoluut noodzakelijk zijn met het
doel een rechtmatige arrestatie te bewerkstelligen. Als iemand sterft met
politiegeweld, hoeft dat dus niet meteen in strijd te zijn met art. 2 EVRM.
In deze cursus wordt een algemene lijn van grondrechten uitgelegd. En een aantal
grondrechten worden meer specifiek ingegaan.
- Literatuur: Blauwe boek geeft de hoofdlijnen. En je hebt ook nog het rode boek.
Nationaal (Gw), Europees (Handvest) en Internationale benadering (IVBPR).
Als het gaat om verdragen, is er een keuze gemaakt voor de accenten; het gaat m.n.
om EVRM, IVBPR, Internationaal verdrag voor economische sociale en culturele
rechten en soms Europees Sociaal Handvest. Onthoud dus bij bestudering dat je
daarop focust; want het boek noemt heel veel verdragen. Je moet de hoofdlijnen
kennen en daarmee moet je kunnen spelen; jurisprudentie noemen, voorbeelden
noemen, actuele zaken enzovoorts.
- Jurisprudentie: Driedeling gemaakt; jurisprudentie die je integraal moet kennen
(volgens de lijst in de syllabus dus). Let op; kijk altijd in welke context zo’n uitspraak is
gedaan (is het wel een rechter, zoals College voor de rechten van de mens (is
namelijk niet bindend) en om welk verdrag gaat het (rechter die bij EU hoort of Raad
, van Europa). Tweede categorie: uitspraken in syllabus die niet op verplichte lijst zijn;
daar moet je rechtsvraag en de naam van kennen. Derde: uitspraken die in
hoorcolleges worden besproken; het gaat er om dat je weet waar het over ging, en
kunt plaatsen in de stof.
- Ingangsvoorwaarde tentamen: werkcollegeopdrachten inleveren.
Grondrechten, wat zijn dat?
- Verschillende benaderingswijzen
o Principieel:
Fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde
o Constitutioneel:
Condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag (dimensie
vak Grondrechten)
o Normatief;
Subjectieve rechten jegens de overheid
Instructienormen voor de overheid en
Rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van
andere rechtsnormen
o Systematisch:
Een synoniem van ‘fundamentele rechten’
- Omschrijving:
o Fundamentele normen die de strekking hebben het individu persoonlijke
vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die met name (dus
niet alleen!) de handelingsvrijheid van de overheid beperken
Is dit de enige omschrijving? Nee. De literatuur gaat wel uit van deze
omschrijving. De omschrijving is bewust gekozen omdat het past bij de
voorgeschreven boeken.
Bij deze omschrijving heb je te maken dat je al de normen onder een noemer
hangt. Andere variant is dat je grondrechten positioneert tegenover
mensenrechten. Sommige wetenschappers zeggen dat naast fundamentele
normen er ook nog mensenrechten zijn. Grondrechten en mensenrechten staan
apart.
Vlemminx gaat uit van tegenstelling grondrecht en mensenrechten. (staat in de
syllabus)
Wij scheren alles over een kam; mensenrechten vallen onder grondrechten.
Waarop berusten grondrechten?
- Nationaal
o De Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden, hoofdstuk 1 (en artikel
114?)
- Europees (EU)
o Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (2000) (EU-
handvest)
- Internationaal
o Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (1950)
(EVRM)
