Wooncultuur micro
LES 1: WAT IS WONEN?
Verschil huis (materiële) en thuis (emotionele)
- Het hebben van een woning
- Gehuisvest zijn
Wonen = blijven, zich ophouden, verblijven, tevreden zijn
Paul Oliver (architectuurhistoricus)
- Alle huizen zijn woningen, maar niet alle woningen zijn huizen. Wonen is verblijven, in,
of aan, of op, of bij een plek. Voor sommigen betekent dit een permanent gebouw, voor
anderen een tijdelijk onderkomen, voor nog anderen is het waar zij wonen, ook al is er
weinig aantoonbaar gebouwd.
Martin Heidegger (filosoof)
- Men spreekt over woningnood. Maar hoe hard en bitter, hoe fnuikend en bedreigend
het tekort aan woningen ook is, de eigenlijke nood van het wonen bestaat niet in de
eerste plaats in het gebrek aan woningen. De eigenlijke nood van het wonen is hierin
gelegen dat stervelingen het wezen van het wonen altijd eerst weer zoeken, dat ze het
wonen eerst moeten leren.
Een huis is nog geen thuis
- Fysieke ruimte, materiële cultuur
- Sociale en mentale ruimte, sociologie en antropologie
- Combinatie en interactie, interieurarchitectuur, architectuur, stedenbouw
Het huis onderverdelen
1. Het fysieke huis
2. Het gebruik van het huis, handelingen en rituelen
3. De mentale thuis, betekenisgeving en relaties
Relatie tussen fysieke en sociale ruimte (maatschappij)
- Ruimte als neutrale achtergrond
Vaak door niet-ruimte gerelateerde disciplines, soort decor
- Ruimte als instrument om de maatschappij te ordenen
Vb. Berlijnse muur als verdeling, waar je wel of niet mag bouwen, panopticum in gevangenis
(cellen rond de bewaker zodat hij volledig toezicht heeft), hoogteverschillen in aula
- Ruimte als podium voor verandering, wisselwerking tussen ruimte en gebruikers
Mensen uitnodigen om ergens lang of niet lang te blijven, te zitten, …
Vb. McDonalds met felle kleuren en ongezellig zodat mensen niet te lang blijven
,Wooncultuur micro
TOON ME JE HUIS EN IK ZEG JE WIE JE BENT
Huis vertelt over
- Levenswijze
- Wat belangrijk is
- Identiteit
- Hoe kinderen worden opgevoed
- Verhouding tov de natuur
- Andere sociale rollen
Mensen bouwen en richten hun huis in volgens hun persoonlijkheid en smaak
Wonen als interdisciplinair gebeuren
WOONBELEID
“De Belg is geboren met een baksteen in de maag” (logo batibouw schildpad)
We hebben de drang om ons eigen huis te bouwen
Overheid zo gepromoot na WO2 om land wederop te bouwen
Twee visies:
Katholieken
- Via subsidies privé initiatief aanmoedigen
Het bouwen van een eigen huis
- Vooral landelijke gebieden
Land goedkoper
- Eengezinswoningen als hoeksteen van de samenleving
Socialisten
- Nationaal organiseren via planbureau
Deze plant waar er woningen komen en investeert hierin
- Vooral stedelijk
Meer werkgelegenheid
- Hoogbouw als oplossing
Grond in de stad anders te duur
- Sociale huisvesting
Armen ondersteunen
Elk een wet
Katholieken
- Wet De Taeye (1948)
Gaf premies en subsidies
Socialisten
- Wet Brunfaut (1949)
Voorzag sociale woningen
,Wooncultuur micro
Katholieke huisvestigingsbeleid domineerde (donker grijze lijn als eigendomsbezit, lichtgrijze
lijn als sociale woningen)
Dus heel weinig sociale woningen in België (tot 5%, in Nederland tot 70%)
Poster van vroegere CD&V
Dus de overheid heeft ervoor gezorgd dat iedereen zijn eigen woning wou bouwen
Impliciet woonbeleid = onrechtstreeks beleid (burgers faciliteren ipv zelf actief de
woningbouw te sturen)
Baksteen in de maag gestimuleerd door het beleid (CVP met Wet de Taeye)
Nu geen premies meer, wel belastingvermindering
Als je een lening lopende had, werd je minder belast
Pascal De Decker: het Matteüseffect
De rijken worden rijker, armen worden armer
Degene die een woning kunnen bouwen ipv huren krijgen meer voordelen (nu ook
mogelijkheid tot een huursubsidie maar beperk, woonbonus nu ook afgeschaft 2019)
Belg heeft geen natuurlijke drang om een woning te bouwen, de overheid heeft hiervoor
gezorgd en het is een soort gewoonte geworden
Meest geliefde woonvorm (vroeger maar nog steeds gebleven) = de fermette
, Wooncultuur micro
DE SPELERS
De verschillende zuilen (uniek want nog steeds aanwezig)
- Katholiek
- Socialistisch
- Liberaal
Verzuiling: organisatorische gehelen die dienstverlening verschaffen aan een segment van de
populatie gaande van scholen, ziekenhuizen, bejaardentehuizen, jeugdbewegingen,
sportclubs, mutualiteiten, vakbond, politieke partijen
Subzuilen
Katholieke vb. kwb, kvlv, markant, boerenbond en boerinnenbond
Hadden allemaal tijdschriften of kranten om mannen of vrouwen te beïnvloeden, ook op vlak
van wooncultuur
Bond v. grote & v. jonge gezinnen viel daarboven, behoorde niet tot een zuil
Boeren en boerinnenbond
1. Promootten het familieleven
Dam tegen socialisten
Versterking platteland
2. Wooncultuur educatie
3. Steunden de visie van de CVP
Particulier initiatief
Wonen op het platteland en eigen woningen bouwen
Boerinnenbond: dienst wonen: communiceerden over huishoudkunde en wooncultuur
- Publicaties
- Workshops
- Tentoonstellingen
- Voorbeeldwoningen (kijkwoningen van leden die advies kregen en volgden)
Boerenbond: technische dienst
- Advies over stallen en machines
- Technisch en juridisch advies
- Occasioneel het ontwerp van modelwoningen
Ook de andere zuilen hadden zo’n initiatieven
Ideaal christelijke arbeidersbeweging: privaat initiatief promoten
Rijwoningen (alleenstaand was onbetaalbaar) of sociale woningen
Blad socialistische vooruitziende vrouwen en socialistische partij
- Promotie van sociale huisvesting
- Woonadvies via blad stem der vrouw
- Architect Jul De Roover schreef hiervoor (= oprichter richting interieurarchitectuur)
NHM = Nationale Huisvestingsmaatschappij
Evolutie arbeiderswoningen
NMKL = Nationale Maatschappij voor de Kleine Landeigendom
LES 1: WAT IS WONEN?
Verschil huis (materiële) en thuis (emotionele)
- Het hebben van een woning
- Gehuisvest zijn
Wonen = blijven, zich ophouden, verblijven, tevreden zijn
Paul Oliver (architectuurhistoricus)
- Alle huizen zijn woningen, maar niet alle woningen zijn huizen. Wonen is verblijven, in,
of aan, of op, of bij een plek. Voor sommigen betekent dit een permanent gebouw, voor
anderen een tijdelijk onderkomen, voor nog anderen is het waar zij wonen, ook al is er
weinig aantoonbaar gebouwd.
Martin Heidegger (filosoof)
- Men spreekt over woningnood. Maar hoe hard en bitter, hoe fnuikend en bedreigend
het tekort aan woningen ook is, de eigenlijke nood van het wonen bestaat niet in de
eerste plaats in het gebrek aan woningen. De eigenlijke nood van het wonen is hierin
gelegen dat stervelingen het wezen van het wonen altijd eerst weer zoeken, dat ze het
wonen eerst moeten leren.
Een huis is nog geen thuis
- Fysieke ruimte, materiële cultuur
- Sociale en mentale ruimte, sociologie en antropologie
- Combinatie en interactie, interieurarchitectuur, architectuur, stedenbouw
Het huis onderverdelen
1. Het fysieke huis
2. Het gebruik van het huis, handelingen en rituelen
3. De mentale thuis, betekenisgeving en relaties
Relatie tussen fysieke en sociale ruimte (maatschappij)
- Ruimte als neutrale achtergrond
Vaak door niet-ruimte gerelateerde disciplines, soort decor
- Ruimte als instrument om de maatschappij te ordenen
Vb. Berlijnse muur als verdeling, waar je wel of niet mag bouwen, panopticum in gevangenis
(cellen rond de bewaker zodat hij volledig toezicht heeft), hoogteverschillen in aula
- Ruimte als podium voor verandering, wisselwerking tussen ruimte en gebruikers
Mensen uitnodigen om ergens lang of niet lang te blijven, te zitten, …
Vb. McDonalds met felle kleuren en ongezellig zodat mensen niet te lang blijven
,Wooncultuur micro
TOON ME JE HUIS EN IK ZEG JE WIE JE BENT
Huis vertelt over
- Levenswijze
- Wat belangrijk is
- Identiteit
- Hoe kinderen worden opgevoed
- Verhouding tov de natuur
- Andere sociale rollen
Mensen bouwen en richten hun huis in volgens hun persoonlijkheid en smaak
Wonen als interdisciplinair gebeuren
WOONBELEID
“De Belg is geboren met een baksteen in de maag” (logo batibouw schildpad)
We hebben de drang om ons eigen huis te bouwen
Overheid zo gepromoot na WO2 om land wederop te bouwen
Twee visies:
Katholieken
- Via subsidies privé initiatief aanmoedigen
Het bouwen van een eigen huis
- Vooral landelijke gebieden
Land goedkoper
- Eengezinswoningen als hoeksteen van de samenleving
Socialisten
- Nationaal organiseren via planbureau
Deze plant waar er woningen komen en investeert hierin
- Vooral stedelijk
Meer werkgelegenheid
- Hoogbouw als oplossing
Grond in de stad anders te duur
- Sociale huisvesting
Armen ondersteunen
Elk een wet
Katholieken
- Wet De Taeye (1948)
Gaf premies en subsidies
Socialisten
- Wet Brunfaut (1949)
Voorzag sociale woningen
,Wooncultuur micro
Katholieke huisvestigingsbeleid domineerde (donker grijze lijn als eigendomsbezit, lichtgrijze
lijn als sociale woningen)
Dus heel weinig sociale woningen in België (tot 5%, in Nederland tot 70%)
Poster van vroegere CD&V
Dus de overheid heeft ervoor gezorgd dat iedereen zijn eigen woning wou bouwen
Impliciet woonbeleid = onrechtstreeks beleid (burgers faciliteren ipv zelf actief de
woningbouw te sturen)
Baksteen in de maag gestimuleerd door het beleid (CVP met Wet de Taeye)
Nu geen premies meer, wel belastingvermindering
Als je een lening lopende had, werd je minder belast
Pascal De Decker: het Matteüseffect
De rijken worden rijker, armen worden armer
Degene die een woning kunnen bouwen ipv huren krijgen meer voordelen (nu ook
mogelijkheid tot een huursubsidie maar beperk, woonbonus nu ook afgeschaft 2019)
Belg heeft geen natuurlijke drang om een woning te bouwen, de overheid heeft hiervoor
gezorgd en het is een soort gewoonte geworden
Meest geliefde woonvorm (vroeger maar nog steeds gebleven) = de fermette
, Wooncultuur micro
DE SPELERS
De verschillende zuilen (uniek want nog steeds aanwezig)
- Katholiek
- Socialistisch
- Liberaal
Verzuiling: organisatorische gehelen die dienstverlening verschaffen aan een segment van de
populatie gaande van scholen, ziekenhuizen, bejaardentehuizen, jeugdbewegingen,
sportclubs, mutualiteiten, vakbond, politieke partijen
Subzuilen
Katholieke vb. kwb, kvlv, markant, boerenbond en boerinnenbond
Hadden allemaal tijdschriften of kranten om mannen of vrouwen te beïnvloeden, ook op vlak
van wooncultuur
Bond v. grote & v. jonge gezinnen viel daarboven, behoorde niet tot een zuil
Boeren en boerinnenbond
1. Promootten het familieleven
Dam tegen socialisten
Versterking platteland
2. Wooncultuur educatie
3. Steunden de visie van de CVP
Particulier initiatief
Wonen op het platteland en eigen woningen bouwen
Boerinnenbond: dienst wonen: communiceerden over huishoudkunde en wooncultuur
- Publicaties
- Workshops
- Tentoonstellingen
- Voorbeeldwoningen (kijkwoningen van leden die advies kregen en volgden)
Boerenbond: technische dienst
- Advies over stallen en machines
- Technisch en juridisch advies
- Occasioneel het ontwerp van modelwoningen
Ook de andere zuilen hadden zo’n initiatieven
Ideaal christelijke arbeidersbeweging: privaat initiatief promoten
Rijwoningen (alleenstaand was onbetaalbaar) of sociale woningen
Blad socialistische vooruitziende vrouwen en socialistische partij
- Promotie van sociale huisvesting
- Woonadvies via blad stem der vrouw
- Architect Jul De Roover schreef hiervoor (= oprichter richting interieurarchitectuur)
NHM = Nationale Huisvestingsmaatschappij
Evolutie arbeiderswoningen
NMKL = Nationale Maatschappij voor de Kleine Landeigendom
