MBZ Dementie
1. Korte omschrijving ziektebeeld:
Dementie* is een ziektebeeld waarbij de geestelijke vermogens ernstig zijn afgenomen. Als gevolg
hiervan kan iemand dagelijkse handelingen, die voorheen moeiteloos werden gedaan, minder goed
of niet meer uitvoeren. Het gaat dan om handelingen als zich aankleden, het bereiden van voedsel,
correcte inname van medicatie, of het betalen van rekeningen.
2. Epidemiologie
In Nederland hebben ruim 270.000 mensen dementie. - Hiervan zijn er 12.000 jonger dan 65 jaar. -
Hiervan wonen er ruim 70.000 in verpleeg- of verzorgingshuizen. - Hiervan hebben er ruim 100.000
nog geen diagnose. Ieder uur krijgen vijf mensen in Nederland dementie. Erkenning duurt echter
lang. Gemiddeld duurt het 14 maanden voordat de diagnose wordt gesteld. Bij jonge mensen duurt
dit gemiddeld meer dan vier jaar. Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing
in de toekomst explosief stijgen naar meer dan een half miljoen in 2040. Tot 2050 zal het aantal
mensen met dementie verder oplopen naar ruim 620.000.
3. Oorzaak
Oorzaak van de ziekte van Alzheimer ligt in afsterven hersencellen Het exacte ziekteproces van de
ziekte van Alzheimer is niet volledig duidelijk. De ziekte wordt veroorzaakt door het afsterven van
hersencellen, een proces dat vooraf gegaan wordt door ophopingen van eiwitten (zogenaamde beta-
amyloid- en taueiwit-ophopingen). De hersencellen kunnen daardoor niet meer goed functioneren.
Doordat dit proces begint in het hersengebied dat belangrijk is voor het geheugen (de hippocampus)
begint deze ziekte vaak met geheugenproblemen Vasculaire dementie gekenmerkt door beperkte
doorbloeding hersenen Bij een vasculaire dementie leidt een beperkte doorbloeding in de hersenen
tot beschadiging en afsterven van hersencellen met als gevolg problemen in het cognitief
functioneren. Genetische factoren spelen een belangrijke rol Genetische factoren spelen een
complexe, maar vaak belangrijke rol in het ontstaan van dementie. Dit is het duidelijkst bij de relatief
zeldzame overerfbare vormen van dementie. Deze openbaren zich al op jonge leeftijd, meestal rond
het 50e of 60e levensjaar. Dragers van een erfelijk ziektegen kunnen bijvoorbeeld de ziekte van
Alzheimer krijgen, of frontotemporale dementie. Daarnaast zijn er – zeker voor de ziekte van
Alzheimer - tientallen varianten in de genen bekend die het risico op dementie op latere leeftijd
vergroten.
4. Normale bouw en functie/normaal menselijk functioneren
Lange en korte termijn
Hoe werkt dat dan precies, het onthouden van informatie? Dat gebeurt in drie stappen. Je moet je
voorstellen dat je via je omgeving allerlei sensorische informatie binnenkrijgt. Via je zintuigen komen
die prikkels binnen. Geuren, stemmen, beelden, maar ook indrukken vanuit je lichaam zoals
gevoelens. Kortom een chaotische wirwar aan prikkels. Je sensorisch geheugen slaat al die indrukken
heel even op. Maar dan wel voor maar drie tot vijf seconden. Je begrijpt dat het sensorische
geheugen een grote capaciteit heeft. Al deze informatie kun je niet onthouden. Je richt je aandacht
alleen op hetgene wat je belangrijk vindt. Je probeert bijvoorbeeld een telefoonnummer te
onthouden wat je intoetst op je telefoon. Deze getallen komen in je kortetermijngeheugen
(werkgeheugen). Gemiddeld kun je zeven dingen tegelijkertijd actief houden in je werkgeheugen. Zo
kun je net lang genoeg het telefoonnummer onthouden om het te draaien. Maar meteen erna weet
je het nummer al niet meer. Laat staan de volgende dag. Dit stukje geheugen gebruik je ook als je
, een ingewikkelde rekensom uit je hoofd probeert te doen. Hiermee onthoud je de tussenuitkomsten
die je net hebt uitgerekend. Als je iets hebt onthouden in je kortetermijngeheugen komt het nog niet
persé in je langetermijngeheugen terecht. Om informatie op te slaan in het langetermijngeheugen
(referentiegeheugen) moet je er vaak wat meer aandacht aan besteden. Soms is het nodig om
informatie vaker te herhalen of om het in verband te brengen met andere dingen die je al weet. Een
pincode is makkelijker te onthouden als het je geboortedatum is. En je geboortedatum weet je al.
Hierdoor komt het makkelijker in het langetermijngeheugen terecht. In dit geheugen sla je feiten en
gebeurtenissen op (declaratief geheugen), maar ook hoe je iets moet doen (procedureel geheugen).
5. Categorie/indeling
Fase 1: Het bedreigde ik Het bedreigde ik vormt de eerste fase van dementie. Tijdens deze fase
ontstaan de eerste symptomen van dementie. De bekendste symptoom is beginnende
vergeetachtigheid. De dementerende patiënt zal vooral merken dat de korte termijn geheugen hem
of haar in de steek laat. Tijdens deze eerste fase is de patiënt zich in bepaalde mate bewust van de
vergeetachtigheid en voelt zich hierdoor bedreigd. De patiënt is bang dementerend te worden en zal
dit proberen te verbergen voor haar of zijn omgeving.
Fase 2: Het verdwaalde ik Het verdwaalde ik vormt de tweede fase van dementie. Deze fase
kenmerkt zich ook wel als desoriëntatie. De patiënt vertoont nu geen bedreigd gedrag, maar is
letterlijk verdwaald. Zo heeft de patiënt bijvoorbeeld geen besef van tijd meer. De patiënt weet niet
welke dag van de week het is en wat de tijd is. Ook weet de patiënt vaak niet waar hij of zij zich
bevindt. Het komt dan ook vaak voor dat een patiënt tijdens deze fase ergens naartoe gaat, maar
onderweg vergeet waarheen. Tot slot beginnen patiënten (dierbare) mensen uit hun omgeving niet
meer of steeds slechter te herkennen.
Fase 3: Het verborgen ik Het verborgen ik vormt de derde fase van dementie. Deze fase kenmerkt
zich als volledige teruggetrokkenheid. De patiënt is nu helemaal verdwaald in een eigen wereldje
zonder enig besef van tijd, plaats en persoon. Vaak wordt door de omgeving van de patiënt gedacht
dat het maar beter is om hem of haar met rust te laten, maar hierdoor zal de patiënt nog verder
verdwalen en erg eenzaam worden. Omdat de patiënt erg teruggetrokken is, zal hij of zij niet zo snel
contact zoeken met de omgeving. Dat betekent niet dat de patiënt geen contact meer wil. Ook zien
we vaak tijdens deze fase dat de patiënt eindeloos bezig is met bepaalde bewegingen en/of
geluiden.
Fase 4: Het verzonken ik Het verzonken ik vormt de vierde en laatste fase van dementie. Deze fase
kenmerkt zich door contactloosheid. Tijdens deze fase is de dementerende patiënt in zo’n ver
stadium van dementie verkeerd, dat hij of zij nog nauwelijks nog reactie geeft. Vaak zijn de ogen
gesloten en oogcontact is bijna niet meer te maken. De patiënt leeft nu letterlijk als een kasplantje.
Voor de omgeving is dit de moeilijkste fase, omdat de patiënt eigenlijk alleen nog maar fysiek
aanwezig is. De zintuigen van de patiënt blijven wel gevoelig en deze kunnen geprikkeld worden
door o.a. muziek, geur, voedsel en fysiek contact
6. Verklaren van verschijnselen
1. Korte omschrijving ziektebeeld:
Dementie* is een ziektebeeld waarbij de geestelijke vermogens ernstig zijn afgenomen. Als gevolg
hiervan kan iemand dagelijkse handelingen, die voorheen moeiteloos werden gedaan, minder goed
of niet meer uitvoeren. Het gaat dan om handelingen als zich aankleden, het bereiden van voedsel,
correcte inname van medicatie, of het betalen van rekeningen.
2. Epidemiologie
In Nederland hebben ruim 270.000 mensen dementie. - Hiervan zijn er 12.000 jonger dan 65 jaar. -
Hiervan wonen er ruim 70.000 in verpleeg- of verzorgingshuizen. - Hiervan hebben er ruim 100.000
nog geen diagnose. Ieder uur krijgen vijf mensen in Nederland dementie. Erkenning duurt echter
lang. Gemiddeld duurt het 14 maanden voordat de diagnose wordt gesteld. Bij jonge mensen duurt
dit gemiddeld meer dan vier jaar. Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing
in de toekomst explosief stijgen naar meer dan een half miljoen in 2040. Tot 2050 zal het aantal
mensen met dementie verder oplopen naar ruim 620.000.
3. Oorzaak
Oorzaak van de ziekte van Alzheimer ligt in afsterven hersencellen Het exacte ziekteproces van de
ziekte van Alzheimer is niet volledig duidelijk. De ziekte wordt veroorzaakt door het afsterven van
hersencellen, een proces dat vooraf gegaan wordt door ophopingen van eiwitten (zogenaamde beta-
amyloid- en taueiwit-ophopingen). De hersencellen kunnen daardoor niet meer goed functioneren.
Doordat dit proces begint in het hersengebied dat belangrijk is voor het geheugen (de hippocampus)
begint deze ziekte vaak met geheugenproblemen Vasculaire dementie gekenmerkt door beperkte
doorbloeding hersenen Bij een vasculaire dementie leidt een beperkte doorbloeding in de hersenen
tot beschadiging en afsterven van hersencellen met als gevolg problemen in het cognitief
functioneren. Genetische factoren spelen een belangrijke rol Genetische factoren spelen een
complexe, maar vaak belangrijke rol in het ontstaan van dementie. Dit is het duidelijkst bij de relatief
zeldzame overerfbare vormen van dementie. Deze openbaren zich al op jonge leeftijd, meestal rond
het 50e of 60e levensjaar. Dragers van een erfelijk ziektegen kunnen bijvoorbeeld de ziekte van
Alzheimer krijgen, of frontotemporale dementie. Daarnaast zijn er – zeker voor de ziekte van
Alzheimer - tientallen varianten in de genen bekend die het risico op dementie op latere leeftijd
vergroten.
4. Normale bouw en functie/normaal menselijk functioneren
Lange en korte termijn
Hoe werkt dat dan precies, het onthouden van informatie? Dat gebeurt in drie stappen. Je moet je
voorstellen dat je via je omgeving allerlei sensorische informatie binnenkrijgt. Via je zintuigen komen
die prikkels binnen. Geuren, stemmen, beelden, maar ook indrukken vanuit je lichaam zoals
gevoelens. Kortom een chaotische wirwar aan prikkels. Je sensorisch geheugen slaat al die indrukken
heel even op. Maar dan wel voor maar drie tot vijf seconden. Je begrijpt dat het sensorische
geheugen een grote capaciteit heeft. Al deze informatie kun je niet onthouden. Je richt je aandacht
alleen op hetgene wat je belangrijk vindt. Je probeert bijvoorbeeld een telefoonnummer te
onthouden wat je intoetst op je telefoon. Deze getallen komen in je kortetermijngeheugen
(werkgeheugen). Gemiddeld kun je zeven dingen tegelijkertijd actief houden in je werkgeheugen. Zo
kun je net lang genoeg het telefoonnummer onthouden om het te draaien. Maar meteen erna weet
je het nummer al niet meer. Laat staan de volgende dag. Dit stukje geheugen gebruik je ook als je
, een ingewikkelde rekensom uit je hoofd probeert te doen. Hiermee onthoud je de tussenuitkomsten
die je net hebt uitgerekend. Als je iets hebt onthouden in je kortetermijngeheugen komt het nog niet
persé in je langetermijngeheugen terecht. Om informatie op te slaan in het langetermijngeheugen
(referentiegeheugen) moet je er vaak wat meer aandacht aan besteden. Soms is het nodig om
informatie vaker te herhalen of om het in verband te brengen met andere dingen die je al weet. Een
pincode is makkelijker te onthouden als het je geboortedatum is. En je geboortedatum weet je al.
Hierdoor komt het makkelijker in het langetermijngeheugen terecht. In dit geheugen sla je feiten en
gebeurtenissen op (declaratief geheugen), maar ook hoe je iets moet doen (procedureel geheugen).
5. Categorie/indeling
Fase 1: Het bedreigde ik Het bedreigde ik vormt de eerste fase van dementie. Tijdens deze fase
ontstaan de eerste symptomen van dementie. De bekendste symptoom is beginnende
vergeetachtigheid. De dementerende patiënt zal vooral merken dat de korte termijn geheugen hem
of haar in de steek laat. Tijdens deze eerste fase is de patiënt zich in bepaalde mate bewust van de
vergeetachtigheid en voelt zich hierdoor bedreigd. De patiënt is bang dementerend te worden en zal
dit proberen te verbergen voor haar of zijn omgeving.
Fase 2: Het verdwaalde ik Het verdwaalde ik vormt de tweede fase van dementie. Deze fase
kenmerkt zich ook wel als desoriëntatie. De patiënt vertoont nu geen bedreigd gedrag, maar is
letterlijk verdwaald. Zo heeft de patiënt bijvoorbeeld geen besef van tijd meer. De patiënt weet niet
welke dag van de week het is en wat de tijd is. Ook weet de patiënt vaak niet waar hij of zij zich
bevindt. Het komt dan ook vaak voor dat een patiënt tijdens deze fase ergens naartoe gaat, maar
onderweg vergeet waarheen. Tot slot beginnen patiënten (dierbare) mensen uit hun omgeving niet
meer of steeds slechter te herkennen.
Fase 3: Het verborgen ik Het verborgen ik vormt de derde fase van dementie. Deze fase kenmerkt
zich als volledige teruggetrokkenheid. De patiënt is nu helemaal verdwaald in een eigen wereldje
zonder enig besef van tijd, plaats en persoon. Vaak wordt door de omgeving van de patiënt gedacht
dat het maar beter is om hem of haar met rust te laten, maar hierdoor zal de patiënt nog verder
verdwalen en erg eenzaam worden. Omdat de patiënt erg teruggetrokken is, zal hij of zij niet zo snel
contact zoeken met de omgeving. Dat betekent niet dat de patiënt geen contact meer wil. Ook zien
we vaak tijdens deze fase dat de patiënt eindeloos bezig is met bepaalde bewegingen en/of
geluiden.
Fase 4: Het verzonken ik Het verzonken ik vormt de vierde en laatste fase van dementie. Deze fase
kenmerkt zich door contactloosheid. Tijdens deze fase is de dementerende patiënt in zo’n ver
stadium van dementie verkeerd, dat hij of zij nog nauwelijks nog reactie geeft. Vaak zijn de ogen
gesloten en oogcontact is bijna niet meer te maken. De patiënt leeft nu letterlijk als een kasplantje.
Voor de omgeving is dit de moeilijkste fase, omdat de patiënt eigenlijk alleen nog maar fysiek
aanwezig is. De zintuigen van de patiënt blijven wel gevoelig en deze kunnen geprikkeld worden
door o.a. muziek, geur, voedsel en fysiek contact
6. Verklaren van verschijnselen
