Samenvatting nederlands 6de middelbaar (december)

eerstof nederlands : September - december 2020 :
Het essay - milieu :
Kenmerken :
- Objectief  informatie
 feiten
- Subjectief  mening geven
Doel en publiek :
- Doel  mensen overtuigen van uw mening
- Publiek  iedereen
Ontstaan :
- Renaissance
- Populairst  Verlichting
- Men kijkt terug naar de mens in de eerste plaats en daarna pas naar God
Vaders van het essay :
- Frankrijk  Michel de Montaigne  essai in 1580
- Engeland  Francis Bacon  essay in 1597
Ontwikkeling :
- Tijdens de Verlichting populair
- Verlichte persoon = redelijke persoon  gebruikt zijn ratio, reden
- Geëvolueerd tot een column
Stilistische kenmerken :
- Auteur hoeft niet geleerd te zijn maar wel kennis hebben of informatie hebben
opgezocht
- Improvisatie een beeldspraak kan, maar beperkt
- GEEN vorm van wetenschappelijk onderzoek want het GEBRUIKT resultaten van een
wetenschappelijk onderzoek
- Kan NIET cryptisch zijn want iedereen moet het begrijpen
- Doorlopende tekst
- Uitroepen, retorische vragen, paradoxen, aforismen kunnen wordne gebruikt, maar
beperkt

1

,Andere tekstgenres
- Beschrijving = volledige opsomming der bijzonderheden en kenmerken van
iets of iemand
- Column = regelmatige, min of meer kritische en op een vaste plaats
verschijnende, bijdrage aan een dag- of weekblad, en een
specifiek domein van het maatschappelijk leven
becommentariërend of afwisselend de meest gevarieerde
onderwerpen behandelend
- Commentaartekst = tekst waarin men op een kritische manier zijn mening
uit
- Eindwerk = scriptie ter afronding van een studie
- Epos = heldendicht, lyrisch stuk over de heldendaden van een dapper
krijgsman
- Hoofdartikel = opstel van principiële, politieke strekking in een dag- of
weekblad, uitgaande van de redactie, vroeger vaak het stuk
waarmee de krant opende
- Lezersbrief = door een of meer lezers van een (dag)blad ingezonden brief,
waarin gereageerd wordt op uitspraken of berichten in dat
blad
- Mythe = verhalende overlevering over universele thema’s als het begin
van de tijd, het ontstaan van de wereld enz.
- Novelle = kort verhaal van één enkele episode, handelend over nauw
samenhangende gebeurtenissen uit een mensenleven
- Opinietekst = tekst in een dag- of weekblad die de maatschappelijke en
culturele actualiteit volgt met analyse, commentaar en
achtergrondinformatie
- Opstel = schrijfoefening van essayistische aard rond een opgegeven of
gekozen onderwerp
- Pamflet = gedrukt geschrift van geringe omvang over een actueel
onderwerp dat zich op felle toon tegen iemand of iets richt
- Polemiek = pennenstrijd of twistgeschrift, voornamelijk op
wetenschappelijk en literair gebied
- Recensie = beoordeling, kritische beschouwing van een werk van kunst of
wetenschap
- Scriptie = wetenschappelijk opstel als verplicht onderdeel van een
wetenschappelijke opleiding
2

, - Sage = overgeleverd volksverhaal, veelal vrije bewerking van een
historische gebeurtenis
- Samenvatting = korte maar exacte weergave van de inhoud
- Sprookje = een mondelinge overgeleverde vertelling, waarvan de inhoud
niet in verband staat met historische gebeurtenissen, maar
geheel tot het rijk der verbeelding behoort
- Studie = geschrift met de resultaten van de bestudering van een zaak
- Verhandeling = uitgewerkt opstel over enig vastgesteld onderwerp
(essay)
Literaire genres :
- Dramatiek  komedie
 tragedie
 abelspel
 mirakelspel
 mysteriespel
 klucht
 moraliteit
- Lyriek  ballade
 rondeel
 refrein
 sonnet
 limerick
 elegie
 haïku
- Proza  fictie  legende
 kortverhaal
 novelle
 sprookje
 roman
 sage

3