HC1A
Aard en doel van de strafvordering
Doelen strafvordering
Hoofddoel: verzekeren juiste toepassing materieel Sr
Vb: diefstal, moord
Tweeledig: bestraffing schuldige, voorkomen bestr. onschuldige
Laatste doelstelling weegt zwaar. Vgl. art 338 Sv (Rechter moet de
overtuiging hebben dat de verdachte het heeft gedaan. Bij redelijke twijfel
spreekt de rechter vrij)
Welke twijfel is aanvaardbaar?
Waarborgen bij zware en lichte delicten verschillen
Nevendoelen
1. Eerbiediging rechten en vrijheden verdachte
Bijv. zwijgrecht, cautie (art. 29 Sv)
Bv limitering voorarrest
2. Eerbiediging rechten en vrijheden anderen
Bv beperking getuigplichten
Bv slachtoffer als benadeelde partij
3. Procedurele rechtvaardigheid
Bv recht op laatste woord
Bv spreekrecht slachtoffer
4. Demonstratiefunctie
Vaststelling schuld
Bestraffing schuldige ->b “is deze persoon schuldig?”
Materiele waarheid centraal
Omvang onderzoek evt. afhankelijk van procesopstelling
Illustraties oriëntatie op materiele waarheid
Actieve rol rechter
Magistratelijke rol OM
Regeling rechtsmiddelen
Actieve rol rechter
Bijvoorbeeld bij verhoren
Art. 286/1; 286/4; 292/1; 292/2; 315/1
Actieve rechter past in inquisitoir strafproces
VK en VS: (veel meer) ‘accusatoir’
Overigens: mat. Waarheid daar natuurlijk niet irrelevant
‘Wij” wel meer contradictoir geworden door EHRM
Magistratelijke rol OM
OM komt uit een inquisitoir stelsel
Oorspronkelijk verlengstuk rechters
Nu anders: leider opsporing
Belast met OM-afdoening; dominus litis
Taakopvatting nog altijd magistratelijk
OM beslissen ogv materiele waarheid nastreven -> oog voor
gerechtvaardigde belangen verdachte
, Vb: regeling kennisneming processtukken (art. 30 ev Sv)
Rechtsmiddelen
Hoger beroep
Nieuwe behandeling; van groot belang in verband met materiele waarheid
Cassatie
i.b. 79 RO, maar nu ook belang centraal (80a RO) en daarmee materiele
waarheid
Herziening ten voordele (onschuldig is veroordeeld)
Art. 457 Sv
Herziening ten nadele (vrijgesproken, maar wel schuldig bij levensdelicten)
Art. 482a Sv
Herziening: “Dronken broer” Arrest
Doorrijden na ongeval alcomobilisme
AG van Dorst: uit de verklaringen van aanvrager, diens broer Michel en O. Ph.
Blijkt dat deze misdrijven niet zijn begaan door aanvrager maar door diens
broer. Voorts blijkt daaruit dat de drie hebben afgesproken dat aanvrager de
rol van bestuurder op zich zou nemen omdat zijn broer geen rijbewijs had.
HR: dit levert het ernstig vermoeden op…
Inleiding EVRM
Europa(‘s)
Grote Europa -> raad v. Europa, 46 ldistaten, EVRM, themaverdragen
Kleine Europa -> EU, 27 lidstaten, VEU/VWEU, Handvest, Richtlijnen
EVRM/EHRM
a. Veroordeling van de staat
b. Methode nakoming is vrij (‘vrij’)
c. Margin of appreciation
d. Procedurele toetsing van feitelijke oordelen
e. Geen toetsing van wettelijke regelingen sec
f. Casusgebonden oordeel
g. Uitleg gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming
h. Autonome begripsvorming
Ozturk v. Duitsland (Arrest)
O. botste tegen geparkeerde auto. Boete van 60 DM. O. stelde verzet in. Werd
gehoord in bijzijn tolk; trok daarna verzet in
Verdachte moet kosten tolk bij openbare behandeling betalen. Verenigbaar
met art. 6 EVRM?
Ozturk dient klacht in tegen Duitsland
Verweer Duitsland: art. 6/3/e nvt: geen criminal charge. Dit was
Ordnungswidrigkeit. Vgl. in Nederland; bestuurlijke boete WAHV
EHRM par. 49:
Staten mogen onderscheid maken tussen soorten strafbare feiten. Maar
als lidstaten door een feit anders te benoemen toepassing van art. 6
EVRM konden uitsluiten zou dat tot resultaten leiden die onverenigbaar
zijn met object en purpose van het verdrag.
, Par. 50: criminal charge:
Criteria:
1. Behoort feit nationaal tot strafrecht?
2. Wat is het karakter van de overtreding?
3. Aard en zwaarte straf?
Par. 53: crit. 2 hier doorslaggevend
Ozturk v. Duitsland <-> kenmerken EVRM
a. Veroordeling Staat. Duitsland staat terecht
b. Staten vrij in methode. Aparte regeling Ordnungswidrigkeiten geen probleem.
Ov. 56.
c. Geen toetsing wettelijke regelingen en f. casusgebonden oordeel. Vgl. ov. 58.
Maar vraag is wel of wet moet worden aangepast…
g. Uitleg verdrag gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming en h. autonome
begripsvorming.
Eigen interpretatie ‘criminal charge’ in licht object and purpose verdrag.
Consequenties arresten zoals Ozturk v. Duitsland
Wetgever
Kan dus niet door vormgeving regels aan EHRM ontsnappen; vgl. voor ons
de WAHV, bestuurlijke boete en strafbeschikking
(OM en) rechter
Rechtspraak EHRM eigen kader (doorwerking)
Bij toepassing NL-Sv steeds rekening mee houden
Positieve verplichtingen
EVRM bevat uitdrukkelijke negatieve (en positieve) verplichtingen
Relatief nieuw leerstuk =
Impliciete POSITIEVE VERPLICHTINGEN
Bijv. mbt zedenzaken
Materieel Sr: reikwijdte ‘verkrachting’
Formeel Sr: nader onderzoek nodig?
Terugblik
Hoofd- en nevendoelen strafvordering
Soms/vaak spanning
Bijv. herziening ten nadele: materiele waarheid versus ne bis in idem
Vrijheid/ gebondenheid nationale wetgever
EVRM, EU-recht etc. stellen eisen
Daarin ook spanning (verdachte, slachtoffer, getuigen etc.
HC1B
Voorbereidend onderzoek (c.a.)
Vooronderzoek & opsporing
Legaliteit
Taakstelling en bevoegdheid
Begrippen en afbakening
, Legaliteit en overheidsoptreden
Legaliteit
Art. 1 Sv -> Nodig? Strikt genomen niet
Gw en EVRM -> (alg.) publiekrecht normeert al
Beginselen o.a.
Doelbinding (verbod detournement de pouvoir)
Proportionaliteit & subsidiariteit
Taakstelling & bevoegdheid
Sv
141 Sv -> ‘Gewone’ opsporingsambtenaren
142 Sv -> buitengewone o.a.’s (boa’s)
127 Sv : oa’s = alle personen met opsporing belast
Art. 3 Politiewet 2012:
De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke
handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
Art. 11 Politiewet 2012:
1. Indien de politie in een gemeente optreedt ter handhaving van de openbare
orde en ter uitvoering van de hulpverleningstaak, staat zij onder gezag van de
burgemeester.
Art. 12 Politiewet 2012:
1. Indien de politie optreedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde,
dan wel taken verricht ten dienste van de justitie, staat zij, tenzij in enige wet
anders is bepaald, onder gezag van de officier van justitie.
Taakstelling ook bevoegdheid?
Ja ib wel, maar denk aan legaliteit
Dus: indringendheid / noodzaak specificatie
Vgl. EVRM: alleen ‘in accordance with te law’ als law ‘particularly precise’
is
Betekent: 141/142 en 3 Polw lang niet altijd genoeg
Bevoegdheden maar ten dele expliciet geregeld, dus belangrijke kwestie
Hoe ver gaat de bevoegdheid?
Zwolsman-arrest (NJ/1996/249)
Ook bij een beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer is (thans) art. 3
Polw daarvoor toereikende wettelijke grondslag
I.c. vuilnissnuffel
Warmtebeeldkijker arrest (NJ 2009/225)
De opvatting dat elk gebruik van een warmtebeeldkijker waarbij (van buiten)
de zich in de woning van een verdachte bevindende warmtebron wordt
gemeten – en waardoor i.c. het vermoeden van de aanwezigheid ven een
hennepplantage in de woning van de verdachte werd bevestigd – zo’n inbreuk
Aard en doel van de strafvordering
Doelen strafvordering
Hoofddoel: verzekeren juiste toepassing materieel Sr
Vb: diefstal, moord
Tweeledig: bestraffing schuldige, voorkomen bestr. onschuldige
Laatste doelstelling weegt zwaar. Vgl. art 338 Sv (Rechter moet de
overtuiging hebben dat de verdachte het heeft gedaan. Bij redelijke twijfel
spreekt de rechter vrij)
Welke twijfel is aanvaardbaar?
Waarborgen bij zware en lichte delicten verschillen
Nevendoelen
1. Eerbiediging rechten en vrijheden verdachte
Bijv. zwijgrecht, cautie (art. 29 Sv)
Bv limitering voorarrest
2. Eerbiediging rechten en vrijheden anderen
Bv beperking getuigplichten
Bv slachtoffer als benadeelde partij
3. Procedurele rechtvaardigheid
Bv recht op laatste woord
Bv spreekrecht slachtoffer
4. Demonstratiefunctie
Vaststelling schuld
Bestraffing schuldige ->b “is deze persoon schuldig?”
Materiele waarheid centraal
Omvang onderzoek evt. afhankelijk van procesopstelling
Illustraties oriëntatie op materiele waarheid
Actieve rol rechter
Magistratelijke rol OM
Regeling rechtsmiddelen
Actieve rol rechter
Bijvoorbeeld bij verhoren
Art. 286/1; 286/4; 292/1; 292/2; 315/1
Actieve rechter past in inquisitoir strafproces
VK en VS: (veel meer) ‘accusatoir’
Overigens: mat. Waarheid daar natuurlijk niet irrelevant
‘Wij” wel meer contradictoir geworden door EHRM
Magistratelijke rol OM
OM komt uit een inquisitoir stelsel
Oorspronkelijk verlengstuk rechters
Nu anders: leider opsporing
Belast met OM-afdoening; dominus litis
Taakopvatting nog altijd magistratelijk
OM beslissen ogv materiele waarheid nastreven -> oog voor
gerechtvaardigde belangen verdachte
, Vb: regeling kennisneming processtukken (art. 30 ev Sv)
Rechtsmiddelen
Hoger beroep
Nieuwe behandeling; van groot belang in verband met materiele waarheid
Cassatie
i.b. 79 RO, maar nu ook belang centraal (80a RO) en daarmee materiele
waarheid
Herziening ten voordele (onschuldig is veroordeeld)
Art. 457 Sv
Herziening ten nadele (vrijgesproken, maar wel schuldig bij levensdelicten)
Art. 482a Sv
Herziening: “Dronken broer” Arrest
Doorrijden na ongeval alcomobilisme
AG van Dorst: uit de verklaringen van aanvrager, diens broer Michel en O. Ph.
Blijkt dat deze misdrijven niet zijn begaan door aanvrager maar door diens
broer. Voorts blijkt daaruit dat de drie hebben afgesproken dat aanvrager de
rol van bestuurder op zich zou nemen omdat zijn broer geen rijbewijs had.
HR: dit levert het ernstig vermoeden op…
Inleiding EVRM
Europa(‘s)
Grote Europa -> raad v. Europa, 46 ldistaten, EVRM, themaverdragen
Kleine Europa -> EU, 27 lidstaten, VEU/VWEU, Handvest, Richtlijnen
EVRM/EHRM
a. Veroordeling van de staat
b. Methode nakoming is vrij (‘vrij’)
c. Margin of appreciation
d. Procedurele toetsing van feitelijke oordelen
e. Geen toetsing van wettelijke regelingen sec
f. Casusgebonden oordeel
g. Uitleg gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming
h. Autonome begripsvorming
Ozturk v. Duitsland (Arrest)
O. botste tegen geparkeerde auto. Boete van 60 DM. O. stelde verzet in. Werd
gehoord in bijzijn tolk; trok daarna verzet in
Verdachte moet kosten tolk bij openbare behandeling betalen. Verenigbaar
met art. 6 EVRM?
Ozturk dient klacht in tegen Duitsland
Verweer Duitsland: art. 6/3/e nvt: geen criminal charge. Dit was
Ordnungswidrigkeit. Vgl. in Nederland; bestuurlijke boete WAHV
EHRM par. 49:
Staten mogen onderscheid maken tussen soorten strafbare feiten. Maar
als lidstaten door een feit anders te benoemen toepassing van art. 6
EVRM konden uitsluiten zou dat tot resultaten leiden die onverenigbaar
zijn met object en purpose van het verdrag.
, Par. 50: criminal charge:
Criteria:
1. Behoort feit nationaal tot strafrecht?
2. Wat is het karakter van de overtreding?
3. Aard en zwaarte straf?
Par. 53: crit. 2 hier doorslaggevend
Ozturk v. Duitsland <-> kenmerken EVRM
a. Veroordeling Staat. Duitsland staat terecht
b. Staten vrij in methode. Aparte regeling Ordnungswidrigkeiten geen probleem.
Ov. 56.
c. Geen toetsing wettelijke regelingen en f. casusgebonden oordeel. Vgl. ov. 58.
Maar vraag is wel of wet moet worden aangepast…
g. Uitleg verdrag gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming en h. autonome
begripsvorming.
Eigen interpretatie ‘criminal charge’ in licht object and purpose verdrag.
Consequenties arresten zoals Ozturk v. Duitsland
Wetgever
Kan dus niet door vormgeving regels aan EHRM ontsnappen; vgl. voor ons
de WAHV, bestuurlijke boete en strafbeschikking
(OM en) rechter
Rechtspraak EHRM eigen kader (doorwerking)
Bij toepassing NL-Sv steeds rekening mee houden
Positieve verplichtingen
EVRM bevat uitdrukkelijke negatieve (en positieve) verplichtingen
Relatief nieuw leerstuk =
Impliciete POSITIEVE VERPLICHTINGEN
Bijv. mbt zedenzaken
Materieel Sr: reikwijdte ‘verkrachting’
Formeel Sr: nader onderzoek nodig?
Terugblik
Hoofd- en nevendoelen strafvordering
Soms/vaak spanning
Bijv. herziening ten nadele: materiele waarheid versus ne bis in idem
Vrijheid/ gebondenheid nationale wetgever
EVRM, EU-recht etc. stellen eisen
Daarin ook spanning (verdachte, slachtoffer, getuigen etc.
HC1B
Voorbereidend onderzoek (c.a.)
Vooronderzoek & opsporing
Legaliteit
Taakstelling en bevoegdheid
Begrippen en afbakening
, Legaliteit en overheidsoptreden
Legaliteit
Art. 1 Sv -> Nodig? Strikt genomen niet
Gw en EVRM -> (alg.) publiekrecht normeert al
Beginselen o.a.
Doelbinding (verbod detournement de pouvoir)
Proportionaliteit & subsidiariteit
Taakstelling & bevoegdheid
Sv
141 Sv -> ‘Gewone’ opsporingsambtenaren
142 Sv -> buitengewone o.a.’s (boa’s)
127 Sv : oa’s = alle personen met opsporing belast
Art. 3 Politiewet 2012:
De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in
overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke
handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.
Art. 11 Politiewet 2012:
1. Indien de politie in een gemeente optreedt ter handhaving van de openbare
orde en ter uitvoering van de hulpverleningstaak, staat zij onder gezag van de
burgemeester.
Art. 12 Politiewet 2012:
1. Indien de politie optreedt ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde,
dan wel taken verricht ten dienste van de justitie, staat zij, tenzij in enige wet
anders is bepaald, onder gezag van de officier van justitie.
Taakstelling ook bevoegdheid?
Ja ib wel, maar denk aan legaliteit
Dus: indringendheid / noodzaak specificatie
Vgl. EVRM: alleen ‘in accordance with te law’ als law ‘particularly precise’
is
Betekent: 141/142 en 3 Polw lang niet altijd genoeg
Bevoegdheden maar ten dele expliciet geregeld, dus belangrijke kwestie
Hoe ver gaat de bevoegdheid?
Zwolsman-arrest (NJ/1996/249)
Ook bij een beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer is (thans) art. 3
Polw daarvoor toereikende wettelijke grondslag
I.c. vuilnissnuffel
Warmtebeeldkijker arrest (NJ 2009/225)
De opvatting dat elk gebruik van een warmtebeeldkijker waarbij (van buiten)
de zich in de woning van een verdachte bevindende warmtebron wordt
gemeten – en waardoor i.c. het vermoeden van de aanwezigheid ven een
hennepplantage in de woning van de verdachte werd bevestigd – zo’n inbreuk
