Familiaal vermogensrecht
Huwelijksvermogensrecht inleiding en herhaling
Het huwelijksvermogensrecht = het geheel van regels dat de vermogensrechtelijke verhoudingen
beheerst tussen de echtgenoten onderling en ten aanzien van derden, zowel tijdens als bij de
ontbinding van het huwelijk het geldt dus enkel voor mensen die getrouwd zijn
Indien partners niet getrouwd zijn spreken we van het samenwoningsvermogensrecht wettelijk /
feitelijk samenwonen
Beide vormen samen zijn het relatievermogensrecht
1. Het huwelijk
= een institutioneel en vormgebonden overeenkomst tussen 2 partners:
- Institutioneel: rechten en plichten imperatief opgelegd
- Vormgebonden: vormvereisten moeten worden nageleefd
Het contract kan niet zomaar afgesloten worden, er moeten vormvereisten worden nageleefd
Samenlevingsvormen:
- Huwelijk
- Wettelijk samenwonen
- Feitelijk samenwonen (concubinaat)
1.2.De vereisten om te huwen
Positieve vereisten:
- Leeftijd= Men moet 18 jaar zijn tenzij toestemming van de ouders en tussenkomst van de
familierechtbank (
moet de leeftijdsvereisten opheffen
wanneer de ouders geen toestemming geven kan de familierechtbank toch het
huwelijk toelaten wanneer de weigering van de ouders rechtsmisbruik is en er een
geldige reden is bv. zwangerschap)
- toestemming beide echtgenoten moeten in het huwelijk toestemmen( in persoon)
ze moeten deze toestemming zelf geven dus vertegenwoordiging kan niet.
De toestemming mag niet aangetast zijn door een wilsgebrek
(bedrog kan niet worden ingeroepen)
Dwaling kan worden ingeroepen wanneer het gaat over de burgerlijke of fysieke
integriteit van de echtgenoot:
bv fysieke integriteit: transgender, tweeling
bv burgerlijke integriteit: persoon is in het buitenland met iem. anders getrouwd art.
146 bis BW geen toestemming indien schijnhuwelijk
Negatieve vereisten:
,Geen huwelijksbeletsel:
- geen bigamie= met 2 personen tegelijk getrouwd zijn
- geen een verboden graad van bloed- of aanverwantschap= in rechte lijn mogen
bloedverwanten nooit met elkaar trouwen, noch in stijgende als dalende lijn bv. kleinkind
met opa. In zijlijn is het verboden tot en met de 3 de graad bv. broer en zus, nonkel en nicht.
VOORBEELDEN:
Bv. Neef en nicht mogen wel met elkaar trouwen
Bv. stiefbroers en zussen zijn toegelaten want zijn aanverwanten
Bv. aanverwanten: stiefvader en stiefdochter kunnen in principe niet trouwen maar kan door de
koning worden opgeheven met een gewettigde reden zoals zwangerschap
1.3.De vormvereisten van het huwelijk
Aangifte van het huwelijk bij de ambtenaar van de burgerlijke stand op de woonplaats van minstens
1 van de 2 echtgenoten
Wachttermijn: 14 dagen. De ambtenaar van de burgerlijke stand gaat nagaan of er geen
huwelijksbeletsel is of als er geen sprake is van een schijnhuwelijk, indien weigering men kan
hierbij in beroep gaan bij de familierechtbank
Na deze termijn van 14 dagen moet het huwelijk voltrokken zijn binnen 6 maanden anders moet er
een nieuwe aangifte worden gedaan
Huwelijk wordt voor de ambtenaar van de B.S. voltrokken in het openbaar – getuigen (geen/1/2/3 of
max. 4)
Relatieve nietigheid:
- Kan niet worden ingeroepen door elke stand van het geding en ook niet ambtshalve door de
rechter (kan enkel door de betrokken partijen zelf). Kan ook enkel in eerste aanleg
- Schending van een regel van dwingend recht, maar niet van openbare orde
- Kan worden rechtgezet (ex nunc)
- Verjaringstermijn: 10 jaar of verkorte verjaringstermijn
Absolute nietigheid:
- Kan in elke stand van het geding en ambtshalve door de rechter worden ingeroepen, of door
iedere belanghebbende
- Schending van de regels van openbare orde en dwingend recht
- Kan niet worden rechtgezet, wordt geacht nooit te hebben bestaan (ex tunc)
- Verjaringstermijn: 10 jaar
Bv. een vrouw is in het buitenland getrouwd met een man, en in België met een vrouw. Om de een of
andere reden is deze vrouw twee keer kunnen trouwen. Dit leidt tot absolute nietigheid want dit
raakt aan de getrouwheidsplicht van echtgenoten en dit is van openbare orde
Bv. een andere ambtenaar van burgerlijke stand dan degene van de woonplaats van 1 van de 2
echtgenoten: absolute nietigheid
Bij echtscheiding ontbinding van het huwelijk geen vernietiging
,Biganmie: absolute nietigheid
Leeftijd: absolute
Wilsgebrek: relatieve
Ouderlijke toestemming: relatieve
Ex nunc: vanaf nu = de gevolgen blijven bestaan voor de kinderen en de echtgenoot ter goeder trouw
Ex tunc: met terugwerkende kracht = het huwelijk wordt vernietigd met alle gevolgen, rechten en
plichten worden retroactief gewist
1.4. De gevolgen van het huwelijk = primair stelsel (art. 212 – 224 BW)
Primair stelsel = wederzijdse rechten en plichten
Gevolgen van de echtscheiding
- Voor de persoon van de echtgenoten: bevrijding van de huwelijksplichten
- Voor de goederen van de echtgenoten: voorafgaand de echtscheiding (EOT) OF ontbinding
huwelijksgemeenschap in helften en desgevallend onderhoudsgeld
- Voor de kinderen: herschikking van de rechten en plichten van de ouders, behoud door beide
ouders van gezag over de persoon van het kind en het beheer van de goederen van het kind
Verblijfsregeling: verblijfsco-ouderschap bijdrage in de kosten van de kinderen: de ouderlijke
taken gezamenlijk uitvoeren zelfs na echtscheiding. Er moet wel een verblijfsregeling (= de bilocatie =
gelijkmatig verdeelde huisvesting worden uitgewerkt) Dit is meestal het verblijfsco-ouderschap.
Komen ze tot een akkoord, dan is er geen probleem. Als ze niet tot een akkoord komen zal de rechter
een uitspraak doen. Vanaf 12 jaar heeft het kind een hoorrecht
Bv. als één van de echtgenoten in het buitenland zit, bij jonge kinderen worden ze meestal bij hun
mama gehouden, te grote afstand tussen de woonplaats van de ouders,…
De goederen moeten verdeeld worden afhankelijk van het stelsel waarmee ze getrouwd zijn
Persoonlijke gevolgen
- Plicht tot samenwoning (gezamenlijk verblijf)
- Plicht tot getrouwheid (art. 213 BW)
o Verbod op overspel: kan tot EOO leiden (bewijs!)
- Plicht tot bijstand: ze zijn elkaar eerbied en respect verschuldigd (morele plicht)
Vermogensrechtelijke gevolgen (dwingend recht, niet van OO, relatieve nietigheid) art. 215 BW
- Minimum autonomie van de gehuwden (bepaalde alleenrechten hebben)
- Vrijheid van beroep:
o Is beperkt: beroep dat de morele of financiële belangen van het gezin aantast en de
andere echtgenoot is daar niet mee akkoord. Er kan aan de familierechter gevraagd
worden om voor de andere echtgenoot een schorsing te krijgen van beroep bv.
prostitutie, zelfstandig worden als ondernemer
- Inning en besteding van de eigen inkomsten
, o Er is een bepaalde volgorde: in eerste instantie vinden de inkomsten voor de lasten
van het huwelijk bv. kinderen, eten, gezinswoning, water, elektriciteit, hypothecaire
lening,… voorrang. Als er dan nog iets overblijft mag je kiezen wat je ermee doet bv.
sparen, uitgeven,..) het hangt af van met welk stelsel men getrouwd is
- Autonomie inzake rekeningen en bankluizen
- Woonplaats (hoeft niet dezelfde te zijn als de echtelijke verblijfplaats
Vermogensrechtelijke gevolgen
- Minimumverbondenheid van de gehuwden
- Plicht tot hulp en bijdrage art. 213 BW
o De plicht om na evenredigheid van zijn of haar vermogen bijdragen in de
zogenaamde lasten van het huwelijk (huishouden, kinderen en gezinswoning)
o Sanctie: inkomstendelegatie het loon van de tekortkomende echtgenoot wordt
geheel of gedeeltelijk rechtstreeks overgemaakt aan de andere echtgenoot op bevel
van de familierechter
- Bescherming van de gezinswoning en de huisraad (= meubels)
- Hoofdelijke aansprakelijkheid van de echtgenoten
Sancties: voorlopige maatregelen (veel keuze voor de rechter)
Verschil dringende en voorlopige maatregelen / voorlopige maatregelen
- Dringende en voorlopige maatregelen: vrederechter moet dingen apart regelen bv. wie
betaald kinderen, de hypothecaire lening,…
- Voorlopige maatregelen: na/tijdens dringende en voorlopige maatregelen de zaak aanhangig
maken, deze maatregelen noemt men voorlopige maatregelen
1.5. De ontbinding van het huwelijk
Elk contract of overeenkomst kan beëindigd worden
Dus ook het huwelijk
Het is wel een bijzonder contract, dus ook specifieke regels voor de ontbinding
Bijzonder = de eenvoudige wilsovereenkomst of eenzijdige opzegging is niet mogelijk
De ontbinding door:
- De dood van een van de echtgenoten
- Door echtscheiding:
o EOO (onherstelbare ontwrichting)
o EOT (onderlinge toestemming) = regelingsakte opgemaakt, ze hebben een akkoord
bereikt over alle mogelijke problemen die zich zouden kunnen voordoen. Je moet
niet meer in alle gevallen persoonlijk verschijnen voor de rechtbank maar de rechter
spreekt wel nog altijd iets uit (bv. wie op de kinderen let)
Waarom komt de rechter nog altijd tussen?
Huwelijksvermogensrecht inleiding en herhaling
Het huwelijksvermogensrecht = het geheel van regels dat de vermogensrechtelijke verhoudingen
beheerst tussen de echtgenoten onderling en ten aanzien van derden, zowel tijdens als bij de
ontbinding van het huwelijk het geldt dus enkel voor mensen die getrouwd zijn
Indien partners niet getrouwd zijn spreken we van het samenwoningsvermogensrecht wettelijk /
feitelijk samenwonen
Beide vormen samen zijn het relatievermogensrecht
1. Het huwelijk
= een institutioneel en vormgebonden overeenkomst tussen 2 partners:
- Institutioneel: rechten en plichten imperatief opgelegd
- Vormgebonden: vormvereisten moeten worden nageleefd
Het contract kan niet zomaar afgesloten worden, er moeten vormvereisten worden nageleefd
Samenlevingsvormen:
- Huwelijk
- Wettelijk samenwonen
- Feitelijk samenwonen (concubinaat)
1.2.De vereisten om te huwen
Positieve vereisten:
- Leeftijd= Men moet 18 jaar zijn tenzij toestemming van de ouders en tussenkomst van de
familierechtbank (
moet de leeftijdsvereisten opheffen
wanneer de ouders geen toestemming geven kan de familierechtbank toch het
huwelijk toelaten wanneer de weigering van de ouders rechtsmisbruik is en er een
geldige reden is bv. zwangerschap)
- toestemming beide echtgenoten moeten in het huwelijk toestemmen( in persoon)
ze moeten deze toestemming zelf geven dus vertegenwoordiging kan niet.
De toestemming mag niet aangetast zijn door een wilsgebrek
(bedrog kan niet worden ingeroepen)
Dwaling kan worden ingeroepen wanneer het gaat over de burgerlijke of fysieke
integriteit van de echtgenoot:
bv fysieke integriteit: transgender, tweeling
bv burgerlijke integriteit: persoon is in het buitenland met iem. anders getrouwd art.
146 bis BW geen toestemming indien schijnhuwelijk
Negatieve vereisten:
,Geen huwelijksbeletsel:
- geen bigamie= met 2 personen tegelijk getrouwd zijn
- geen een verboden graad van bloed- of aanverwantschap= in rechte lijn mogen
bloedverwanten nooit met elkaar trouwen, noch in stijgende als dalende lijn bv. kleinkind
met opa. In zijlijn is het verboden tot en met de 3 de graad bv. broer en zus, nonkel en nicht.
VOORBEELDEN:
Bv. Neef en nicht mogen wel met elkaar trouwen
Bv. stiefbroers en zussen zijn toegelaten want zijn aanverwanten
Bv. aanverwanten: stiefvader en stiefdochter kunnen in principe niet trouwen maar kan door de
koning worden opgeheven met een gewettigde reden zoals zwangerschap
1.3.De vormvereisten van het huwelijk
Aangifte van het huwelijk bij de ambtenaar van de burgerlijke stand op de woonplaats van minstens
1 van de 2 echtgenoten
Wachttermijn: 14 dagen. De ambtenaar van de burgerlijke stand gaat nagaan of er geen
huwelijksbeletsel is of als er geen sprake is van een schijnhuwelijk, indien weigering men kan
hierbij in beroep gaan bij de familierechtbank
Na deze termijn van 14 dagen moet het huwelijk voltrokken zijn binnen 6 maanden anders moet er
een nieuwe aangifte worden gedaan
Huwelijk wordt voor de ambtenaar van de B.S. voltrokken in het openbaar – getuigen (geen/1/2/3 of
max. 4)
Relatieve nietigheid:
- Kan niet worden ingeroepen door elke stand van het geding en ook niet ambtshalve door de
rechter (kan enkel door de betrokken partijen zelf). Kan ook enkel in eerste aanleg
- Schending van een regel van dwingend recht, maar niet van openbare orde
- Kan worden rechtgezet (ex nunc)
- Verjaringstermijn: 10 jaar of verkorte verjaringstermijn
Absolute nietigheid:
- Kan in elke stand van het geding en ambtshalve door de rechter worden ingeroepen, of door
iedere belanghebbende
- Schending van de regels van openbare orde en dwingend recht
- Kan niet worden rechtgezet, wordt geacht nooit te hebben bestaan (ex tunc)
- Verjaringstermijn: 10 jaar
Bv. een vrouw is in het buitenland getrouwd met een man, en in België met een vrouw. Om de een of
andere reden is deze vrouw twee keer kunnen trouwen. Dit leidt tot absolute nietigheid want dit
raakt aan de getrouwheidsplicht van echtgenoten en dit is van openbare orde
Bv. een andere ambtenaar van burgerlijke stand dan degene van de woonplaats van 1 van de 2
echtgenoten: absolute nietigheid
Bij echtscheiding ontbinding van het huwelijk geen vernietiging
,Biganmie: absolute nietigheid
Leeftijd: absolute
Wilsgebrek: relatieve
Ouderlijke toestemming: relatieve
Ex nunc: vanaf nu = de gevolgen blijven bestaan voor de kinderen en de echtgenoot ter goeder trouw
Ex tunc: met terugwerkende kracht = het huwelijk wordt vernietigd met alle gevolgen, rechten en
plichten worden retroactief gewist
1.4. De gevolgen van het huwelijk = primair stelsel (art. 212 – 224 BW)
Primair stelsel = wederzijdse rechten en plichten
Gevolgen van de echtscheiding
- Voor de persoon van de echtgenoten: bevrijding van de huwelijksplichten
- Voor de goederen van de echtgenoten: voorafgaand de echtscheiding (EOT) OF ontbinding
huwelijksgemeenschap in helften en desgevallend onderhoudsgeld
- Voor de kinderen: herschikking van de rechten en plichten van de ouders, behoud door beide
ouders van gezag over de persoon van het kind en het beheer van de goederen van het kind
Verblijfsregeling: verblijfsco-ouderschap bijdrage in de kosten van de kinderen: de ouderlijke
taken gezamenlijk uitvoeren zelfs na echtscheiding. Er moet wel een verblijfsregeling (= de bilocatie =
gelijkmatig verdeelde huisvesting worden uitgewerkt) Dit is meestal het verblijfsco-ouderschap.
Komen ze tot een akkoord, dan is er geen probleem. Als ze niet tot een akkoord komen zal de rechter
een uitspraak doen. Vanaf 12 jaar heeft het kind een hoorrecht
Bv. als één van de echtgenoten in het buitenland zit, bij jonge kinderen worden ze meestal bij hun
mama gehouden, te grote afstand tussen de woonplaats van de ouders,…
De goederen moeten verdeeld worden afhankelijk van het stelsel waarmee ze getrouwd zijn
Persoonlijke gevolgen
- Plicht tot samenwoning (gezamenlijk verblijf)
- Plicht tot getrouwheid (art. 213 BW)
o Verbod op overspel: kan tot EOO leiden (bewijs!)
- Plicht tot bijstand: ze zijn elkaar eerbied en respect verschuldigd (morele plicht)
Vermogensrechtelijke gevolgen (dwingend recht, niet van OO, relatieve nietigheid) art. 215 BW
- Minimum autonomie van de gehuwden (bepaalde alleenrechten hebben)
- Vrijheid van beroep:
o Is beperkt: beroep dat de morele of financiële belangen van het gezin aantast en de
andere echtgenoot is daar niet mee akkoord. Er kan aan de familierechter gevraagd
worden om voor de andere echtgenoot een schorsing te krijgen van beroep bv.
prostitutie, zelfstandig worden als ondernemer
- Inning en besteding van de eigen inkomsten
, o Er is een bepaalde volgorde: in eerste instantie vinden de inkomsten voor de lasten
van het huwelijk bv. kinderen, eten, gezinswoning, water, elektriciteit, hypothecaire
lening,… voorrang. Als er dan nog iets overblijft mag je kiezen wat je ermee doet bv.
sparen, uitgeven,..) het hangt af van met welk stelsel men getrouwd is
- Autonomie inzake rekeningen en bankluizen
- Woonplaats (hoeft niet dezelfde te zijn als de echtelijke verblijfplaats
Vermogensrechtelijke gevolgen
- Minimumverbondenheid van de gehuwden
- Plicht tot hulp en bijdrage art. 213 BW
o De plicht om na evenredigheid van zijn of haar vermogen bijdragen in de
zogenaamde lasten van het huwelijk (huishouden, kinderen en gezinswoning)
o Sanctie: inkomstendelegatie het loon van de tekortkomende echtgenoot wordt
geheel of gedeeltelijk rechtstreeks overgemaakt aan de andere echtgenoot op bevel
van de familierechter
- Bescherming van de gezinswoning en de huisraad (= meubels)
- Hoofdelijke aansprakelijkheid van de echtgenoten
Sancties: voorlopige maatregelen (veel keuze voor de rechter)
Verschil dringende en voorlopige maatregelen / voorlopige maatregelen
- Dringende en voorlopige maatregelen: vrederechter moet dingen apart regelen bv. wie
betaald kinderen, de hypothecaire lening,…
- Voorlopige maatregelen: na/tijdens dringende en voorlopige maatregelen de zaak aanhangig
maken, deze maatregelen noemt men voorlopige maatregelen
1.5. De ontbinding van het huwelijk
Elk contract of overeenkomst kan beëindigd worden
Dus ook het huwelijk
Het is wel een bijzonder contract, dus ook specifieke regels voor de ontbinding
Bijzonder = de eenvoudige wilsovereenkomst of eenzijdige opzegging is niet mogelijk
De ontbinding door:
- De dood van een van de echtgenoten
- Door echtscheiding:
o EOO (onherstelbare ontwrichting)
o EOT (onderlinge toestemming) = regelingsakte opgemaakt, ze hebben een akkoord
bereikt over alle mogelijke problemen die zich zouden kunnen voordoen. Je moet
niet meer in alle gevallen persoonlijk verschijnen voor de rechtbank maar de rechter
spreekt wel nog altijd iets uit (bv. wie op de kinderen let)
Waarom komt de rechter nog altijd tussen?
