Samenvatting Prentenboeken in beeld – Taal: 2021 – 2022
Samenvatting: Prentenboeken in
beeld – Taal
1. Functies van (voor)lezen
1.1. Effecten van voorlezen
Enkele hele belangrijke effecten van voorlezen volgens Mooren:
1. Snelle vooruitgang in taal- en leesontwikkeling
2. Betere concentratie
3. Meer kennis over geschreven taal en over de wereld
4. Levendigere fantasie
5. Grotere woordenschat en beter in staat om incidenteel woorden op te pikken
6. Betere leesvaardigheid op lange termijn
7. Beter verhaalbegrip
1.2. Functies van jeugdliteratuur
Jan van Coillie onderscheidt in zijn boek ‘Leesbeesten en boekenfeesten’ 6 basisfuncties die
kunnen inspelen op de behoefte van jonge lezers:
A. De ontspannende functie – behoefte aan (ont)spanning
Kinderen luisteren graag naar verhalen. Boeken kunnen kinderen een prettig gevoel geven
door ze aan het lachen te brengen. Ook meeleven met spannende avonturen kan
ontspannend werken. Kinderen duiken zo helemaal weg in een boek. Humor en spanning
zijn belangrijke ingrediënten om kinderen helemaal op te zuigen in het verhaal.
B. De creatieve functie – behoefte aan verbeelding en fantasie
Sommige boeken stimuleren de fantasie sterker dan andere boeken. Dit soort boeken zet de
lezer ertoe aan om creatief met de wereld en met de taal om te gaan.
Stimulerende fantasieverhalen zijn open en laten ruimte voor de luisteraars om het
verhaal zelf in te vullen. Creatieve fantasie hangt samen met originaliteit, met het
verrassende en onverwachte.
C. De emotieve functie – behoefte aan emotioneel welbevinden
Boeken kunnen gevoelens aanspreken en oproepen. Ze spelen zo in op de behoefte aan
emotioneel welbevinden. Boeken kunnen helpen bij het verwerken van emoties en dragen
zo bij aan de emotionele ontwikkeling.
D. De informatieve functie – behoefte aan kennis
De informatieve functie komt tegemoet aan een behoefte aan kennis. Via boeken en
verhalen breidt de lezer zijn kennis van de wereld uit.
E. De zingevende functie – behoefte aan zingeving en moreel houvast
Via boeken en verhalen worden normen en waarden van een samenleving
overgebracht. Boeken kunnen zowel maatschappijbevestigend als
maatschappijkritisch werken. Deze functie wordt ook wel eens de opvoedende
functie genoemd.
, Samenvatting Prentenboeken in beeld – Taal: 2021 – 2022
F. De esthetische functie – behoefte aan schoonheid
De esthetische functie komt tegemoet aan een behoefte aan schoonheid, aan het genieten
van het mooie op zichzelf. Creatief taalgebruik, mooie illustraties, speciale vormgeving
komen aan die behoefte tegemoet.
1.3. Wat is leesbevordering?
Leesbevorderend werken:
- Leesplezier vergroten
- Literaire competentie vergroten
- Wegwijs geraken in het aanbod
- Inzicht hebben in verhalen (literaire analyse)
- Een boek kunnen beoordelen
Belangrijk: leesklimaat in de klas!
1.4. Belang van voorlezen en vertellen: waarom is een boek een meerwaarde?
Waarom voorlezen/vertellen in de kleuterklas?
Hieronder vind je enkele redenen waarom voorlezen zo belangrijk is.
Een boek kan zorgen voor:
1. Luisterplezier
2. Draagt bij aan de ontwikkeling van de taal van de kleuters
3. Draagt bij aan de ontwikkeling van het voorstellingsvermogen van de kleuters
4. Draagt bij aan de ontwikkeling van het wereldbeeld van de kleuters
5. Draagt bij aan de ontwikkeling van waarden en normen van de kleuters
6. Draagt bij aan de emotionele ontwikkeling van kleuters
De vraag die je jezelf altijd moet stellen: waarom vertel ik dit verhaal op dit moment aan deze
kleuters?
, Samenvatting Prentenboeken in beeld – Taal: 2021 – 2022
2. Soorten verhalen & vormelijke en inhoudelijke criteria
2.1. Wat zijn prentenboeken?
- 2 soorten prentenboeken:
1. Verhalende prentenboeken
2. Informatieve prentenboeken
- In alle prentenboeken
o Prenten vertellen verhaal of geven informatie
- Ondersteunde tekst aanwezig
o Op prenten is meer te zien dan wat er in tekst staat
o Verhaal en tekst vullen elkaar aan
- Vorm als criterium om boeken in te delen:
o Verhouding tussen tekst en prenten:
Prenten zonder tekst -- prenten met tekst --tekst met illustratie -- tekst
- Onderscheid tussen prentenboek en verhaal = niet altijd duidelijk
o Probleem: prentenboek met veel tekst
o Probleem: verhaal met veel prenten
- Prentenboek = de illustraties hebben een groter aandeel dan in een geïllustreerd
boek + de beelden dragen het verhaal voor een groter deel.
- Narratieve functie =
o Verhalende functie
o Prenten vertellen zelf het verhaal
- Illustratieve functie =
o Informatieve functie
o Ondersteunende functie
o Tekst vertelt het verhaal prenten zijn als aanvulling/illustratie
- Enorm veel verschillende soorten prentenboeken
Samenvatting: Prentenboeken in
beeld – Taal
1. Functies van (voor)lezen
1.1. Effecten van voorlezen
Enkele hele belangrijke effecten van voorlezen volgens Mooren:
1. Snelle vooruitgang in taal- en leesontwikkeling
2. Betere concentratie
3. Meer kennis over geschreven taal en over de wereld
4. Levendigere fantasie
5. Grotere woordenschat en beter in staat om incidenteel woorden op te pikken
6. Betere leesvaardigheid op lange termijn
7. Beter verhaalbegrip
1.2. Functies van jeugdliteratuur
Jan van Coillie onderscheidt in zijn boek ‘Leesbeesten en boekenfeesten’ 6 basisfuncties die
kunnen inspelen op de behoefte van jonge lezers:
A. De ontspannende functie – behoefte aan (ont)spanning
Kinderen luisteren graag naar verhalen. Boeken kunnen kinderen een prettig gevoel geven
door ze aan het lachen te brengen. Ook meeleven met spannende avonturen kan
ontspannend werken. Kinderen duiken zo helemaal weg in een boek. Humor en spanning
zijn belangrijke ingrediënten om kinderen helemaal op te zuigen in het verhaal.
B. De creatieve functie – behoefte aan verbeelding en fantasie
Sommige boeken stimuleren de fantasie sterker dan andere boeken. Dit soort boeken zet de
lezer ertoe aan om creatief met de wereld en met de taal om te gaan.
Stimulerende fantasieverhalen zijn open en laten ruimte voor de luisteraars om het
verhaal zelf in te vullen. Creatieve fantasie hangt samen met originaliteit, met het
verrassende en onverwachte.
C. De emotieve functie – behoefte aan emotioneel welbevinden
Boeken kunnen gevoelens aanspreken en oproepen. Ze spelen zo in op de behoefte aan
emotioneel welbevinden. Boeken kunnen helpen bij het verwerken van emoties en dragen
zo bij aan de emotionele ontwikkeling.
D. De informatieve functie – behoefte aan kennis
De informatieve functie komt tegemoet aan een behoefte aan kennis. Via boeken en
verhalen breidt de lezer zijn kennis van de wereld uit.
E. De zingevende functie – behoefte aan zingeving en moreel houvast
Via boeken en verhalen worden normen en waarden van een samenleving
overgebracht. Boeken kunnen zowel maatschappijbevestigend als
maatschappijkritisch werken. Deze functie wordt ook wel eens de opvoedende
functie genoemd.
, Samenvatting Prentenboeken in beeld – Taal: 2021 – 2022
F. De esthetische functie – behoefte aan schoonheid
De esthetische functie komt tegemoet aan een behoefte aan schoonheid, aan het genieten
van het mooie op zichzelf. Creatief taalgebruik, mooie illustraties, speciale vormgeving
komen aan die behoefte tegemoet.
1.3. Wat is leesbevordering?
Leesbevorderend werken:
- Leesplezier vergroten
- Literaire competentie vergroten
- Wegwijs geraken in het aanbod
- Inzicht hebben in verhalen (literaire analyse)
- Een boek kunnen beoordelen
Belangrijk: leesklimaat in de klas!
1.4. Belang van voorlezen en vertellen: waarom is een boek een meerwaarde?
Waarom voorlezen/vertellen in de kleuterklas?
Hieronder vind je enkele redenen waarom voorlezen zo belangrijk is.
Een boek kan zorgen voor:
1. Luisterplezier
2. Draagt bij aan de ontwikkeling van de taal van de kleuters
3. Draagt bij aan de ontwikkeling van het voorstellingsvermogen van de kleuters
4. Draagt bij aan de ontwikkeling van het wereldbeeld van de kleuters
5. Draagt bij aan de ontwikkeling van waarden en normen van de kleuters
6. Draagt bij aan de emotionele ontwikkeling van kleuters
De vraag die je jezelf altijd moet stellen: waarom vertel ik dit verhaal op dit moment aan deze
kleuters?
, Samenvatting Prentenboeken in beeld – Taal: 2021 – 2022
2. Soorten verhalen & vormelijke en inhoudelijke criteria
2.1. Wat zijn prentenboeken?
- 2 soorten prentenboeken:
1. Verhalende prentenboeken
2. Informatieve prentenboeken
- In alle prentenboeken
o Prenten vertellen verhaal of geven informatie
- Ondersteunde tekst aanwezig
o Op prenten is meer te zien dan wat er in tekst staat
o Verhaal en tekst vullen elkaar aan
- Vorm als criterium om boeken in te delen:
o Verhouding tussen tekst en prenten:
Prenten zonder tekst -- prenten met tekst --tekst met illustratie -- tekst
- Onderscheid tussen prentenboek en verhaal = niet altijd duidelijk
o Probleem: prentenboek met veel tekst
o Probleem: verhaal met veel prenten
- Prentenboek = de illustraties hebben een groter aandeel dan in een geïllustreerd
boek + de beelden dragen het verhaal voor een groter deel.
- Narratieve functie =
o Verhalende functie
o Prenten vertellen zelf het verhaal
- Illustratieve functie =
o Informatieve functie
o Ondersteunende functie
o Tekst vertelt het verhaal prenten zijn als aanvulling/illustratie
- Enorm veel verschillende soorten prentenboeken
