H14 Organisaties
§1 Organisatietheorieën
Er zijn zes belangrijke benaderingen van de organisatietheorie:
- scientific management (Taylor); efficiëntie staat voorop: tijdsstudies, specialisatie van taken, managers. Doen en
denken wordt gescheiden: centrale rol planning, managementhiërarchie, disciplinering arbeiders. Er wordt
aangenomen dat de mens een homo economicus is en dat men werkt met geld als voornaamste drijfveer.
- algemene managementtheorie (Fayol); de hele organisatie als uitgangspunt nemen met leiding van bovenaf. De
vijf richtlijnen van leiding geven: vooruitzien/plannen, organiseren, eenheid van bevel, coördineren en controleren.
- human relations-beweging (Mayo); meer aandacht voor de mens (tegenhanger scientific management). Als
mensen weten dat ze worden bekeken, gaan ze beter produceren. Dus: homo sociologicus en aandacht motiveert.
- revisionisme (Blake en Mouton); een combinatie van de technische en sociale organisatie. Likert ontwikkelde het
linking pin-model: een overlegmodel met overlappende groepsstructuren; bijvoorbeeld een functionaris neemt deel
aan een hoger en lager niveau om informatie te kunen doorgeven.
- systeemtheorie; organisaties zijn systemen: er is een wisselwerking met de omgeving; er zijn verschillende
onderdelen die samen een systeem vormen.
- contigentiebenadering; de organisatie is afhankelijk van de omgeving waarin de organisatie opereert.
§2 Organisatiestructuren
Een organigram is een overzicht van een organisatiestructuur. Er zijn verschillende soorten:
Lijnorganisatie
Voordelen: Nadelen:
duidelijk en eenvoudig snel bureaucratie
bevoegdheden afdelingen werken niet goed
afgebakend samen
duidelijk wie de baas is: specialisatie niet goed mogelijk
eenheid van bevel
beslissen gaat snel mangers hebben veel taken
weinig flexibiliteit
Lijn-staforganisatie
Voordelen tov lijnorg.: Nadelen tov lijnorg.:
Specialisten worden Staf kijkt niet echt naar
ingeschakeld benodigdheden afdelingen
Betere samenwerking Staf krijgt teveel macht
Managers hoeven minder Weinig contact tussen staf-
verschillende taken te doen en lijnafdelingen
Projectorganisatie
Een projectorganisatie is handig als er veel met projecten
wordt gewerkt. Verschillende specialisaties werken tijdelijk
samen in een projectgroep. Er is een projectleider een
gewone hiërarchische leider. Hierdoor kunnen er nog wel
eens conflicten ontstaan.
Ententestructuur
Er is een verdeling in beslissingsgebieden (individuele
beslissingsgebieden), maar collectieve beslissingen
worden met volledige overeenstemming genomen.
, Mintzberg is een vertegenwoordiger van de contigentietheorie. Er zijn volgens hem vijf organisatiedelen:
- strategische top; topmanagers die zorgen voor het beleid en zorgen voor effectieve organisatie
- operationele kern; het uitvoerend personeel
- middenlinie; managers die beslissingen van het hoger management doorgeven
- technostructuur; medewerkers die het productieproces ontwikkelen en analyseren
- ondersteunende staf; verlenen dienst aan de andere kernen
De situatie en omgeving bepalen welk organisatiedeel het belangrijkste is. Hierdoor komt hij tot vijf
organisatiehoofdvormen:
- simpele structuur; de strategische top is het belangrijkste deel van de organisatie, centralisatie voorop
- machinebureaucratie; technostructuur belangrijkst, veel gestandaardiseerd werk
- professionele vorm; operationele kern is het belangrijkst, veel gespecialiseerd werk
- divisievorm; iedere divisie/afdeling heeft zijn eigen organisatiestructuur
- adhocratie; hier is innovatie mogelijk, werken in projectteams is een goede optie
§3 Besluitvorming
Het besluitvormingsproces bestaat uit een aantal fasen:
- onderwerp vaststellen; dit komt vaak vanuit een probleem
- alternatieven verzamelen; kijken naar welke opties er zijn
- gevolgen per alternatief aangeven; kijken naar de haalbaarheid per alternatief
- keuze maken; beste alternatief kiezen
Meestal is er tijdens de besluitvormingen sprake van inspraak, waardoor iedereen zijn mening kan geven. De
beslissing wordt meestal gedaan door een functionaris.
Besluiten worden genomen door één van de volgende methoden:
- intuïtieve methode; op basis van gevoel, dus vertrouwen is belangrijk
- ervaringsmethode; een besluit nemen op basis van eerdere besluiten; gevaar is inflexibiliteit (‘zo gaat het altijd’)
- rationeel-systematische methode; gebruik van ratio en meetinstrumenten om op een systematische manier
besluiten te nemen. Deze methode kost meer tijd.
§4 Communicatie
Formele communicatie is communicatie die officieel is vastgelegd en volgens vaste structuren verloopt. Informele
communicatie is de communucatie die niet door vaste regels en structuren wordt bepaald.
Er zijn verschillende richtingen van communicatie:
§5 Verstoringen communicatie
De communicatie kan niet goed lopen door:
- referentiekader; de manier waarop iemand tegen de wereld aankijkt, ontstaan door opvoeding, opleiding, etc
- ruis; verstoringen tijdens het zenden van de boodschap
- redudantie; overtollige communicatie, wollige boodschaop
- interculturele communicatie; verkeerde interpretatie van culture gewoontes
§1 Organisatietheorieën
Er zijn zes belangrijke benaderingen van de organisatietheorie:
- scientific management (Taylor); efficiëntie staat voorop: tijdsstudies, specialisatie van taken, managers. Doen en
denken wordt gescheiden: centrale rol planning, managementhiërarchie, disciplinering arbeiders. Er wordt
aangenomen dat de mens een homo economicus is en dat men werkt met geld als voornaamste drijfveer.
- algemene managementtheorie (Fayol); de hele organisatie als uitgangspunt nemen met leiding van bovenaf. De
vijf richtlijnen van leiding geven: vooruitzien/plannen, organiseren, eenheid van bevel, coördineren en controleren.
- human relations-beweging (Mayo); meer aandacht voor de mens (tegenhanger scientific management). Als
mensen weten dat ze worden bekeken, gaan ze beter produceren. Dus: homo sociologicus en aandacht motiveert.
- revisionisme (Blake en Mouton); een combinatie van de technische en sociale organisatie. Likert ontwikkelde het
linking pin-model: een overlegmodel met overlappende groepsstructuren; bijvoorbeeld een functionaris neemt deel
aan een hoger en lager niveau om informatie te kunen doorgeven.
- systeemtheorie; organisaties zijn systemen: er is een wisselwerking met de omgeving; er zijn verschillende
onderdelen die samen een systeem vormen.
- contigentiebenadering; de organisatie is afhankelijk van de omgeving waarin de organisatie opereert.
§2 Organisatiestructuren
Een organigram is een overzicht van een organisatiestructuur. Er zijn verschillende soorten:
Lijnorganisatie
Voordelen: Nadelen:
duidelijk en eenvoudig snel bureaucratie
bevoegdheden afdelingen werken niet goed
afgebakend samen
duidelijk wie de baas is: specialisatie niet goed mogelijk
eenheid van bevel
beslissen gaat snel mangers hebben veel taken
weinig flexibiliteit
Lijn-staforganisatie
Voordelen tov lijnorg.: Nadelen tov lijnorg.:
Specialisten worden Staf kijkt niet echt naar
ingeschakeld benodigdheden afdelingen
Betere samenwerking Staf krijgt teveel macht
Managers hoeven minder Weinig contact tussen staf-
verschillende taken te doen en lijnafdelingen
Projectorganisatie
Een projectorganisatie is handig als er veel met projecten
wordt gewerkt. Verschillende specialisaties werken tijdelijk
samen in een projectgroep. Er is een projectleider een
gewone hiërarchische leider. Hierdoor kunnen er nog wel
eens conflicten ontstaan.
Ententestructuur
Er is een verdeling in beslissingsgebieden (individuele
beslissingsgebieden), maar collectieve beslissingen
worden met volledige overeenstemming genomen.
, Mintzberg is een vertegenwoordiger van de contigentietheorie. Er zijn volgens hem vijf organisatiedelen:
- strategische top; topmanagers die zorgen voor het beleid en zorgen voor effectieve organisatie
- operationele kern; het uitvoerend personeel
- middenlinie; managers die beslissingen van het hoger management doorgeven
- technostructuur; medewerkers die het productieproces ontwikkelen en analyseren
- ondersteunende staf; verlenen dienst aan de andere kernen
De situatie en omgeving bepalen welk organisatiedeel het belangrijkste is. Hierdoor komt hij tot vijf
organisatiehoofdvormen:
- simpele structuur; de strategische top is het belangrijkste deel van de organisatie, centralisatie voorop
- machinebureaucratie; technostructuur belangrijkst, veel gestandaardiseerd werk
- professionele vorm; operationele kern is het belangrijkst, veel gespecialiseerd werk
- divisievorm; iedere divisie/afdeling heeft zijn eigen organisatiestructuur
- adhocratie; hier is innovatie mogelijk, werken in projectteams is een goede optie
§3 Besluitvorming
Het besluitvormingsproces bestaat uit een aantal fasen:
- onderwerp vaststellen; dit komt vaak vanuit een probleem
- alternatieven verzamelen; kijken naar welke opties er zijn
- gevolgen per alternatief aangeven; kijken naar de haalbaarheid per alternatief
- keuze maken; beste alternatief kiezen
Meestal is er tijdens de besluitvormingen sprake van inspraak, waardoor iedereen zijn mening kan geven. De
beslissing wordt meestal gedaan door een functionaris.
Besluiten worden genomen door één van de volgende methoden:
- intuïtieve methode; op basis van gevoel, dus vertrouwen is belangrijk
- ervaringsmethode; een besluit nemen op basis van eerdere besluiten; gevaar is inflexibiliteit (‘zo gaat het altijd’)
- rationeel-systematische methode; gebruik van ratio en meetinstrumenten om op een systematische manier
besluiten te nemen. Deze methode kost meer tijd.
§4 Communicatie
Formele communicatie is communicatie die officieel is vastgelegd en volgens vaste structuren verloopt. Informele
communicatie is de communucatie die niet door vaste regels en structuren wordt bepaald.
Er zijn verschillende richtingen van communicatie:
§5 Verstoringen communicatie
De communicatie kan niet goed lopen door:
- referentiekader; de manier waarop iemand tegen de wereld aankijkt, ontstaan door opvoeding, opleiding, etc
- ruis; verstoringen tijdens het zenden van de boodschap
- redudantie; overtollige communicatie, wollige boodschaop
- interculturele communicatie; verkeerde interpretatie van culture gewoontes
