Hoorcollege 11 Rechtsfilosofie B
Politieke representatie en het democratisch tekort
De cursus is begonnen met de vraag naar Europese karakter en het Unie karakter van de
EU. Je kunt je afvragen in hoeverre de soort besluiten die genomen worden over
Griekenland überhaupt te rijmen met het vraagstuk over democratie. Het vraagstuk over
democratie is niet alleen maar een vraagstuk over Europa, het is ook een vraagstuk over de
lidstaten. We komen terug naar de vraag over politieke representatie en het democratisch
tekort in Europees verband.
Overzicht
1. Samenvatting week 10
2. Probleemstelling
3. Een radicaal democratisch tekort. Een tekort dat niet op te heffen is. Niet in Europa
en ook niet in de lidstaten. Een feite is het een tekort dat constitutief is voor de
politiek, voor elke politieke gemeenschap. We zullen de stelling verdedigen dat
democratie een bepaalde manier is om om te gaan met dat tekort.
4. Afgeleid (institutioneel) tekort en nieuwe vormen van politieke representatie. We zijn
eigenlijk gedwongen in Europa om de democratie opnieuw uit te vinden. Dat is een
lastige zaak.
Samenvatting week 10
Twee weken geleden hadden we aannemelijk proberen te maken dat het verschil tussen de
preambule van de Amerikaanse Grondwet (We, the people) en de preambule van het
verdrag van Rome minder essentieel is dan wat je in eerste instantie zou denken. Dat was
een punt wat het BVerfG heel sterk naar voren haalde, dat er een wezenlijk verschil is tussen
bijvoorbeeld Wij het Duitse volk en Wij de volkeren van Europa. Je zou dan kunnen denken
dat er niet zo’n groot verschil is tussen de EU en een federatie, een bondstaat. Wat we
hebben gezien in de afgelopen weken is dat wel degelijk de structuur van de EU als een
politieke gemeenschap wezenlijk anders is dan een bondstaat.
Probleemstelling: hoe verhouden zich de EU en de Lidstaten tot elkaar?
- Theoretisch probleem: bron van gelding van rechtsordes. Op grond waarvan krijgt het
Europees recht zijn bindend karakter. Waarom zouden we überhaupt dat Europese
recht moeten gehoorzamen? Vanuit het standpunt van het EU recht (de Europese
rechter) heeft de EU een eigen bron van gelding, niet zo vanuit het standpunt van de
lidstaten.
- Praktisch probleem: constitutionele conflicten. Wat doe je wanneer je constitutionele
conflicten krijgt tussen de EU en de lidstaten?
Twee interne perspectieven:
Als je kijkt naar het theoretisch probleem heb je twee interne perspectieven.
Het eerste perspectief zie je helder in Costa vs. ENEL vanuit het HvJ. Europese
rechtsorde is niet afgeleid van nationale rechtsordes: eigen bron van gelding.
Het tweede perspectief vanuit de nationale rechters. Nationale rechtsordes niet
afgeleid van Europees recht: eigen bron van gelding. We hebben het over lidstaten
en niet over deelstaten zoals in een federatie.
Europees recht heeft een nationale bron van gelding, vanuit het perspectief van
nationale rechters, of in ieder geval alleen geldig in de nationale rechtsordes zo lang
het de nationale constituties niet aantast. Uiteindelijk is het omdat de lidstaten
ingestemd hebben door middel van een verdrag met het oprichten van een Europese
Politieke representatie en het democratisch tekort
De cursus is begonnen met de vraag naar Europese karakter en het Unie karakter van de
EU. Je kunt je afvragen in hoeverre de soort besluiten die genomen worden over
Griekenland überhaupt te rijmen met het vraagstuk over democratie. Het vraagstuk over
democratie is niet alleen maar een vraagstuk over Europa, het is ook een vraagstuk over de
lidstaten. We komen terug naar de vraag over politieke representatie en het democratisch
tekort in Europees verband.
Overzicht
1. Samenvatting week 10
2. Probleemstelling
3. Een radicaal democratisch tekort. Een tekort dat niet op te heffen is. Niet in Europa
en ook niet in de lidstaten. Een feite is het een tekort dat constitutief is voor de
politiek, voor elke politieke gemeenschap. We zullen de stelling verdedigen dat
democratie een bepaalde manier is om om te gaan met dat tekort.
4. Afgeleid (institutioneel) tekort en nieuwe vormen van politieke representatie. We zijn
eigenlijk gedwongen in Europa om de democratie opnieuw uit te vinden. Dat is een
lastige zaak.
Samenvatting week 10
Twee weken geleden hadden we aannemelijk proberen te maken dat het verschil tussen de
preambule van de Amerikaanse Grondwet (We, the people) en de preambule van het
verdrag van Rome minder essentieel is dan wat je in eerste instantie zou denken. Dat was
een punt wat het BVerfG heel sterk naar voren haalde, dat er een wezenlijk verschil is tussen
bijvoorbeeld Wij het Duitse volk en Wij de volkeren van Europa. Je zou dan kunnen denken
dat er niet zo’n groot verschil is tussen de EU en een federatie, een bondstaat. Wat we
hebben gezien in de afgelopen weken is dat wel degelijk de structuur van de EU als een
politieke gemeenschap wezenlijk anders is dan een bondstaat.
Probleemstelling: hoe verhouden zich de EU en de Lidstaten tot elkaar?
- Theoretisch probleem: bron van gelding van rechtsordes. Op grond waarvan krijgt het
Europees recht zijn bindend karakter. Waarom zouden we überhaupt dat Europese
recht moeten gehoorzamen? Vanuit het standpunt van het EU recht (de Europese
rechter) heeft de EU een eigen bron van gelding, niet zo vanuit het standpunt van de
lidstaten.
- Praktisch probleem: constitutionele conflicten. Wat doe je wanneer je constitutionele
conflicten krijgt tussen de EU en de lidstaten?
Twee interne perspectieven:
Als je kijkt naar het theoretisch probleem heb je twee interne perspectieven.
Het eerste perspectief zie je helder in Costa vs. ENEL vanuit het HvJ. Europese
rechtsorde is niet afgeleid van nationale rechtsordes: eigen bron van gelding.
Het tweede perspectief vanuit de nationale rechters. Nationale rechtsordes niet
afgeleid van Europees recht: eigen bron van gelding. We hebben het over lidstaten
en niet over deelstaten zoals in een federatie.
Europees recht heeft een nationale bron van gelding, vanuit het perspectief van
nationale rechters, of in ieder geval alleen geldig in de nationale rechtsordes zo lang
het de nationale constituties niet aantast. Uiteindelijk is het omdat de lidstaten
ingestemd hebben door middel van een verdrag met het oprichten van een Europese
